وزارت کشور
– نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
– حق تجمع
– سازمانهای غیر دولتی
– قتل کولبران در نقاط مرزی
(نسخه کامل گزارش «عمل به وعده ها: یک نقشه راه حقوق بشری برای حسن روحانی»-PDF)
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
وزیر کشور، اختیار کلیۀ امور مربوط به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی را دارا می باشد. وزیر کشور نقش مهمی در تعیین سیاست ها و جهت گیری نیروی انتظامی دارد.[۱]
جامعۀ حقوق بشری جهانی مکررا نیروی پلیس ایران را به دلیل سرکوب خشونت آمیز اعتراضات مسالمت آمیز خیابانی، بدرفتاری شدید و آزار بازداشت شدگانی که در اختیار نیروی انتظامی قرار گرفته اند، به خصوص در جریان حوادث بعد از انتخابات سال ۱۳۸۸، و حملات منظم به منازل شخصی شهروندان برای کشف و توقیف دیش ها و گیرنده های ماهواره ای محکوم کرده است. همچنین نیروی انتظامی بازداشتگاههای خود را دارد که تحت نظارت سازمان زندانهای ایران نبوده و بنابراین تحت قوانینِ رفتاری تعیین شده قرار ندارند تا بتوان آنان را پاسخگو کرد.
پلیس مرتبا شهروندان را به صورت غیرقانونی و یا در بازداشتگاههای فاقد نظارت بازداشت میکند و غالبا با آنان با بدرفتاری جسمی و روانی برخورد میکند و در برخی موارد باعث مرگ بازداشت شدگان شده است.[۲] برای مثال، در سال ۱۳۹۱ پلیس سایبری (فتا) نیروی انتظامی وبلاگ نویسی به نام ستار بهشتی را دستگیر کرد و جسد بی جان وی را کمتر از یک هفته بعد به خانواده اش تحویل داد. شواهدی بسیار قوی وجود داردکه نشان میدهد ماموران پلیس حین بازجویی ستار بهشتی در یک بازداشتگاه پلیس در رباط کریم، وی را شکنجه کرده و به قتل رساندند.[۳]
«گشت ارشاد«، که به منظور نظارت بر رعایت پوشش اسلامی تعیین شده توسط حکومت ایران و همچنین نظارت بر رفتار زنان و مردان در ایران تشکیل شده است، هزاران ایرانی را به دلیل ظاهر و رفتار اجتماعی شان احضار و جریمه کرده است و صدها نفر را بازداشت کرده است. همانطور که رییس جمهور جدید ایران طی فعالیتهای انتخاباتی اش گفت، اعمال گشت ارشاد ناقض حقوق هزاران شهروند ایرانی است. در خیلی از موارد، این اعضای نیروی انتظامی مردم را در نقض حقوق اولیۀ بشری مورد آزار و اذیت جسمی قرار داده اند.
حق اجتماعات مسالمت آمیز
حق تشکیل تجمعات مسالمت آمیز در قانون اساسی ایران و همچنین در مادۀ ۲۱ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، که دولت ایران از اعضاء آن است، تصریح شده است. طبق اصل ۲۷ قانون اساسی ایران، » تشکیل اجتماعات و راه پیمایی ها، بدون حمل سلاح، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است.»
وزارت کشور موظف به صدور مجوز برای گردهمایی های مسالمت آمیز است. اما ظرف چند سال گذشته، این وزارتخانه مرتبا از صدور مجوز برای گردهمایی های مسالمت آمیز به سازمانهای جامعۀ مدنی، سازمانی کارگری، و گروههای سیاسی ممانعت کرده است. در برخی موارد، این وزارتخانه مجوز گردهمایی را صادر کرده است اما از تضمین امنیت گردهمایی شانه خالی کرده است و این گردهمایی ها متعاقبا با حملۀ افراد لباس شخصی که گفته میشود بخشی از دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی هستند مورد حمله قرار گرفته اند.
سازمان های غیر دولتی (NGO)
مقررات تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی (NGO ها) در سال ۱۳۸۴ تحت ریاست جمهوری محمد خاتمی تهیه شد. طبق این مقررات، سازمانهای غیر دولتی باید مجوز فعالیت خود را از معاونت امور اجتماعی وزارت کشور تهیه کنند.
در آن زمان بیش از ۲۰۰۰ سازمان غیر دولتی در وزارت کشور نام نویسی کردند. اما گزارشهای اخیر نشان میدهد که در حال حاضر کمتر از ۳۰۰ سازمان غیر دولتی در سراسر کشور فعال هستند. کلیۀ سازمانهای سرشناس و مستقل غیر دولتی، شامل کانون مدافعان حقوق بشر، انجمن دفاع از حقوق زندانیان، رها، کنشگران داوطلب، کمیتۀ گزارشگران حقوق بشر، و انجمن دفاع از آزادی بیان، همگی تعطیل شده اند و اعضای آنها مورد تعقیب قضایی قرار گرفته و زندانی شده اند. سازمانهای حقوق بشری به صورت اخص آماج حمله قرار گرفته اند. در سالهای اخیر، وزارت کشور هیچگونه مجوزی برای سازمانهای مستقل دفاع از حقوق مردم صادر نکرده است.
قتل کولبران توسط ماموان مرزی
در سال ۱۳۸۶، مقامات ایران آغاز به پیاده سازی یک برنامۀ امنیت مرزها کردند که هدف آن در ظاهر جلوگیری از رد شدن تروریست ها و کالاهای قاچاق از مرزهای ایران بود. اما در ماههای بین فروردین تا اسفند سال ۱۳۹۰، حداقل ۷۴ شهروند غیرمسلح و کم درآمد ایرانی که به عنوان کولبران مرزی کالا کار میکردند در مناطق مرزی کشته شده و حداقل ۷۶ نفر دیگر عمدتا توسط ماموران امنیتی مجروح شدند. این استفادۀ بیش از حد از زور کشنده نتیجۀ طرح انسداد مرزهاست که علی عبداللهی معاونت امور امنیتی وزارت کشور آن را «طرح جامع امینت مرزی» خوانده است.
همچنین، وجود ادامه دار مین های کاشته شده در منطقۀ مرزی شمال غربی ایران، که از جنگ هشت سالۀ ایران و عراق به جا مانده اند و هنوز مین روبی نشده اند، خطری دائم و حاضر برای جان کولبران و سکنۀ این منطقه محسوب میشود.
توصیههایی برای وزارت کشور
– برای تجمعات قانونی مجوزهای لازم را صادر و امنیت این اجتماعات را تضمین کنید.
– به سازمانهای غیر دولتی مستقل و جدید اجازه تأسیس دهید، و به آنهائی که در حال حاضر وجود دارند اجازۀ تداوم فعالیت بدهید.
– حقوق مردم را برای سازماندهی، تجمع و مشارکت در جامعه مدنی، چنانچه در قانون اساسی ایران محافظت شده است، رعایت کنید.
– آزار و اذیت فعالان حقوق بشر محلی که موارد نقض حقوق بشر توسط ماموران امنیتی را افشاگری کردهاند، متوقف کنید.
– به استفاده از زور مرگبار علیه کولبرهای غیر مسلح در مناطق مرزی پایان دهید.
– در مناطق مرزی عملیات مین روبی انجام دهید.
– به اقدامات سیستماتیک نیروی انتظامی برای حمله به افراد در اعتراضات مسالمت آمیز پایان دهید.
– بازداشتگاه های غیرقانونی و خارج از نظارت دستگاه های ناظر مانند سازمان زندانهای قوه قضاییه را شناسایی و تعطیل کنید.
– قانون حقوق شهروندی و آیین نامه رفتار با بازداشت شدگان از زمان دستگیری تا تحویل متهمان به مراجع قضایی و نظارت برحسن انجام آن را اجرایی کنید.
– به فرهنگ جاافتادۀ مصونیت از مجازات که از آن دسته از ماموران نیروی انتظامی که به شکنجه و قتل و سایر موارد نقض حقوق شهروندان دست میزنند محافظت می کند، پایان دهید.
– در مورد قتل ستار بهشتی تحقیق کنید و افراد مسئول را مورد تعقیب قضایی قرار دهید.
– به آزار و اذیت شهروندان ایرانی توسط «گشت ارشاد» پایان دهید و از تجاوز این گروه به منازل و حریم خصوصی شهروندان کشور و از نقض دایم حقوق بشر ایرانیان توسط این گروه جلوگیری کنید.