اطلاعات و راهنمایی برای گروههای ذینفع در مرجع بررسی عمومی دوره ای ماه ژولای سال ۲۰۰۸ میلادی
اطلاعات و راهنمایی برای گروههای ذینفع[۱] در مرجع بررسی عمومی دوره ای
ماه ژولای سال ۲۰۰۸ میلادی
http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/UPR/Documents/TechnicalGuideEN.pdf
I. سابقه
۱- بررسی عمومی دوره ای (یو پی آر) که توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامه شماره ۲۵۱/۶۰ در تاریخ ۱۵ ماه مارس ۲۰۰۶ میلادی بتصویب رسید، یک مرجع جدید حقوق بشر است. از طریق یو پی آر، شورای حقوق بشر رعایت الزامات و تعهدات حقوق بشر ۱۹۲ دولت عضو سازمان ملل را بطور دوره ای بررسی می کند. طبق قطعنامه ۲۵۱/۶۰[۲]، یو پی آر
- بر اطلاعات موثق و واقعی میزان رعایت الزامات و تعهدات حقوق بشر هر یک از دولت ها مبتنی است،
- به روشی هدایت می شود که رفتار برابر با احترام به همه دولت ها بطور عموم در آن تضمین شود،
- یک سازو کار جمعی مبتنی بر گفت وگوی تعاملی است که مداخله کامل کشور مورد بررسی و نیازهای ظرفیت سازی آن مورد توجه است، و
- تکرار کار هئیت های پیمان ها نیست و مکمل آن است.
۲- قطعنامه ۱/۵ شورای حقوق بشر مورخ ۱۸ ماه ژوئن سال ،۲۰۰۷ تاکید می کند که یو پی آر باید “مشارکت همه گروههای ذینفع از جمله سازمان های غیر دولتی و نهاد های ملی حقوق بشر را طبق قطعنامه ۲۵۱/۶۰ مجمع عمومی مورخ ۱۵ ماه مارس سال ۲۰۰۶ و قطعنامه ۳۱/۱۹۹۶ شورای اقتصادی و اجتماعی مورخ ۲۵ ماه ژولای ۱۹۹۶ و همچنین تصمیماتی که شورا در این مورد می گیرد، باید تضمین شود.” [۳]
II. مبنای بررسی
۳٫ بررسی دولت ها بر مبنای اسناد ذیل است[۴]:
منشور سازمان ملل متحد،
اعلامیه جهانی (بیانیه عمومی) حقوق بشر،
اسناد حقوق بشر که دولت مورد بررسی عضو آن است،
پیمان ها و تعهدات داوطلبانه از جمله تعهداتی که هنگام کاندیداتوری برای انتخابات شورای حقوق بشر برعهده می گیرند، و
قوانین بین المللی بشردوستانه که قابلیت اجرا دارد.
III. بررسی عمومی دوره ای بعنوان یک فرآیند
۴٫ یو پی آر در بررسی همه ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل متحد در یک دوره ۴ ساله، بعنوان یک روند شامل گامهای ذیل است:
- آماده سازی اطلاعاتی که بررسی ها بر آن اساس صورت می گیرد و در برگیرنده i) اطلاعات ارائه شده توسط کشور مورد بررسی (گزارش کشوری)، ii) اطلاعات جمع اوری شده توسط سازمان ملل متحد در مورد کشور مورد بررسی که توسط اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر صورت می گیرد، iii) خلاصه از اطلاعات ارائه شده توسط سایر گروههای ذینفع است که توسط اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر ارائه می شود. بررسی یو پی آر بر مبنای این سه سند است که بطور عمومی منتشر خواهد شد:
- خود بررسی در ژنو در کار گروه یو پی آر انجام می شود که مرکب از ۴۷ دولت عضو شورای حقوق بشر است و به صورت گفتگوی تعاملی بین دولت تحت بررسی و دولت های عضو و ناظرین در شورای حقوق بشر خواهد بود. کار گروه سه بار نشست دو هفته ای در هر سال برگزار می کند و وضعیت ۱۶ کشور را در هر نشست بررسی می کند و در مجموع ۴۸ دولت در هر سال برررسی می شوند.
- مصوبه نتیجه کار گروه در پایان هر بررسی مستند سازی می شود.
- مصوبه و ملاحظه شورای حقوق بشر در مورد نتیجه یو پی آر در نشست بعدی و عادی شورای حقوق بشر خواهد بود، و
- اجرای نتایج و توصیه های مندرج در اسناد نتیجه توسط دولت های بررسی شده مورد پیگیری قرار می گیرد.
۵٫ مشارکت همه گروههای ذینفع مربوطه در طول همه گامهای روند، طبق قطعنامه ۱/۵ شورای حقوق بشر در تاریخ ۱۸ ماه ژوئن سال ۲۰۰۷، توصیه می شود.
a) دولتها در آماده سازی اطلاعاتی که ارائه می کنند “از طریق یک روند مشاوره ای در سطح کشور با همه گروههای ذینفع مربوطه ” ترغیب می شوند” (پاراگراف ۱۵ -a)
b) سایر گروههای ذینفع مربوطه می توانند اطلاعات تکمیلی، موثق و قابل اتکا به یو پی آر ارائه کنند. اطلاعات رسیده از سوی گروههای ذینفع تحت عنوان “خلاصه اطلاعات گروههای ذینفع” که نباید بیش از ۱۰ صفحه باشد، توسط اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر خلاصه می شود. (پاراگراف ۱۵ – c)
c) سایر گروههای ذینفع مربوطه می توانند در نشست بررسی در کار گروه شرکت کنند (پاراگراف ۱۸ c) در حالیکه در گفتگوی تعاملی مشارکت نخواهند داشت.
d) به دولت مورد بررسی قبل از تصویب نتیجه در جلسه عمومی شورای حقوق بشر، برای پاسخگویی به سوالات و موضوعات مطروحه فرصت داده می شود. سایر گروههای ذینفع نیز فرصت ارائه بیانیه های عمومی را قبل از تصویب خروجی در جلسه عمومی خواهند داشت. (پاراگراف های ۲۹ و ۳۱)
e) نتیجه بررسی دوره ای که حاصل یک ساز و کار جمعی است در درجه اول باید توسط دولت مورد بررسی و بصورت مقتضی توسط سایر گروههای ذینفع اجرا شود (پاراگراف ۳۳)
IV. مشارکت در ارائه مستندات در روند یو پی آر
A. مستننداتی که بررسی ها بر آن مبنا است[۵]:
۶٫ مستنداتی که بررسی ها بر مبنای آن هستند، عبارتند از:
a) اطلاعات آماده شده توسط دولت مورد بررسی که می تواند به شکل گزارش کشوری باشد، بر مبنای راهنمای عمومی ای که مصوب شصتمین نشست شورای حقوق بشر است، و هر نوع اطلاعات مرتبط دیگری که دولت مورد بررسی ارائه می کند و می تواند بصورت شفاهی یا نوشته ارائه بشود و نباید خلاصه ارائه شده بصورت نوشته بیش از ۲۰ صفحه باشد.
b) یک مجموعه ای از اطلاعاتی که در برگیرنده گزارش های هئیت های پیمان ها، روند های ویژه از جمله مشاهدات و توصیه ها در مورد دولت مورد بررسی و سایر اسناد رسمی سازمان ملل است که توسط اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر تهیه شده و نباید بیش از ۱۰ صفحه باشد،
c) علاوه بر آن اطلاعات موثق و قابل اتکا که توسط سایر گروههای ذینفع به یو پی آر ارائه می شود و باید در بررسی مورد توجه شورای حقوق بشر قرار بگیرد. اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر خلاصه ای از این اطلاعات را ارائه می کند که نباید بیش از ۱۰ صفحه باشد.
B. شکل ومحتوای اسناد مکتوب که توسط گروههای ذینفع به اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر ارائه می شوند
۷٫ قطعنامه ۱۰۲/۶[۶] شورای حقوق بشر راهنمای عمومی برای آماده کردن اطلاعات برای یو پی آر را ارائه می کند و در وب سایت شورای حقوق بشر در دسترس است. این راهنمای عمومی برای آماده سازی اطلاعات توسط همه دولت ها، گروههای ذینفع و همچنین اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر است که مسئولیت آماده سازی و مستند سازی اطلاعات را بر عهده دارد[۷].
۸٫ طبق این راهنمای عمومی آماده سازی اطلاعات، گروههای ذینفع می توانند موارد ذیل را در گزارش خود مندرج کنند:
a) روش و روند مشاوره وسیعی که در سطح ملی برای آماده سازی اطلاعات در یو پی آر در مورد کشور تحت بررسی بکار گرفته اند،
b) چارچوب نهادی و هنجاری کشور مورد بررسی برای ارتقا و حفاظت حقوق بشر شامل قانون اساسی، قانون، اقدامات مبتنی بر سیات از جمله برنامه های عمل ملی، رویه قضایی کشوری، زیرساخت های حقوق بشری از جمله نهاد های ملی حقوق بشر و …،
c) اجرا و اثر بخشی چارچوب هنجاری و نهادی در ارتقا و حفاظت حقوق بشر آنگونه که در بند b این سند ذکر شده است. این مورد شامل اطلاعاتی در مورد اجرای الزامات و تعهدات حقوق بشر کشور در سطوح ملی و بین المللی (برای نمونه اطلاعاتی در مورد اجرای تعهداتی که کشور تحت بررسی در کنفرانس های بین المللی و سایر فروم های سازمان ملل متحد به آنها متعهد شده است؛ شامل اصلاحات در قانون اساسی و سایر اسناد حقوقی برای حقاظت از حقوق بشر، در برنامه های عمل ملی، سازوکارها و اصلاحاتی با هدف بهبود حقوق بشر)، در مورد فعالیت های نهاد های ملی حقوق بشر، در مورد آموزش و آگاهی سازی عمومی در حوزه حقوق بشر و… است،
d) همکاری کشور مورد بررسی با سازو کار های حقوق بشری و با نهاد های ملی حقوق بشری، سازمان های غیر دولتی، صاحبان حقوق، مدافعان حقوق بشر و سایر گروههای کشوری حقوق بشر، هم در سطح ملی، منطقه ای و هم در سطح بین المللی،
e) دستآوردهای کشور مورد بررسی، بهترین اقداماتی که انجام داده و چالش ها و موانعی که کشور مورد بررسی با آن مواجه است،
f) اولویت های کلیدی در سطح ملی آنگونه که توسط گروههای ذینفع تعریف شد ه اند، ابتکار عمل ها و تعهداتی که از نظر گروههای ذینفع برای غلبه بر چالش ها و موانع و بهبود شرایط حقوق بشر درعمل توسط دولت انجام شود. این موارد برای نمونه شامل راهبردهای ملی، حوزه هایی که در آنها باید بهبود صورت گیرد، گامهای اجرایی و پیگیری برای انجام توصیه هایی که توسط مراجع حقوق بشری ارائه شده، تعهدات برای همکاری بیشتر با اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر و آژانس ها و مراجع حقوق بشرو و غیره.
g) انتظارت گروههای ذینفع برای ظرفیت سازی و کمک فنی از طریق همکاری دوجانبه، منطقه ای و بین المللی.
۹٫ به گروههای ذینفع برای ارائه گزارش مکتوب، موارد ذیل بشدت مورد تاکید است:
- بطور خاص برای یو پی آر گزارش تهیه کنند،
- اطلاعاتشان در مورد کشور تحت بررسی موثق و قابل اتکا باشد،
- موضوعات اصلی مورد نظرشان را برجسته کنند و توصیه های ممکن یا بهترین اقدامات را مشخص کنند،
- حداکثر یک دوره زمانی ۴ ساله را پوشش بدهند،
- از زبان آشکارا توهین آمیز پرهیز کنند،
- در صورتی که گروههای ذینفع گزارش جداگانه می دهند، گزارش مکتوب آنها نباید بیش از ۵ صفحه باشد و اسناد تکمیلی می تواند بصورت پیوست برای ارجاع ارائه بشود. گزارش مکتوب توسط گروههای بزرگ ائتلافی می تواند تا ۱۰ صفحه هم باشد.
۱۰٫ به گروههای ذینفع توصیه می شود که در هنگام تهیه پیش نویس گزارششان، قطعنامه ۱/۵ شورای حقوق بشر (پاراگراف ۱) را رعایت کنند و کلیه الزامات و تعهدات حقوق بشر از جمله آنهایی که در منشور سازمان ملل متحد درج شده، بیانیه عمومی حقوق بشر، اسناد حقوق بشری که کشور مورد بررسی عضو آن است، پیمان ها و تعهدات اختیاری که آن کشور به آنها پیوسته و همچنین قانون بین المللی بشردوستانه که قابلیت اجرا دارد، در نظر بگیرند.
۱۱٫ گروههای ذینفع در صورت تمایل می توانند به جمعبندی ها و توصیه های خاصی که توسط مراجع بین المللی و منطقه ای حقوق بشر صورت گرفته توجه کرده و تا حدی به اجرای آنها اشاره کنند. اما باید از فهرست کردن همه پیمان های تائید شده توسط کشور، مشاهدات و توصیه های هئیت های پیمان های حقوق بشر و یا روند های خاص شورای حقوق بشر پرهیز کنند زیرا که این موارد در گزارش سازمان ملل که توسط اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر منعکس خواهد شد.
۱۲٫ مرجع یو پی آر اطلاعات محرمانه را نمی پذیرد وگزارش آن بر اسناد عمومی مبتنی خواهد بود. گزارش های ارائه شده، به همانگونه که دریافت می شود، بصورت الکترونیکی در وب سایت اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر با ذکر نام ارائه کننده در دسترس خواهد بود ( این گزارش دربرگیرنده زبان آشکارا توهین آمیز نیست).
۱۳٫ گروههای ذینفع در آماده سازی اطلاعات برای ارائه به یو پی آر به مشاوره با سایرین در سطح ملی ترغیب می شوند. ارائه گزارش مکتوب مشترک توسط یگ کروه بزرگ از ذینفعان توصیه می شود.
برای جزئیات راهنمای فنی و تشریفات در ارائه گزارش های گروههای ذینفع، لطفا به اطلاعاتی که در باکس پیوست به راهنما آورده شده مراجعه کنید.
C. چگونه و در چه زمانی اطلاعات گروههای ذینفع باید ارائه شوند؟
۱۴٫ گزارش های مکتوب گروههای ذینفع باید به این آدرس فرستاده شوند:
۱۵٫ زمان های ارائه گزارش های مکتوب در اینجا قابل دسترسی است.
http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/UPR/Documents/uprlist.pdf
۱۷٫ برای بررسی های بعدی کشوری در یو پی آر، گروههای ذینفع باید در نظر بگیرند که گزارش های مکتوب آنها به اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر، با در نظر گرفتن زمان لازم برای تشریفات کنفرانس های سازمان ملل، ۵ ماه قبل از نشست گروه کاری یو پی آر مربوط به آن کشور ارائه شود. زمان دقیق به ترتیب در وب سایت منتشر می شود.{در مورد ایران گزارشات گروه های ذینفع باید تا تاریخ اول سپتامبر ۲۰۰۹ ارسال شود. به گزارشات ارسال شده پس از این تاریخ توجه نخواهد شد.}
V. مشارکت در بررسی عمومی دوره ای
۱۸٫ سازمان های غیر دولتی که دارای مقام مشورتی در سازمان ملل متحد هستند، می توانند در نشست گروه کاری یوپی آر شرکت کنند[۸]. سازمان های غیر دولتی در این نشست ها امکان ارائه اطلاعات مکتوب وشفاهی ندارند.
۱۹٫ سازمان های غیر دولتی که دارای مقام مشورتی در سازمان ملل هستند، می توانند در نشست های معمولی شورای حقوق بشر که در آنها نتایج مورد توجه قرار می گیرند و تصویب می شوند، شرکت کنند، و قبل از تصویب اسناد خروجی توسط شورای حقوق بشر، می توانند توصیه های عمومی ارائه کنند[۹] . برای اطلاعات در مورد چگونگی کسب مقام مشورتی برای شرکت در نشست های شورای حقوق بشر به این پیوند مراجعه کنید:
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/
VI. پیگیری بررسی عمومی دوره ای
-۲۰٫ گروه های ذینفع مربوطه در صورت تمایل در پیگیری نتایج حاصل از روند یو پی آر تا حدی که به آنها مربوط است می توانند همکاری کنند:
- اقدامات عملی را در همکاری با نهاد های کشوری که توصیه ها خطاب به آنها صورت گرفته است،پیگیری کنند، و
- گروههای ذینفع می توانند نتایج یو پی آر را در سطح کشور منتشر کنند.
۲۱٫ گروههای ذینفع ترغیب می شوند که این راهنمایی ها و آگاه سازی در مورد یو پی آر را هر چه بیشتر منتشر کنند.
VII. برای اطلاعات بیشتر لطفا با این واحد تماس بگیرید:
واحد جامعه مدنی اداره کمیسیونر عالی حقوق بشر
تلفن : ۵۶ ۹۶ ۹۱۷ ۲۲ ۴۱ +
نمابر: ۱۱ ۹۰ ۹۱۷ ۲۲ ۴۱ +
پست الکترونیکی:
civilsocietyunit@ohchrorg
[۱] ذینفعان که در قطعنامه ۱/۵ به آن اشاره شده، شامل سازمان های غیر دولتی، نهادهای ملی حقوق بشر، مدافعان حقوق بشر، موسسات آموزشی و تحقیقاتی، سازمانی های منطقه ای و همچنین نمایندگان جامعه مدنی هستند.
[۲] به پاراگراف اجرایی ۵ (e) نگاه کنید
[۳] به پاراگراف ۳ (m) پیوست قطعنامه ۱/۵ نگاه کنید.
[۴] به پاراگراف ۱ پیوست قطعنامه ۱/۵ نگاه کنید.
[۵] به پاراگراف ۱۵ پیوست قطعنامه ۱/۵ نگاه کنید.
[۶] ۲۷ ماه سپتامبر سال ۲۰۰۷ میلادی
[۷] بخش I را نگاه کنید. “راهنمای عمومی برای آماه کردن اطلاعات برای بررسی دوره ای عمومی” شورای حقوق بشر، تصمیم ۱۰۲/۶
[۸] پاراگراف ۱۸ (c) پیوست قطعنامه ۱/۵ را نگاه کنید.
[۹] پاراگراف ۳۱ پیوست قطعنامه ۱/۵ را نگاه کنید.
