مشکلات، بیم‌ها وامیدهای پناهجویان ایرانی درترکیه (۱) -همراه بافایل صوتی
طی ماه‌های پس از انتخابات ۲۲ خرداد ریاست جمهوری و به دنبال سرکوب شدید معترضان درسطوح مختلف، بسیاری از روزنامه نگاران و فعالان اجتماعی و سیاسی از کشور خارج شده و در کشورهای اطراف ایران در انتظار دریافت پناهندگی از سازمان ملل هستند. یکی از این فعالان اجتماعی که هم اکنون چندین ماه است که برای پناهندگی اقدام کرده است در گفت وگو با کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران به تشریح مشکلات و مساپلی پرداخته است که مجموعه‌ای از این افراد با آن مواجه هستند. این درحالی است که تلاش‌هایی از سوی بسیاری از افراد خیرایرانی در بسیاری از کشورها درجریان است تا به این افراد که در شرایط بسیار سخت و به دلیل فشارهای سیاسی کشور را ترک کرده اند، کمک کنند. این فعال اجتماعی به کمپین می گوید که توزیع عادلانه کمک‌ها موضوع مهمی است که باید افرادی که دست‌اندرکارتهیه و جمع‌‌‌آوری و توزیع این کمک‌ها هستند به آن توجه کنند. به گفته وی همچنین توانمندسازی پناهجویانی که اکثر تحصیل‌کرده هستند، برای گذارمناسب از کشورهای اطراف ایران به یک کشور سوم بسیار مهم است.
[audio:https://chrifa.wpengine.com/wp-content/uploads/refugee-1.mp3|titles=refugee-1]این پناهجو که خود از فعالان اجتماعی ایران به شمار می رود و به دلیل تهدیدات و فشارهایی که تحمل آن دیگر برایش امکان پذیر نبوده به ترکیه رفته است، از مشکلات و مصاپب، نیازها، کمبودها وکاستی‌ها و به صورت کلی زندگی روزمره یک پناهجو از زمانی که وارد خاک کشورهای همسایه ایران می شود تا زمانی که به یک کشور سوم منتقل می شود سخن گفته است. لازم به ذکر است که اظهارات این پناهجوی گرامی در خصوص سازمان‌ها و نهادهای دیگر لزوما موضع «کمپین بین المللی حقوق بشر» در ایران نیست. با این وجود برای آشنا شدن بیشتر با تصویرهای پناهجویان ایرانی این گفت وگو به صورت کامل و تنها با حذف سوالات برای کوتاه شدن متن آمده است. طی روزهای آینده گفت وگوهای دیگری نیز از پناهجویان دیگر ایرانی را برای آشنا شدن با صداهای دیگری که هم اکنون در انتظار دریافت پناهندگی هستند وبا مشکلات و مساپل خاص خود اوقات خود را – در بسیاری موارد با سختی بسیار- می گذارند به این مجموعه اضافه خواهیم کرد. این شما واین اولین گفت وگو از مجموعه گفت‌وگوها با پناهجویان ایرانی:
«وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه با توجه به اینکه تعدادشان سیرصعودی پیدا کرده و با توجه به اینکه تحت شرایط بحرانی مجبور شدند به عنوان آخرین راه حل مجبور شدند به شکل قانونی و غیرقانونی و در کل درشرایط بسیار سختی از ایران خارج شوند، وضعیت مناسبی نیست. با توجه به اینکه فصل سرماست و دوستان ما در شرایطی خارج شدند که از هرگونه امکانات و خدمات که می توانستند دریافت کنند محروم هستند. روندی که پناهجویان در ترکیه طی می کنند این است که قاعدتا باید ابتدا به کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل بروند و خودشان را معرفی کنند. این روند با توجه به تعداد زیاد پرونده های موجود وفشارهای به وجود آمده یک روند بسیار پیچیده و طولانی شده است. گاها جواب گرفتن خیلی سخت است. برای یک ملاقات کوتاه و یک صحبت پنج دقیقه‌ای با مسوولینی که در کمیساریای عالی پناهندگان داشته باشیم مجبوریم ساعت ها وساعت‌ها پشت درهای سازمان ملل انتظار بکشیم.
– فکر می کنم با اینکه تعداد پناهجویان ایرانی افزایش یافته اما خدمات و امکانات و نیروهای انسانی و روند بررسی پرونده در کمیساریای عالی پناهندگان مانند چند سال قبل است. یعنی هیچ نوع خدمات رسانی با توجه به شرایط فعلی درنظر گرفته نشده و چیزی اضافه نشده است. بنابراین فکر می کنم واکنش سازمان ملل در برابر سیل پناهجویان صفر بوده است. این را شما می توانیداز هر پناهجویی که در ترکیه زندگی می کند بپرسید. هیچ کس واکنش مثبتی درباره امکاناتی که سازمان ملل در اختیار پناهجویان می گذارد ندارد. پناهجویان انتظارات بیشتری از سازمان ملل داشتند که برآورده نشد. پناهجویان آنجا می روند و پرونده شان را ثبت می کنند و باید بدون دریافت هیچ کمکی در انتظار باشند تا زمان مصاحبه‌شان. خود مصاحبه روند طولانی بین ۵ تا ۸ ماه زمان دارد. در این چند ماه هیچ کسی نیست که حال بچه ها را بپرسد. اینها شاهدان وقایع ومساپلی هستند که به خاطر سختی شرایط و به خاطر نداشتن تامین جانی در ایران و تهدید جانی مجبور شده اند به انتخاب آخرین گزینه که پناهجویی در ترکیه است اقدام کنند.
– بعضا این افراد در شرایط بسیار سخت از ایران خارج شده اند. هیچ کس امکان مالی چندانی در اینجا ندارد. اگر خود پناهجویان از هم حمایت نکنند کسی نیست بپرسد که شما که با این شرایط آمدید یک انسان هستید و چه نیازی دارید؟ هیچ سازمان حقوق بشری به صورت مستقیم سعی نمی کند و وارد این مقوله شود و کمک رسانی کند. این مساله به شکلی شده که یک سری امکانات مالی و خدماتی یک سری از ایرانی ها داوطلب شدند که به پناهجویان برسانند اما این خدمات مالی را هیچ کسی نیست که سازمان دهی کند.
– هیچ سازوکار مشخصی هم برای رساندن این خدمات وجود ندارد. خیلی ها به صورت فردی و پراکنده تماس می گیرند و می خواهند که کمک های مالی و دارویی و لباس ویا هرچیز دیگری را به پناهجویان ایرانی در ترکیه برسانند اما هیچ سازوکار مشخصی وجود ندارد. هیچ سازمان بین المللی برای این کار اعلام آمادگی نمی کند که این امکاناتی که آن طرف وجود دارد به صورت عادلانه دریافت، سازماندهی و به صورت عادلانه بین پناهجویان تقسیم بشود. خیلی ها از پناهجویان می خواهند که این کمک‌ها را بین خود تقسیم کنند که امکان عادلانه توزیع شدن این کمک‌ها را کمتر می کند. آن چیزی که الان بچه ها بیشتر نیاز دارند کمک‌های مالی و دارویی است.
– خود سازمان ملل یک مصاحبه مالی دارد در روند پناهجویی که در مورد بسیاری از موارد پنج ماه پس از آنکه افراد در ترکیه بوده اند انجام شده است و به صورت خیلی محدود یک سری سوالات مطرح شده و اینکه تا الان هزینه هاشان را از کجا تامین کرده اند و خیلی‌ها از مصاحبه مالی رد شده‌اند. هیچ حلقه ارتباطی بین این کمک‌های داوطلبانه که امکان رسیدنش وجود دارد- به خصوص کمک‌های دارووی- وجود ندارد. الان آنفلونزا بین بچه‌ها خیلی شایع است و کمک های دارویی نیاز دارند. خیلی‌هاشان جا و مکان ندارند وبرای اسکان دچار یک سری مشکلات جدی هستند. به هر حال هیچ حلقه ارتباطی بین این پناهجویان و کمک‌های انسان دوستانه ای که سازمان ها و افراد داوطلب می خواهند انجام بدهند وجود ندارد و باید برای این مساله یک اقدام عاجل انجام شود.
وقتی یک نفر به سازمان ملل مراجعه می کند و پرونده اش را ثبت می کند روند آغاز می شود وبعد باید جایی را برای اقامت پیدا کند مثلا اتاقی تهیه کند. با توجه به فصل سرما و هزینه سوخت که خیلی هزینه بالایی را در ترکیه طلب می کند هزینه مسکن بالاست. شرایط زندگی بچه ها از نظر امکانات مسکن سخت است. پیدا کردن یک مسکن مناسب که گرمایش مناسب و مورد نیاز این فصل را داشته باشد سخت است. اگر بتوانند چنین جایی را هم تهیه کنند هزینه بالایی دارد. بنابراین برمی گردیم به اینجا که نیاز مبرم مالی وجود دارد. برای اینکه این نیازها اولویت بندی بشود- با توجه به این شرایط ویژه- نیروی انسانی بیشتری باید از سوی سازمان‌های مختلف درگیرکارشود که امکان کمک‌رسانی دارند. درحقیقت باید یک فصل جدیدی باید برای پناهجویانی که با این شرایط از ایران خارج می شود باز شود. باید یک بسیج عمومی راه بیافتد که روزنامه نگاران ودیگر پناهجویان تبعیدی را یک مقداری از این وضعیت نجات بدهند.
– صرف نظراز نیازهای اولیه که بخشی از آن کمک‌های انسانی مانند کمک‌های مالی است، افرادی که به ترکیه می ایند دچاریک سری بحران‌های روحی وروانی هستند. برای جمع وجور شدن این بحران و گذراندن این دوره در یک شرایط نرمال باید این زمان مردم در ترکیه را به یک زمان مفید کنند. فکر می کنم برای این بخش نیز نیاز به کمک است. یعنی کسانی که می توانند امکاناتی دارند که امکاناتی دراختیار پناهجویان بگذارند برای توانمند سازی که این دوره انتقال را از یک تهدید بالقوه که می تواند تبعات زیادی برای زندگی آینده‌شان داشته باشد به یک فرصت ویژه تبدیل کنند. دوره های توانمندسازی در این زمینه خیلی موثر است.
– چون اکثرافرادی که می آیند تحصیل کرده و روشنفکر هستند که وارد دنیای جدید می‌شوند با رسانه های آزادتر. باید ببینند چطور می توانند از ابزارهای جدید استفاده کنند. اگر بتوان این امکان را برای بچه‌ها فراهم کرد که یک سری دوره‌های آموزشی به صورت آنلاین و امکانات اینچنینی برایشان در نظر گرفته شود فکر می کنم کمک خیلی بزرگی است. چون به هرحال زمانی که (تا به کشور سوم برویم) یک زمان مرده است. چون هرکسی که وارد می شود یک مقطعی را اینجا می گذراند و بعد به کشور ثالت می شود. می شود با یک برنامه ریزی درست، با یک کمک ویژه استفاده خیلی بهتری بشود که دریچه‌ای باشد برای ورود به دنیای جدید با امکانات و ارتباطات جدید تا این افراد بتوانند به عنوان سرمایه های اجتماعی ایران به حرفه خودشان در هر حوزه ای متانسب با شرایط جدید بسط بدهند و توانمند تر پا به شرایط جدید بگذارند.
– یک سری کشورها اعلام حمایت کردند از جنبش اعتراضی مردم ایران. ضروری است در شرایط فعلی این اعلام حمایت یک جنبه ملموس تری داشته باشد. بیاینددرب سفارت خانه را به سوی پناهجویان باز کنند. یک سری کشورها اعلام حمایت کرده اند اما تعدادشان زیاد نیست. فکر می کنم کشورهایی که نزدیک به ترکیه هستند و امکان دسترسی افراد به این کشور بیشتر وسریعتر است می توانند وارد عمل بشوند و این روند طولانی و دست وپاگیر سازمان ملل را کوتاه کنند. به نظر می رسد اگر درب سفارت‌خانه ها به روی خبرنگاران، روزنامه نگاران، فعالان حقوق بشری و کسانی که تحت شرایط اضطرار از کشورخارج شود باز شود شاید بتوان کمک‌های انسان دوستانه بیشتری در اختیار این افراد قرار داد.»
