یاداشت هایی از اجلاس شورای حقوق بشر ژنو (۱)- سازمان های غیردولتی هوادار دولت: ابزار هیات ایرانی برای سرپوش گذاشتن بر موارد نقض حقوق بشر

شورای حقوق بشر سازمان ملل در حالی به جلسات خود در ژنو ادامه می دهدکه روز گذشته ۴۹ کشور از قطعنامه ای که قرار است هفته اینده علیه ایران به رای گذاشته شودحمایت کردند. اما درحالی که اجماع بی سابقه ای در میان کشورهای عضو سازمان ملل برای محکوم کردن موارد نقض حقوق بشر در ایران طی روزهای گذشته به چشم می خورد،آن چه بسیار هیات ایرانی را از دیگر کشورهای دیگر متمایز می کند به همراه آوردن سازمان های غیردولتی هوادار دولت است که درجلسات مختلف شرکت می کنند و با چشم بستن روی موارد نقض حقوق بشر به ستایش از پیشرفت های کشوردر این زمینه می پردازند. سازمان ها و افرادی که مطابق با سیاست دولت هیات دولتی، به کشورهایی که ایران را مورد انتقاد قرار می دهند حمله می کنند و در مجموع برای ترویج روایت هیات دولتی برای سرپوش گذاشتن بر آنچه در کشور می گذرد تلاش می کنند.

گروه هایی که به عنوان نمایندگان جامعه مدنی ایران هیات ایرانی را همراهی می کنند تنها سازمان های جامعه مدنی حاضر در اجلاس هستند که دائما با دولتی ها دیده می شوند و در بیانیه هایی که در بخش جامعه مدنی ارائه می شود دقیقا همان خطوط دولتی ها را تکرار می کنند.

برخی از این سازمان های هوادار دولت که خود را نمایندگان جامعه مدنی ایران می دانند در مواجهه با افرادی که خود قربانی نقض حقوق بشر بوده اند و هم اکنون به اجبار در خارج از کشور به سر می برند، حتی مواردی که بر کسی پوشیده نیست را نیز انکار می کنند. حضور برخی از دانشجویان ستاره دار ومحروم از تحصیل درجریان نشست و مواجهه های پی در پی با نمایندگان خودخوانده جامعه مدنی ایران هم باعث نشد که آنها از موضع خود کوتاه بیایند. آنها در پاسخ به این دانشجویان می گفتند اگر چنین مواردی هست چرا ما نمی دانیم؟ و یا اینکه موارد خود را مکتوب کنید وبرای ما بفرستید؟ ناباوری ای که پنداری آنها در آن ممکلت زندگی نمی کنند.

روز دوشنبه هنگامی که در مورد حقوق بشر ایران در مجل اجلاس صحبت شد بعد از دولت ها، برخی سازمان های غیردولتی فرصت یافتند تا نقطه نظرات خود را در خصوص پاسخ دولت ایران به پیشنهادهای کشورها بیان کنند. در این میان سازمان های غیردولتی هواداردولت همه تلاش خود را گذاشتند تا تعداد صندلی بیشتری را به خود اختصاص دهند و زمانی هم که به خواندن بیانیه پرداختند، یا اقدامات انجام شده توسط حکومت را ستایش کردند یا کشورهای منتقد ایران را به باد انتقاد گرفتند.

روز جمعه اما همان گزارش دوره ای وضعیت حقوق بشر آمریکا قرائت شد. روز قبل از آن برخی سازمان های غیردولتی که اساسا موضوع کارشان آمریکا نیست و هیچ نوع فعالیت تخصصی در حوزه نقض حقوق بشر در آمریکا ندارند بار دیگر سعی خود را کردند که جایی در میان نمایندگان جامعه مدنی بین المللی پیداکنند و درباره وضعیت حقوق بشر درآمریکا اظهار نظر کنند. این اقدام خشم برخی از سازمان های بین المللی را که متوجه اقدامات غیرحرفه ای و غیراصولی سازمان های هوادار دولت برای تکرار ادعاهای دولت ایران در بخش جامعه مدنی بودند بر انگیخت. نمایندگان برخی از این سامان ها به کمپین گفتند که آنها ماهها روی پرونده های مشخص و موارد نقض حقوق بشر کار کرده اند و حال که می خواهند آن را رودررو با هیات آمریکایی مطرح کنند، می بینند که برخی گروه های ایران به نام جامعه مدنی ولی در اصل برای اینکه پروپاگاندای دولتی را در بخش غیردولتی امتداد بخشند، فضای کار آنها را چنین محدود کرده اند.

نمایندگان غیردولتی متن هایی را خواندند که نه بر آن مسلط بودند و نه در خیلی موارد موضوع کار سازمانشان بود. در عین حال به دلیل غلبه سیاسی بودن آن عملا هیچ موردی را به صورت مشخص نشانه نرفتند. این درحالی بود که سازمان هایی انند دیده بان حقوق بشر انتقادات جدی را از موارد نقض حقوق بشر در آمریکا ارائه کرد، به پرونده های مشخص اشاره کرد، بار دیگر خواستار لغو مجازات اعدام شد و خواستار شفافیت در زمینه آنچه در زندان گوانتانامو می گذرد و دسترسی به همه زندانیان شد. به علاوه نمایندگان هوادار دولت جامعه مدنی بدلی ایران، به عینه دیدند که سازمان های غیردولتی آمریکا نه پروازشان با دولتی ها به زمین نشست، نه دائم مجبور به مجیزخواندن دولتی ها بودند، نه مجبور بودند روایت آو سیاست آنها را در بیانیه های خود بیاورند و نه در نهایت لازم بود که مانند سیاهی لشکر از این جلسه به آن جلسه بروند و برای تبلیغ روایت دولت بکوشند و بخواهند سرپوش گذاشتن به موارد نقض حقوق بشر در ایران را واقعی تر کنند.

دیگر آنکه هیات امریکایی با استقبال از پیشنهادات و انتقادات مطرح شده از سازمان های جهانی و آمریکایی خواست که به دولت کمک کنند که به بهبود وضعیت کمک کنند. بسیاری از نمایندگان گزینش شده جامعه مدنی بدلی، به دلیل آنکه توانایی ضعیفی در فهم زبان های رسمی سازمان ملل (‌انگلیسی، فرانسوی، اسپانیویی) داشتند شاید عملا متوجه آنچه در جریان اجلاس گذشت قرار نگرفتند (‌اگرچه برخی هاشان پای ثابت چنین کنفرانس هایی هستند)، اما آنها که آنجا بودند حداقل دیدند که سازمان هایی که قبول کردند چنین نقشی را در بدنام ترین هیات حقوق بشر ایران در طی سالهای گذشته بازی کنند، نه تنها کمکی به دولت برای بهبود تصویرش در افکار عمومی جهان ارائه نکردند بلکه مهر تاییدی زدند برای تلاش دولت برای کنترل و مهار نمایندگان جامعه مدنی مستقل و مطیع و رام و فرمانبردار کردن سازمان های غیردولتی.

شاید مهمترین دلیل آن بی قوارگی و بی تناسبی رفتار هیات غیردولتی های همراه هیات دولتی با نقشی است که از چنین سازمان هایی انتظار میر ود. کوتاه سخن آنکه در شورای حقوق بشر بسیاری از آنان که به عنوان نماینده جامعه مدنی ایران حضور پیدا کرده بودند، تنها ابزاری به شمار می روند برای ایجاد سرو صدا و پیش بردن دستور کار دولتی که از پنهان کردن حقایق مسلم هم ( از جمله اعدام های صورت گرفته در زندان وکیل آبا مشهد که در گزارش دبیر کل به آن اشاره شده است) خودداری نمی کند.