حمایت گسترده فعالان جامعه مدنی ایران از درنظر گرفتن گزارشگرویژه سازمان ملل: فشاربر سرکوبگران، دلگرمی برای مردم
جمعی از فعالان حقوق بشر وجامعه مدنی داخل و خارج از کشور در گفت وگو با کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران در خصوص اهمیت قطعنامه حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران که روز گذشته با اکثریت قاطع ۲۲ رای دربرابر ۷ رای مخالف و ۱۴ ممتنع به تصویب رسید و نیز درنظر گرفتن یک گزارشگر ویژه به عنوان یک اهرم نظارتی سخن گفته اند.
آسیه امینی (روزنامه نگارو فعال حقوق بشر)، رضامعینی (مسوول بخش ایران و افغانستان سازمان گزارشگران بدون مرز)، صفوراالیاسی (دانشجوی محروم از تحصیل وفعال حقوق بشر)، نسیم سرابندی (فعال دانشجویی)، پریساکاکایی( فعال حقوق بشر)، علی اکبر موسوی خوئینی( نماینده سابق مجلس)، حسن یوسفی اشکوری (محقق وپژوهشگر دینی)، پویان محمودیان (فعال دانشجویی)، شیرین عبادی (برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۳) و چندین تن از فعالان دانشجویی و حقوق بشر داخل کشور با استقبال از اقدام شورای حقوق بشر سازمان ملل، تاثیر آن را بر وضعیت حقوق بشر، فعالیت های مدافعان حقوق بشر و نحوه عملکرد دولت بررسی کرده اند.
شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۳ و رییس کانون مدافعان حقوق بشر با اشاره به اهمیت قطعنامه یاد شده به کمپین گفت: تعیین گزارشگر مسوولین حکومتی را متوجه می کند که بی توجهی به تعهدات بین المللی می تواند عواقب سویی برای حکومت داشته باشد و جهان نگاهش به وضعیت حقوق بشر در ایران است و این باعث می شود که شاید که دولت دست از تعدی و تعرض به حقوق شهروندان بردارد.» خانم عبادی همچنین تاکید کرد که تعیین گزارشگر برای مردم ایران حامی این پیام است که دنیا آنها را فراموش نکرده و اجازه نمی دهد که این چنین حقوقشان در معرض تخطی و تجاوز قرار بگیرد.»
این در حالی است که به دنبال تصویب قطعنامه دیروز رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اعلام این که قطعنامه یاد شده فاقد هرگونه ارزش حقوقی است، گفت:« جمهوری اسلامی ایران نباید گزارشگر پیشنهاد شده در این قطعنامه را برای تهیه گزارش از وضعیت حقوق بشر کشورمان بپذیرد.» علاء الدین بروجردی گفت: « بحمدالله هم اکنون وضعیت حقوق بشر در ایرن با توجه به مجموعه ویژگی‌های موجود در کشور ما و آزادی‌هایی که در ایران وجود دارد و همچنین امنیتی که در چنین شرایط آزادی وجود دارد کاملاً مطلوب است.»
رضا معینی، مسوول بخش ایران وافغانستان سازمان گزارشگران بدون مرز که طی سالهای گذشته فعالیت گسترده ای در خصوص مستندسازی مواردنقض آزادی بیان درکشور داشته است به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران درمورد اهمیت قطعنامه وضرورت حضور گزارشگر ویژه در داخل کشور گفت: « اهمیت این قطعنامه در درجه اول حفاظت از امنیت و جان مردم ایران به ویژه زندانیان سیاسی که در شرایطی غیرانسانی و غیرعادلانه در زندان های ایران به سر می برند است. واقعیت این است که این قطعنامه می تواند گامی در پیشبرد حقوق مردم ایران باشد. برای دسترسی به آزادی و دموکراسی و عملا مجبور کردن جمهوری اسلامی ایران به پذیرش تعهدات و کنوانسیون ها و قطعنامه های بین المللی است که امضا کرده است. این قطعنامه به هیچ عنوان دخالت در امور ایران محسوب نمی شود.»
به گفته پریسا کاکایی فعال حقوق بشر گزارشگر ویژه سازمان ملل می تواند برای خانواده زندانیان سیاسی امیدبخش باشد. او به کمپین گفت: «اگرچه رژیم های دیکتاتوری، در هیچ موردی خود را پاسخگو نمی دانند اما دنیای امروز بر پایه ارتباطات بنا شده است و روابط بین المللی و نیازهای فرا مرزی جوامع، حتی دیکتاتورها را نیز در مقام پاسخگویی قرار می دهد. گزارشگر ویژه سازمان ملل، می تواند وضعیت بحرانی حاکم بر حقوق بشر در ایران را مورد جست و جو قرار داده و حداقل به خانواده های قربانیان این امید را بدهد که زمان پاسخگویی عاملان خشونت نزدیک است، آنها تنها نیستند و تمام دنیا به آنچه اتفاق افتاده، اهمیت می دهد.»
آسیه امینی، روزنامه نگار و فعال حقوق بشر نیز معتقد است: « حکومت ایران همواره در قبال اعتراض به نقض حقوق بشر در ایران، یا آن را انکار کرده است، یا از قبول مسوولیت طفره رفته یا به شکلهای مختلف آن را توجیه کرده است. حضور یک گزارشگر ویژه حقوق بشر، آن هم در شرایطی که در ایران هیچ رسانه مستقلی نمانده است تا زبان به شرح وقایع بگشاید یا از شرایط موجود انتقاد کند، و روزنامه نگاران بسیاری در زندانها، خود مصداق نقض فاحش حقوق بشرند، می تواند واقعیت را آنچنان که هست، بازنمایی کند، نه آنگونه که دولت ایران می گوید.»
حسن یوسفی اشکوری، محقق و پژوهشگر دینی نیز درمورد تاثیر چنین قطعنامه هایی گفت: « من ده سال پیش که در زندان بودم به طور محسوسی حس می کردم که فشارهای خارجی چقدر روی ایران موثر است و اینها چقدر حساس هستند روی فشارها خارجی و اعتراضات نهادهای بین المللی علیرغم آنکه تظاهر می کنند برایشان اهمیت ندارد ولی برایشان خیلی مهم است. از این رو این نظارت ها و مصوبه ها به خصوص اگر مستقیم باشد طبعا می تواند بسیار واقع شود.»
از سوی دیگر علی اکبر موسوی خوئینی ها نماینده مجلس ششم و مسوو هیات بازدیددرزندانها معتقد است: « این اقدام نشانگر وخامت اوضاع حقوق بشر درایران و عدم انجام وظایف دستگاههای نظارتی مانند مجلس درمورد رسیدگی به وضعیت زندانیان ونتیجه جلوگیری از فعالیت نهادهای حقوق بشری مستقل داخلی مانند انجمن دفاع از حقوق زندانیان وکانون مدافعان حقوق بشر است وبه خاطر دفاع از حقوق افراد تحت ظلم باید از این اقدام جامعه بین المللی استقبال نمود.»
صفورا الیاسی، دانشجوی محروم از تحصیل و فعال حقوق بشر با اشاره به زمینه های فعالیت گزارشگر حقوق بشر که باید طی ماه های آینده معرفی شود گفت: « طی ماه دسامبر و ژانویه ۲۰۱۱ نیز ۱۲۰ تن دیگر اعدام شده‌اند که این آمار چهار برابر بیشتر نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته بوده است.بازداشت فعالان دانشجویی و اساتید و محرومیت آنان از تحصیل و تدریس،بر خلاف مقررات و قوانین داخلی و اعلامیه جهانی حقوق بشر و نقض حقوق اولیه انسانی دانشجویان توسط نهادهای امنیتی و کمیته های انضباطی، بخش دیگری از کارنامه جمهوری اسلامی را تشکیل می دهد. با این همه شاید حضور گزارشگر ویژه در ایران بتواند روشنگری موارد نقض حقوق بشر ایران باشد و منجر به شفاف سازی در این زمینه شود.»
نسیم سرابندی، یکی دیگراز فعالان دانشجویی نیز به کمپین گفت: «این مکانیسم ویژه می تواند تعیین گزارشگر ویژه کشوری مخصوص ایران باشد تا مستقلانه و به صورت دقیق بر وضعیت حقوق بشر نظارت و تخلفات ایران را گزارش کند. در پیش گرفتن این روند می تواند توجه جامعه جهانی را بیش از پیش بر وخامت نقض حقوق بشر جلب کرده و از سویی اهرمی برای فشار هر چه بیشتر بر دولت ایران جهت اصلاح رفتار خویش است. گرچه یکی از چالش های گزاشگر ویژه در ماموریت حقیقت یابی، عدم استقبال ایران برای ورود به کشور جهت تکمیل گزارشات است اما راه های دیگری چون دریافت، بررسی و تحقیق شکایات از سوی قربانیان نقض حقوق بشر و خانواده های آنان و تماس با نهادهای غیر دولتی که به صورت مشخص در زمینه ایران کار می کنند بسیار می تواند راهگشا باشد.»
آقای اشکوری افزود: «اگر پیشنهاد حضور بشر تصویب شود قطعا گامی به جلو است و از جهات مختلف می تواند در تغییر اوضاع در ایران به شکل مثبتی مفید واقع شود. چرا که جمهوری اسلامی عضو سازمان ملل است و متعهد است به اجرای تمام قوانین و مقررات مربوط به سازمان ملل از جمله حقوق بشر. ولی متفاسفانه در این سالها جمهوری اسلامی نه تنها ناقض حقوق بشر بوده ولی به صورت روز افزون به این نقض حقوق بشر ادامه می دهد. شاید مهمترین راهی که برای کنترل کشوری مثل ایران برای کنترل این حجم گسترده حقوق بشر وجود دارد همین نظارت مستقیم و مستمر نهادهای حقوق بشری بین المللی از جمله سازمان ملل و نهادهای مربوط به آن است.این نظارت باید به صورت مستمر و گسترده صورت بگیرد و از جمله همین تعیین یک نماینده ویژه برای رسیدگی به این امر و برای رفتن به ایران و نظارت مستقیم بر وضعیت حقوق بشر در داخل ایران قطعا بسیار خوب است. این پیامی می تواند داشته باشد هم مردم ایران که باعث دلگرمی شان بشود و هم برای تلاشگران حقوق بشر ایرانی در خارج از کشور و در داخل و همین طور دیگر نهادهای حقوق بشری که در جهان حامی حقوق بشر هستند و همواره ایران را به نقض حقوق بشر متهم می کنند. بنابراین این یک پیام دلگرم کننده برای مردم و تلاشگران حقوق بشر است. از طرف دیگر یک عامل فشاری است برای نظام جمهوری اسلامی و آنها را بر سر دوراهی قرار خواهد داد. اگر بپذیرند این نظارت گزارشگر ویژه را، چنین نظارتی می تواند به کاهش نقض حقوق بشر منجر شود واگر نپذیرند طبیعی است که برای خود آنها یک رسوایی بزرگ خواهد بود وآنها را تحت فشار روانی قرار خواهد داد. در هر صورت یک چنین مصوبه ای می تواند در جهات مختلف برای کاهش نقض حقوق بشر در ایران و کنترل وضعیت لجام گسیخته ای که در ایران وجود دارد موثر ومفید واقع شود.»
خانم سرابندی همچنین گفت: «به نظر می رسد گزارشی در خصوص موارد متعدد نقض تعهدات بین المللی از سوی ایران به صورت مشخص و کامل موجود نمی باشد و از سویی دیگر حکومت ایران تا به حال به مکاتبات سازمان ملل در زمینه حقوق بشر پاسخ های کافی نداده است و از ورود گزارشگران ویژه موضوعی چون گزارشگر بازداشت های خودسرانه و شکنجه جلوگیری کرده است. در حال حاضر به دلیل شدت یافتن تخطی از رعایت حقوق بشر توسط حکومت ایران، نیاز مبرمی برای در پیش گرفتن مکانیسم ویژه نظارتی توسط سازمان ملل جهت گزارش در زمینه آنچه در ایران می گذرد، حس می شود.»
یکی از فعالان حقوق بشر در ایران که در زمینه اعدام ها فعالیت های قابلیت توجهی داشته است نیز به کمپین در خصوص آن بخش از گزارش دبیر کل سازمان ملل که به اعدام و به خصوص اعدام های صورت گرفته در مشهد مربوط می شود و نوع فعالیت هایی که گزارشگر حقوق بشر می تواند انجام بدهد گفت: « این بخش از گزارش آقای بان نشان دهنده جدیت نهاد های بین المللی برای پیگیری اعدام های مخفیانه و دسته جمعی در زندان وکیل آباد مشهد میباشد. اشاره آقای دبیر کل به اعتراف اقای لاریجانی به اعدام های اعلام نشده و مخفیانه در زندان مشهد و همچنین اعتراف آقای محسنی اژه ای به اعدام های اعلام نشده در زندان بیرجند در ماه گذشته ، نشاندهنده وجود اعدام های دسته جمعی و گسترده در زندان های ایران میباشد که اعلام نمیشوند و به صورت مخفیانه اجرا میگردند. جامعه بین الملل و نهاد های حقوق بشری باید به مقوله اعدام های خودسرانه ، مخفیانه و دسته جمعی در زندان های ایران و خصوصا زندان وکیل آباد مشهد و زندان بیرجند حساسیت نشان داده و این موضوع رو به صورت جدی و مستمر بررسی کنند. نماینده ویژه سازمان ملل باید زندان های وکیل آباد مشهد ، زندان بیرجند و زندان تایباد برود و در مورد اعدام های پنهانی در این زندان ها تحقیق کند.»
به گفته آسیه امینی که مقالات متعددی در حوزه مسائل مربوط به زنان و حقوق بشر از وی منتشر شده است حضور گزارشگر ویژه حقوق بشر، اگر چه ستمی را که بر مردم ایران رفته است، جبران نمی کند ولی دستکم قادر خواهد بود به عنوان یک مقام ناظر با پاسخگو نگه داشتن ایران از یکسو، و تاثیر بر نگرش جهانی نسبت به وضعیت حاد نقض حقوق بشر در ایران، براین روند، تاثیر مثبت بگذارد.
یکی دیگر از فعالان دانشجویی و عضو تشکل سیاسی-دانشجویی عضو دفتر تحکیم وحدت در تهران با تبریک تصویب قطعنامه به همه فعالان داخلی و خارج ازکشور درخصوص اهمیت نقش گزارشگر ویژه گفت: « برای حاکمیتی که از همه روشهای ممکن برای تکذیب و انکار زندانی بودن روشنفکران، دانشجویان و فعالان حقوق بشر بهره می گیرد، یک گزارشگر ویژه که حق دیدار از خانواده های زندانیان را و زندان های مخفی یا غیر مخفی جمهوری اسلامی را داشته باشد بزرگترین سند حمایتی از فعالین حقوق بشری، دانشجویان و روشنفکران محسوب خواهد شد.»
وی با اشاره به وضعیت زندان ها ونقش گزارشگر ویژه درنورافشانی به نقض حقوق بشر در این مکان ها به کمپین گفت: « زندان های مخفی: بسیاری از زندانیان، دانشجویان و فعالین سیاسی در مکان هایی نگه داری می شوند که زیر نظر هیچ نهاد مسئولی نیستند، هیچ نهادی هرگز برای زندان های خود پاسخگوی افکار عمومی نیست، حتی بزرگترین و مهمترین زندان سیاسی عقیدتی جمهوری اسلامی، یعنی زندان اوین، هرگز توسط خبرنگاران ، روشنفکران و افکار عمومی مورد نظارت قرار نمی گیرد، هیچ نهاد مدنی تا به اکنون نتوانسته است زندانی بودن یا نبودن یک فعال مدنی را جز در زمان آزادی از زندان مخوف اوین راستی آزمایی کند، بارها از خانواده زندانیان سیاسی خواسته شده است که برای آزادی زندانی شان به زندان مراجعه کنند، وثیغه تعیین شده است، اما به هنگام مراجعه به زندان هیج یک از مسئولان پاسخگویی نظرات مطرح شده نبوده اند این از بزرگترین شکنجه ها برای زندانی دربند و خانواده های ایشان است، بنابراین گزارشگر ویژه سازمان ملل می تواند درباره این مسائل تحقیق کند، با خانواده های زندانیان دیدار کند، از زندان های حاکمیت بازدید کند، میزان پاسخگویی نهادهای قضایی را راستی آزمایی کند.»
رضا معینی همچنین گفت: « عضویت در سازمان ملل اجبارا برای همه کشورها این الزامات را در پی دارد که به تعهدات بین المللی خود احترام بگذارند. جمهوری اسلامی در سی سال گذشته بیش از ۱۹ سال به صورت مداوم از سوی کمیسیون حقوق بشر محکوم شده است حال با آنکه از سال ۲۰۰۲ تا کنون ایران با اینکه تعهداتی داده است به این تعهدات عمل نکرده است. امروز باید گزارشگر ویژه در ایران حضور پیدا کند تا بتواند تصویر دقیقی از نقض حقوق بشر در ایران ارائه کند.»
درنهایت خانم عبادی معتقد است که سفرگزارشگر ویژه سازمان ملل می تواند از خشونت های اعمال شده در داخل کشور بکاهد: « علت همراهی دولت ها برای تعیین گزارشگر سازمان ملل برای آن است که وضعیت حقوق بشر در ایران رو وخامت می رود. حتی امسال رهبران جنبش سبز آقای موسوی و کروبی وهمسرانشان را بدون اینکه اتهامی متوجه آنها باشد ویا محاکمه و دادرسی شده باشند اینها را در منزل خودشان زندانی می کنند. این مساله خشم مردم را بیشتر می کند و تعیین گزارشگر برای‌آن است که از شدت خشونت های حکومتی کاسته شود.»
