سازمان های اطلاعاتی کنترل خود را بر رسانه های خارجی در ایران افزایش می دهند
(۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱) کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران امروز گفت که مقامات ایرانی باید به محدودیتهای فراقانونی و ارعاب روزنامه نگاران رسانه های خارجی خاتمه دهند.
هادی قائمی، سخنگوی کمپین گفت: ” فشارو سرکوب روزنامه نگاران ایرانی موضوع جدیدی نیست اما مقامات ایرانی هم اکنون سرکوب خود را به وضوح برای نادیده گرفتن آزادی رسانه های خارجی حاضر درایران به کار می گیرند.” وی افزود: “ما شاهد استفادۀ روزافزون مقامات ایرانی از ارعاب، دستگیری، سانسور، و سایر شیوه های محدود کردن رسانه های خارجی نسبت به پوشش خبرهای مربوط به ایران هستیم.”
یک منبع در دولت ایران که خواست نامش فاش نشود به کمپین گفت: “با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲، وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و شورای امنیت ملی به معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فشار می آورند تا کنترل بیشتری روی نحوۀ خبررسانی رسانه های خارجی در بارۀ سیاست و اقتصاد ایران داشته باشند.”
این منبع دولتی همچنین گفت که سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در خصوص محدودکردن مطبوعات خارجی فعال تر از سایر سازمانهای اطلاعاتی است: “سپاه اعتقاد دارد که دولت ایران در خصوص حضور روزنامه نگاران خارجی در ایران برای پوشش خبری اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ اهمال کرده است. بنا براین آنها در تلاشند تا حضور خبرنگاران خارجی در ایران با کنترل بیشتری همراه باشد.”
از زمان انتخابات سال ۱۳۸۸ تا کنون، مقامات ایرانی چندین روزنامه نگار و نویسنده و خانواده هایشان و ایرانیانی که در رسانه های خارجی مانند بی بی سی فارسی، رویترز، نشریۀ نیوزویک، و مجلۀ نیویورکر کار می کنند را مورد تهدید و بازجویی قرار داده اند.
یک منبع مطلع به کمپین گفته است که ماموران اطلاعاتی ایران یک خبر نگار خبرگزاری رویترز را پس از اینکه یک گزارش ویدیویی در خصوص زنان رزمی کار منتشر شد مورد تهدید قرار دادند.
در تاریخ ۲۸ بهمن ۱۳۹۰، خبرگزاری رویترز که مقر آن در لندن می باشد، گزارشی در خصوص زنان ایرانی که در حال تمرین ورزش رزمی ژاپنی نینجوتسو بودند را منتشر کرد. این گزارش که بدوا تحت عنوان “هزاران زن نینجا تمرین می کنند تا قاتلان ایران شوند” به صورتی گمراه کننده ، به ورزشکاران زن ایرانی به عنوان “قاتل” اشاره می کرد. نتیجتا ایران پروانۀ خبرنگاری ۱۱ روزنامه نگار رویترز در ایران را تعلیق کرد.
پرس تی وی، شبکۀ خبری انگلیسی زبان که توسط دولت ایران اداره میشود، گزارش داد زنانی که در گزارش رویترز نمایش داده شده بودند در پی شکایت از رویترز به دلیل افترا می باشد.
کمپین اخیرا مطلع شده است که چند روز پس از انتشار ویدیوی زنان رزمی کار، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر نگاری را که مسئول گزارش بوده فراخوانده است. طبق گزارش یک شاهد عینی، زمانی که این خبرنگار در محل وزارت ارشاد در تهران حاضر شد، کارمندان وزارتخانه در مقطعی محل را ترک کردند و سپس مامواران سازمان اطلاعات سپاه پاسداران وارد شدند و این خبرنگار را ساعتها مورد بازجویی قرار دادند. این خبرنگار در بخش مطبوعات خارجی وزارت ارشاد مورد بازجویی قرار گرفت. این شاهد عینی گفت که این خبرنگار به شدت وحشت زده شد بود و پس از این بازجویی به شدت می لرزید.
منبع دولتی که قبلا به وی اشاره شد همچنین گفت که ماموران سازمان اطلاعات سپاه پاسداران به وزارت ارشاد و خبرگزاری رویترز گفتند که “نباید کلمه ای در خصوص جلسۀ بازجویی گفته شود.”
همچنین این منبع ادعا کرد که خبرنگار رویترز مورد تهدید قرار گرفته و به وی گفته شده که نمی باید در خصوص بازجویی سخن بگوید وگرنه خود و خانواده اش با مشکل مواجه خواهند شد. منبع دولتی فاش کرد که مقامات به دفتر رویترز در تهران گفتند که اگر خبری از بازجویی چاپ شود، دفتر این خبرگزاری هرگز مجددا باز نخواهد شد.
هادی قائمی گفت: ” نهادهای اطلاعاتی امنیتی با استفده از آزار، ارعاب، سانسور، و بازداشت خبرنگاران خارجی تلاش میکنند تا از این طریق بتواند کنترل ناروای خویش روی پوشش خبری را اعمال کند.”
لورا سکور، نویسنده ای که برای مجلۀ نیویورکر می نویسد و در اثنای انتخابات اخیر مجلس برای چند روز به تهران سفر کرده بود برای کمپین تشریح کرد که مقامات ایرانی چگونه تلاش کردند تا توانایی گزارشگری وی را در زمان انتخابات مجلس در اسفند ۱۳۹۰ محدود نمایند.
سکور به کمپین گفت: “در هفتۀ انتخابات مجلس، ما خبرنگاران خارجی که به ایران رفته بودیم در مقاطعی وادار به تبعیت از برنامه ای شدیم که ما را داخل یک اتوبوس محصور می کرد و ما را به صورت یک گروهِ تحت نظر پیش یکدیگر نگاه می‌داشت.” وی افزود: “در روز انتخابات ما را ۱۱ ساعت در یک اتوبوس نگاه داشتند که همراه با تلویزیون دولتی ایران به ایستگاههای رای گیری برویم، در حالیکه ماموران تلویزیون ایران از ما فیلم می گرفتند و ماموران اطلاعاتی مراقب ما بودند. تنها انتخاب دیگری که ما داشتیم بازگشت به هتلمان بود که از ترک آن منع شده بودیم.”
سکور افزود: “در طول آن هفته، حد اقل دونفر از ما بازداشت شدند و مورد سئوال قرار گرفتند. در مورد خودم، من در خصوص تحرکاتم و ارتباطاتم مورد سئوال قرار گرفتم و متهم به جاسوسی شدم و برخی از کاغذ های شخصی ام توقیف شدند.”
سکور در شمارۀ مورخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۱ مجلۀ نیویورکر شرح کاملی از ماجرای خود را روایت کرده است.
از سال ۱۳۸۸ تا کنون، تعداد روزنامه نگاران خارجی که اجازۀ ورود و فعالیت در کشور را یافته اند به نحو محسوسی کاهش یافته است. یک روزنامه نگار کانادایی به کمپین گفت که مقامات ایرانی مستقیما به وی گفتند که تقاضای ویزای وی را به این دلیل رد می کنند که از پوشش خبری وی در خصوص مسایل ایران ناراضی بوده اند.
در عمل، وزارت ارشاد پرونده ای حاوی گزارشهای منتشرشدۀ روزنامه نگاران خارجی که در ایران کار می کنند نگهداری می کند. این پرونده در زمانی که مقامات تصمیم می گیرند آیا به روزنامه نگاران متقاضی ورود به ایران ویزا بدهند و یانه مورد استفاده قرار می گیرد.
منبع دولتی برای کمپین تشریح کرد که در نتیجۀ روند رو به رشد محدودیت برای روزنامه نگاران خارجی، در اسفند ماه گذشته تنها از تعداد محدودی از روزنامه نگاران برای ارایۀ پوشش خبری انتخابات مجلس دعوت شد.
همچنین کمپین در گذشته در خصوص حمله به بی بی سی فارسی، شامل ایجاد اختلال روی امواج ماهواره ای برنامه ها، آزار روزنامه نگاران بی بی سی و دستگیری همکاران بی بی سی گزارش داده است. در شهریورماه ۱۳۹۰، مقامات ایرانی شش مستندساز مستقل ایرانی را به دلیل اینکه مجوز پخش فیلمهایشان را به بی بی سی فارسی واگذار کرده بودند دستگیر کردند. در دیماه ۱۳۹۰، مقامات یک عضو خانوادۀ یک کارمند بی بی سی فارسی در لندن را دستگیر کردند و سپس تلاش کردند تا این عضو خانواده را وادار کنند تا همکاری عضو خانوادۀ خود با بی بی سی فارسی را تقبیح نماید.
صادق صبا، رییس بی بی سی فارسی همان زمان به کمپین گفت: “یک عضو خانوادۀ یکی از کارمندان بی بی سی فارسی بازداشت شد و تحت فشار قرار گرفت تا از طریق اینترنت با این کارمند بی بی سی ارتباط بر قرار نماید.” وی افزود: “در طول این ارتباط، کارمند بی بی سی از راه دور مورد بازجویی قرار گرفت تا در خصوص بی بی سی اطلاعات ارائه نماید.”
اخیرا پرس تی وی ایران یک گزارش انتقادی از بی بی سی فارسی را با نام “چشم روباه” پخش نمود. در این گزارش، فیلم هایی از زمان زندان چندین زندانی نمایش داده می شود و شواهد نشان می دهد که آنها برای اعتراف به اینکه برای بی بی سی فارسی کار و یا همکاری می کرده اند تحت فشار بوده اند. حکومت ایران همکاری با بی بی سی فارسی را جرم تلقی می کند.. این فیلم که گفته میشود توسط سازمان اطلاعات سپاه پاسداران به پرس تی وی داده شده است، در اتاقهای بازجویی زندان اوین فیلمبرداری شده است. رسانۀ دولتی سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز برنامۀ مشابهی را برای مخاطبان فارسی زبان خود پخش کرد.
طبق اظهارات منبع دولتی کمپین، این برنامۀ تلویزیونی صرفا یک کار رسانه ای نبود.
این منبع دولتی گفت: «پرس تی وی هم اکنون به عنوان بازوی رسانه ای اطلاعات سپاه عمل می کند. به همین خاطر هم در جریان پخش فیلم “چشم روباه” بخشی از مواد اولیه برای تهیه فیلم را توسط اطلاعات سپاه تهیه کرده بودند. یعنی از طریق پرس تی وی سعی می کنند که به رسانه های مختلف فشار بیاورند.»
سازمانهای اطلاعاتی ایران سابقۀ استفاده از زور و شکنجه جهت گرفتن بیانات و اعترافات دروغین را دارا می باشند. در مواردی، ماموران اطلاعاتی با “پرس تی وی” و سایر رسانه های دولتی همکاری تنگاتنگی داشته اند و از این طریق اعترافات اجباری تلویزیونی افراد بازداشت شده را بعضا قبل از محاکمۀ آنان ضبط کرده اند. مازیار بهاری، خبرنگار سابق مجلۀ آمریکایی نیوزویک بیان کرده است که در سال ۱۳۸۸ وادار به انجام چنین اعترافات ضبط شده ای شده است.
طبق اظهارات منبع دولتی، “پرس تی وی” سازمانی بود که گزارش رزمی کاران رویترز را تبدیل به یک موضوع بحث انگیز کرد. دفتر تهران رویترز تنها پس از اینکه پرس تی وی علنا از گزارش رویترز انتقاد کرد بسته شد. پرس تی وی نقش مهمی در تلاشهای دولت ایران برای نظارت و تحدید رسانه های خارجی دارد. منبع داخل دولت ایران گفت: “این کانال مراقب و دادستان، قاضی، و هیئت منصفۀ دولت در خصوص رسانه های خارجی شده است.”
مازیار بهاری به کمپین گفت: “به نظر من پرس تی وی به عنوان بازوی رسانه ای دولت ایران به صورت کلی و سپاه پاسداران به صورت اخص، سعی می کنند جریان شفاف اطلاع رسانی بین ایران و خارج از ایران را قطع کنند.”
وی افزود: “آنها تلاش می کنند از روش های مختلفی این هدف را دنبال کنند. اول اینکه آنها از طریق پرس تی وی سعی می کنند سم پاشی کنند و افراد مختلف در حوزۀ رسانه ای را بدنام کنند. گام دوم این است که سعی کنند از طریق قانونی جلوی فعالیت مطبوعات و رسانه های خارجی را بگیرند. گام سوم که روش شناخته شده و جا افتاده ای در ایران است این است که از طریق تهدید و زور و اخراج خبرنگاران خبررسانی توسط آنها را محدود و تحت کنترل در بیاورند.”
سخنگوی کمپین، هادی قائمی گفت: “روزنامه نگاران خارجی بیش از روزنامه نگاران داخلی نیازمند همکاری دولت برای فعالیت در داخل کشور می باشند. بعضی روزنامه نگاران برای اینکه می ترسند که به آنها ویزا داده نشود و یا توانایی خود را برای کار کردن در ایران از دست بدهند، این تهدیدات و ارعاب ها را افشا نمی کنند. اما دولت از این ترس سوء استفاده می کند تا از انتشار گزارشات انتقادی مطبوعات بین المللی نسبت به ایران جلوگیری کند. ”
