وزارت امور خارجه

– همکاری با سازمان ملل متحد
– همکاری با سازمانهای بین المللی حقوق بشر
– حمایت از حقوق ایرانیانی که تابعیت دوگانه دارند

همکاری با سازمان ملل متحد

وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران نمایندۀ ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و همچنین سایر بخش های حقوق بشری این سازمان است. ظرف هشت سال گذشته، وزارت امور خارجۀ ایران نتوانسته همکاری معنی دار و سازنده ‌ایی با این مکانیسم های سازمان ملل متحد برقرار کند.

در سال ۱۳۹۰، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد یک گزارشگر ویژه برای بررسی وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران منصوب کرد. به جای پاسخگویی در برابر موارد متعدد نقض حقوق بشر که توسط گزارشگر ویژه، احمد شهید در چهار گزارش مجزا مستند شده است، وزارت امور خارجۀ ایران اکیدا هرگونه نقض حقوق بشری را در ایران رد کرد. همچنین، این وزارتخانه مکررا تقاضای گزارشگر ویژه برای صدور ویزای ورود به ایران را رد کرده و از همکاری با دفتر وی و یا دادن اجازۀ ورود به او و یا نمایندگان او خودداری کرده است.

در تاریخ  ۲۶ بهمن ۱۳۸۸، اولین بررسی دوره ای شورای حقوق بشر از کشور ایران انجام شد و شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد مجموعا ۱۸۸ توصیه به جمهوری اسلامی ارائه کرد. ایران ۱۲۳ توصیه را به صورت کامل و بخشی از ۳ توصیه را قبول کرد، ۴۶ توصیه را رد کرد و اعلام کرد که ۱۶ توصیه را مورد توجه قرار داده است. اهمیت گزارش بررسی دوره ای به عنوان یک مکانیسم مرکزی شورای حقوق بشر این است که شامل حال کلیۀ کشورهای عضو میشود و یک مکانیسم حقوق بشری سازمان ملل متحد است که مقامات ایرانی غالبا به عنوان مشروع ترین مکانیسم سازمان ملل متحد از آن یاد می کنند.

با این وجود، ایران هیچ اقدامی برای اجرای هیچیک از ۱۲۶ توصیه ای را که خود در طول بررسی دوره ای پذیرفت انجام نداده است. به علاوه، از سال ۲۰۰۵ تا کنون، به رغم تقاضاهای متعدد سازمان ملل متحد، دولت ایران اجازۀ ورود به هیچ یک از گزارشگران موضوعی سازمان ملل متحد نداده است.

همچنین، دولت ایران مکررا توصیه‌هایی را که توسط دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارشات سالیانه اش از وضعیت حقوق بشر در ایران ارائه میکند، و مصوبه های سالیانۀ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران را مورد بی توجهی قرار داده است.

وزارت امور خارجۀ ایران همچنین به اکثریت ارتباطاتی که از طرف مکانیسم های ویژۀ سازمان ملل با کشور ایران در خصوص موارد به خصوص حقوق بشر برقرار میشود پاسخ نداده است.

همکاری با سازمانهای بین المللی حقوق بشر

وزارت امور خارجۀ ایران همچنین به صورت مداوم به ارتباطات سازمانهای بین المللی حقوق بشر پاسخ نداده و به تقاضاهای آنان برای ملاقات و یا برای دیدار از کشور برای انجام تحقیقات وقعی ننهاده است. ایران، در کنار کرۀ شمالی و ترکمنستان، یکی از چند کشور “بسته” است که ظرف ۳۵ سال گذشته به دیدار هیچ‌یک از سازمانهای بین المللی حقوق بشری جواب مثبت نداده است.

حمایت از حقوق ایرانیانی که تابعیت دوگانه دارند

جمهوری اسلامی ایران مرتبا ایرانیانی که تابعیت دو گانه دارند را تحت شرایط بسیار مشکوکی دستگیر می‌کند. در دهها پروندۀ اخیر که ایرانیانی با تابعیت دوگانه در ایران دستگیر و یا زندانی شده اند، وزارت امور خارجه با خانواده های متهمین و یا با دیگر کشور متبوع همکاری نکرده است یا به تسهیل ارتباط و تماس آنها با مراجع مربوطه اقدام نکرده است. دولت ایران از ارائۀ اطلاعات در خصوص شرایط این افراد و یا شرایط پروندۀ آنها خودداری می‌کند و در اکثر این پرونده ها، به اعضاء خانوادۀ بازداشت شدگان نیز هیچ اطلاعاتی در خصوص دلایل بازداشت و یا شرایط بازداشت شدگان ارائه نمی‌شود. مقامات ایران همچنین درخواستهای اطلاعات از دولتهای کشورهایی که دستگیرشدگان در آن زندگی میکنند را ندیده میگیرند. برای مثال در پروندۀ تبعۀ ایرانی –آمریکایی امیر حکمتی، خانوادۀ امیر حکمتی به جای اینکه مستقیما از دولت ایران اطلاعاتی دریافت کنند، در مورد پروندۀ او از طریق رسانه ها مطلع شدند.

توصیه هایی برای وزارت امور خارجه

– به دکتر احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران اجازه دسترسی فوری به ایران بدهید و برای اجرای ماموریت کاری‌اش با وی به صورت کامل همکاری کنید.

– گامهای مشخصی برای اجرای توصیه‌های بررسی ادواری جهانی سال ۱۳۸۸، گزارش‌های گزارشگران ویژه، گزارش دبیر کل، و قطعنامه‌های مجمع عمومی بردارید.

– به ارتباطاتی که از طریق رویه‌های ویژه سازمان ملل متحد ارسال میشود پاسخ معتبر بدهید.

– به سازمان‌های بین المللی حقوق بشر اجازه بازدید از ایران بدهید، به دیپلمات‌های ایرانی اجازه دیدار با نمایندگان این سازمان‌ها بدهید، و مطمئن شوید که توصیه‌ها و نگرانی‌های این سازمان‌ها به مقامات مقتضی ایران ابلاغ شود.

– با خانواده‌ها و دولت‌های بازداشت شدگانی که ملیت دوگانه دارند ارتباط مسئولانه برقرار کنید، هر گونه اطلاعات مورد نیاز آنها به منظور پیگیری پرونده‌های زندانیان را ارائه کنید و حق آنان به حداقل آیین دادرسی را تضمین کنید.

(نسخه کامل گزارش «عمل به وعده ها: یک نقشه راه حقوق بشری برای حسن روحانی»-PDF)