علیرغم ادعاهای مقامات برای فیلتر محتوای اینترنتی؛ ادامه سانسور وبسایتها به روشهای سابق
به رغم ادعای مقامات دولتی مبنی بر فیلتر هوشمند شبکههای اجتماعی که به موجب آن محتوای وبسایتی براساس معیارهای فیلرینگ حذف میشود، بررسیهای کمپین نشان میدهد که بر خلاف ادعاهای مطرح شده، فیلتر کردن شبکههای اجتماعی همچنان با روشهایی که در گذشته به کار گرفته شده همچون مسدود کردن نشانی و آی.پی اعمال می شود. بررسی های کمپین همچنان نشان می دهد که دستگاه های ذیربط فیلترینگ، فاقد توانایی فنی برای اعمال فیلترینگ براساس شناسایی محتوای یک وب سایت و یا شبکه اجتماعی را دارند.
با این وجود علیرغم ناتوانی فنی برای فیلترینگ هوشمند محتوای اینترنتی، دستگاه های ذیربط در تلاش هستند تا با اقداماتی همچون ارائه «شماره اینترنت» برای کاربران ایرانی، قادر شوند به شناسایی کاربران بپردازند و از این طریق به کنترل محتوای تولید و بازنشر شده توسط آنها اقدام کنند. اگر چه این اقدام همچنان با ادعای فیلتر کردن هوشمند محتوای وب سایت ها فاصله زیادی دارد، اما گام دیگری برای محدود کردن آزادی دسترسی مخاطبان به اینترنت به شمار می رود.
بر اساس گزارش وب سایت آیتی آنالیز که با هدف جمع آوری مطالب فن آوری اطلاعات ایران و ارائه آخرین آخبار و تحلیل های این عرصه فعالیت می کند، به زودی کاربران اینترنت ایرانی هر کدام یک شماره اینترنت میگیرند، به این ترتیب کاربر با یک تابلو و هویت مشخص از اینترنت استفاده می کند و همانطور که شماره تلفن و موبایل به مشترکان هویت میبخشد، «شماره اینترنت» نیز میتواند به کاربری که از این فضا استفاده میکند، هویت بدهد. براین اساس تمام فعالیتهای کاربران اینترنتی با سیستم جدید فیلترینگ هوشمند تحت کنترل در خواهد آمد.
پیش از این اعلام شده بود که فیلترینگ هوشمند بر روی دروازههای ورودی اینترنت به کشور نصب میشود و با کنترل محتوای ترافیک ورودی به ایران نسبت به فیلترکن «محتوای نامناسب و غیر مجاز» اقدام خواهد کرد، در حالی که محمود خسروی مدیر شرکت ارتباطات زیرساخت در اخرین اظهار نظر خود پیرامون فیلترینگ هوشمند گفت: «فیلترینگ هوشمند قرار نیست در گتوی بینالملل اجرا شود زیرا پیچیدگیها در گیتوی زیاد است و از این رو فیلترینگ هوشمند در لایههای دسترسی خواهد بود که ممکن است لایه دسترسی شرکتهای ISP، اپراتورها یا استانی باشد و این هنوز مشخص نیست.»
به گفته خسروی در فیلترینگ هوشمند سطح دسترسی کاربران به محتوای اینترنت بر اساس فاکتورهایی مانند سن، شغل و تحصیلات مشخص خواهد شد، که برای انجام این کار سیستم فیلترینگ هوشمند نیازمند شناسایی هویت کاربران است، که به این ترتیب سیستم فیلترینگ هوشمند به عنوان ابزاری برای شناسایی هویت کاربران عمل خواهد کرد و بعد از شناسایی کاربر نسبت به سطح دسترسی که برای او بر اساس شغل، سن و سایر فاکتورهای مورد نظر حکومت ایران در نظر گرفته شده، میزان دسترسی به اطلاعات موجود روی اینترنت مشخص میشود.
طرح شناسایی هویت کاربران اینترنتی البته پیش از این در ۲۶ تیر ۱۳۹۲ توسط مهدی اخوان بهابادی دبیر شورای فضای مجازی در آن زمان، مطرح شده بود. بهابادی در این مورد به خبرگزاری مهر گفت:«راستای تغییر نظام پالایش و فیلترینگ فعلی اینترنت، کاربران قبل از ورود به اینترنت و استفاده از آن احراز هویت شوند تا امکان تفکیک فیلترینگ برای گروههای مختلف مردم وجود داشته باشند.»
اما در تاریخ پنجم دی ماه ۱۳۹۳ محمود واعضی وزیر ارتباطات و فن آوری اطلاعات خبر از آغاز به کار طرح فیلترینگ هوشمند داد و در این رابطه به خبرگزاری فارس گفت:«در حال حاضر طرح فیلترینگ هوشمند به صورت آزمایشی روی یکی از شبکههای اجتماعی در حال اجراست. فاز اول فیلترینگ هوشمند روی شبکهای که بیشترین فشار (برای فیلترینگ) روی آن بود با موفقیت اجرا شد و سعی میشود ظرف شش ماه آتی این طرح روی تمام شبکههای اجتماعی اجرایی شود.»
خبرگزاری ایسنا در تاریخ هشتم دی ماه ۱۳۹۳ این شبکه اجتماعی را که واعضی به آن اشاره کرده بود، اینستاگرام معرفی کرد و گزارش داد که برخی از صفحههای اینستاگرام مسدود شدهاند.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری و اطلاعات در ۱۵ آذر ماه نیز اعلام کرد که «با تلاش هایی که صورت گرفته، در آینده شرایط به گونهای خواهد شد که در حوزه اینترنت افراد حتما پیش از ورود به فضای مجازی احراز هویت میشوند و کاربری با هویت نامشخص در این شبکه نخواهیم داشت.»
با وجود این محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری و اطلاعات تاریخ ۱۶ آذرماه در نشست خبری “ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد” با رد نگرانیهایی که در مورد به خطر افتادن حریم خصوصی کاربران وجود دارد گفت: «اسم داشتن افراد جزو حریم خصوصی نیست و لذا به نحوه کار و حریم خصوصی وارد نمی شویم اما هویت افراد را مشخص می کنیم. اگر می خواستیم در حریم خصوصی وارد شویم، اعلام نمی کردیم می خواهیم چنین کاری را انجام دهیم اما در حال انجام کارهای فنی هویت سنجی هستیم.»
شناسایی هویت کاربران اینترنت کامی جدی در جهت نقض حریم خصوصی کاربران است و این خطر را دربر دارد که اطلاعات شخصی کاربران و ریز فعالیتهای آنها در اینترنت در دسترس نهادهای امنیتی و حکومتی قرار گیرد.