دور جدید کنترل، ارعاب و تهدید فعالان اینترنتی با دستگیری کاربران شبکه‌های اجتماعی
حسین ذوالفقاری، معاون امنیت وزارت کشور ایران
در ادامه برخورد امنیتی با کاربران شبکه‌های اجتماعی توسط نیروهای امنیتی و انتظامی، سرهنگ غلامرضا کاظم‌زاده فرمانده پلیس فتا(پلیس سایبری) استان شاهرود در تاریخ ۱۸ خردادماه ۱۳۹۴ و در جمع خبرنگاران، خبر از دستگیری فردی داد که به ادعای وی ۲۳ گروه در اپلیکیشن‌های واتزاپ و لاین را مدیریت می کرده است.
سرهنگ کاظم‌زاده گفت :«با رصد پلیس فتای شاهرود در گروه های مجازی مشخص شد، فردی با نام مستعار «quotation mark ادموند»، ۲۳گروه ضد فرهنگی در نرم افزار لاین و واتس آپ را راه اندازی کرده و در این گروه ها ضمن نشر اکاذیب و مسایل غیراخلاقی، اطلاعات شخصی اعضای گروه را نیز کسب می کند. در ادامه تحقیقات مشخص شد ، این فرد جوانی ۲۷ ساله است که خود را پیرو دین مسیحیت معرفی و ۳۰۰ نفر را در ۲۳ گروه در لاین و واتس اپ ساماندهی کرده بود.»
در همین حال محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضائیه ضمن اعلام خبر بازداشت ۶ نفر در ارتباط با فعالیت در شبکه‌های اجتماعی در تاریخ ۱۸ خرداد ماه ۱۳۸۴ در کنفرانس خبری گفت: «این افراد فراخوان‌های غیر قانونی در شبکه‌های اجتماعی منتشر میکردند که توسط نیروهای اطلاعاتی و امنیتی بازداشت شدند و تا الان مشخص شده که این افراد گرایش‌های ضد امنیتی داشته‌اند. این پرونده در حال بررسی است و تا امروز ۵ تا ۶ نفر بازداشت شده‌اند. ممکن است به تعداد بازداشت‌شدگان نیز طی روزهای آینده افزوده شود.»
پیش از این حسین ذوالفقاری، معاون امنیت وزارت کشور ایران، در روز سه‌شنبه ۱۲ خرداد ماه ۱۳۹۴ خبر از تشکیل ستاد امنیت انتخابات در وزارت کشور با هدف «رصد فضای مجازی» داده بود. به گفته وی وزارت اطلاعات، سپاه و نیروی انتظامی مسوولیت رصد فضای مجازی را برعهده دارند.
معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور در حالی برنامه رصد فضای مجازی را به منظور مقابله با برنامه‌های «تخریبی دشمنان» اعلام کرد که ۹ ماه به برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی باقی است. بر اساس آخرین آمارها به گفته محمدرضا رستمی، مشاور وزیر ورزش و جوانان میانگین استفاده روزانه ایرانی‌ها از شبکه‌های اجتماعی ۹ ساعت است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، محمد رضا رستمی که در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۹۴ در ستاد ساماندهی امور جوانان که در محل استانداری خراسان رضوی سخنرانی می کرد، گفت: «سه پنجم ایرانی‌ها از فیس‌بوک استفاده و وقت قابل توجهی را صرف این شبکه می‌کنند. همچنین ۳۳/۲ درصد ایرانی‌ها هر روز و ۲۵ درصد هفته‌ای یکبار از اینترنت استفاده می‌کنند.»
استفاده گسترده کاربران اینترنتی از شبکه‌های اجتماعی برای برخی از مسوولین امنیتی و انتظامی نگرانی هایی ایجاددکرده است که این نگرانی ها خود را در ارعاب و تهدید و دستگیری های مداوم کاربران نشان می دهد. به علاوه مقامات دولتی برنامه های مختلفی را برای کنترل کاربران آنلاین به پیش می برند.
برای مثال محمدحسن انتظاری دبیر شورایعالی فضای مجازی در تاریخ ۱۵ خرداد ماه ۱۳۹۴ در گفتگو با خبرگزاری مهر خبراز اجرای شدن پروژه احراز هویت کاربران در فضای مجازی توسط یک دستگاه اجرایی داد اما مشخص نکرد کدام دستگاه اجرایی مسوول راه ندازی این پروژه شده است.
احراز هویت کاربران به پروژه‌ای گفته می‌شود که بر اساس آن تمام مشخصات کاربران اعم از سن،شغل، تحصیلات، نشانی منزل، آی.پی و سایر مشخصات فردی کاربر ذخیره و کنترل می‌شود. بر این اساس سطح دسترسی کاربرن به صفحه‌های اینترنتی دسته بندی شده و سطح فیلترینگ نیز تنظیم می‌شود.
با وجود آنچه محمود واعضی وزیر ارتباطات و فن آوری اطلاعات بارها نسبت به حفظ حریم خصوصی کاربران در این پروژه اطمینان داده است اما با اجرای این پروژه عملا حریم خصوصی کاربران نفض شده و تمام فعالیت‌های آنها قابل نظارت و کنترل خواهد بود.
بررسی‌های کمپین نشان می‌دهد با شروع سال ۱۳۹۴ و به ویژه در هفته‌های اخیر اختلال‌ها بر روی شبکه‌ی اینستاگرام افزایش چشمگیری داشته است که به نظر می‌رسد دلیل آن پیشرفت در اجرای پروژه‌ی فیلترینگ هوشمند باشد.
بر اساس این بررسی‌ها، فعالین سیاسی و حقوق بشری به صورت هدفمند، هدف اصلی سیستم فیلترینگ هوشمند قرار گرفته‌اند، به این ترتیب که برخی تصاویر منتشر شده توسط آنها به صورت انتخابی توسط سیستم فیلترینگ هوشمند مسدود می‌شود، در حالی که اگر همان تصویر توسط یک حساب کاربری دیگری منتشر شود بدون هیچ مشکلی در دسترس کاربرن قرار خواهد گرفت.
فعالین سیاسی و حقوق بشری به صورت هدفمند، هدف اصلی سیستم فیلترینگ هوشمند قرار گرفتنه‌اند
یکی از فعالان فضای مجازی ساکن در ایران که نخواست نامش فاش شود در این باره رصد فضای مجازی به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران گفت: «عملا فضای مجازی در دست آنهاست و همه چیز در حال رصد شدن است. همین طور حضور نهاد‌های امنیتی را در اینستاگرام، گوگل پلاس و حتی فیس‌بوک می‌توان حس کرد.»
این فعال عرصه فضای مجازی گفت: «این رصدها می تواند دور جدید برخوردهای جدی امنیتی با افرادی باشد که سعی در شفاف سازی دارند، آنها دستگیر و یا تهدید می شوند و خواهند شد.»
روز ۹ مهرماه ۱۳۹۳، از شبکه استانی فارس اعلام شد که ۱۱ نفر به اتهام توهین به امام خمینی از طریق ارسال جوک دستگیر شدند.
در این برنامه یکی از عوامل سپاه که نام او ذکر نشد، درباره چگونگی دستگیری این ۱۱ نفر گفت: «حدود ۱۵ روز قبل تیم هایی برای رصد موضوع مشخص شدند. بعد از کار گسترده و پیچیده اطلاعاتی عوامل پخش کننده این اهانت ها و توهین ها در شهرهای مختلف شناسایی شدند.»
گزارشگر ویژه‌ی ارتقاء و حفاظت از حق آزادی عقیده و بیان آنلاین در تاریخ ۷ خرداد ماه ۱۳۹۴ در گزارش سالانه‌ی خود از مسدود کردن ترافیک شبکه‌ی تور که باعث ناشناس ماندن کاربران و فعالیت‌های آنها می‌شود، اجباری کردن ثبت آی.پی آدرس‌ها در داخل ایران و کافی‌نت‌ها و اجبار برای قبت مشخصات حقیقی مالکان وب‌سایت‌ها و تلفن‌های همراه به عنوان موارد نقض حقوق کاربران یاد کرد.
حسن روحانی در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۲ با دفاع از دسترسی آزاد شهروندان به شبکه‌های اجتماعی به شبکه ان.بی.سی گفته بود: «در دوران انتخابات من ستاد قوی نداشتم اما همه طرفداران من و همه حامیان من خصوصا جوانان از این شبکه‌ها استفاده میکردند. الان هم از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند حتی از طریق این شبکه‌ها نظارت می‌کنند بر کار دولت. من از فعالیت همه جوانان و از جمله نظارت برکار دولت خوشحالم البته خودم به شخصه برنامه خاصی در شبکه‌های اجتماعی ندارم، ولی طرفداران من برنامه‌های متنوعی دارند.»
