در سایه تشکل‌های کارگری ضعیف و وزارت کار ِحامی کارفرما: مرگ ۶۵۷ کارگر تنها در ۱۲۴ روز
بر اساس آمار رسمی سازمان پزشکی قانونی ایران، ۶۵۷ نفر تنها در چهار ماه نخست سال ۱۳۹۴ در اثر حوادث حین کار جان خود را از دست داده‌اند. رقمی که نسبت به مدت مشابه سال قبل چهار درصد افزایش داشته است. بر اساس این آمار که خبرگزاری ایلنا به نقل از سازمان پزشکی قانونی منتشر کرده دراین مدت ۱۰ هزار و ۱۰۹ نفر مصدوم حوادث کار به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کرده اند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲.۴ درصد رشد داشته است.
مهدی کوهستانی‌نژاد، کارشناس مسائل کارگری در این رابطه به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران گفت: “این آمار می‌تواند بسیار بیش از این باشد، خیلی از کارگران از ترس اخراج، پس از مصدومیت به پزشک قانونی مراجعه نمی‌کنند و همچنین بسیاری از آمارهای مربوط به حوادث کارگری از سوی مسئولان و پزشکی‌قانونی رسانه‌ای نمی‌شود.” این فعال کارگری نبود آموزش ایمنی کافی به کارگران، کمبود امکانات ایمنی و بهداشتی در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، ساعات طولانی کار، تضعیف تشکل‌های صنفی که وظیفه پیگیری مطالبات کارگران را به عهده دارند، از جمله دلایل بالا بودن حوادث حین کار در ایران دانست: “ما هیچ گونه آموزش ایمنی اجباری برای کارگران نداریم، در حالی که در جوامع دیگر اولین نکته آموزش ایمنی است. از سوی دیگر وقتی کارگران برای تامین معاش مجبورند ساعات طولانی کار کنند و یا بعضا در چند جای مختلف کار می‌کنند، دقت و تمرکزشان مخدوش می‌شود و چنین حوادثی بروز پیدا می‌کند.”
کوهستانی‌نژاد، همچنین با اشاره به قوانین کار در کشورهای پیشرفته به کمپین گفت: “قانونی وجود دارد که به کارگر می‌گوید اگر حس می‌کنی انجام کاری برای تو خطرناک است؛ انجام نده. کارفرما حق ندارد شما را اخراج یا جریمه کند. ما به هیچ وجه در ایران قوانینی نداریم که به کارگر اجازه بدهد اگر خطری احساس می‌کند آن کار را انجام ندهد. اگر احساس می کند دستگاه خراب است، نمی‌تواند با آن کار نکند . اگر اطاعت نکند، امکان توبیخ، جریمه و اخراج وجود دارد.”
این فعال کارگری در ادامه با تاکید بر اهمیت تشکل‌های صنفی و کارگری ادامه داد:”در جامعه ما ابزاری برای سوال کردن از کارفرما وجود ندارد، کسی به کارفرما جواب پس نمی‌دهد. همچنین اگر کارگری در محل کار بمیرد پیگرد ویژه‌ای برای کارفرما وجود ندارد. تمام قوانین به نفع کارفرماست. اولین و پایه‌ای‌ترین دلیل تشکیل سندیکای کارگری ایمنی کار بوده است، اما حالا همین اندک تشکلاتی که باقی مانده‌اند هم آن‌قدر با مشکلات دیگر مشغول‌اند که وقتی برای رسیدگی به وضع ایمنی در کار باقی نمی‌ماند.”
به گفته او “این تشکلات کارگری هستند که مطالبات کارگران را پیگیری می‌کنند، به دنبال گرفتن امتیاز به نفع کارگران هستند و صدای آنها را به مسئولان می‌رسانند، در ایران اما تشکلات کارگری نداریم و وزارت کار هم حامی صاحب کار است.”
بر اساس آمارهای رسمی روزانه بیش از ۵ کارگر در اثر حوادث حین کار جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری هم نقص عضو می‌شوند. در اردیبهشت ماه سال جاری روابط عمومی پزشکی قانونی اعلام کرد که تلفات حوادث کار در سال ۱۳۹۳ معادل یک‌هزار و ۸۹۱ نفر بوده که ۱۳ نفر آنها از کارگران زن بوده‌اند.
در سال ۱۳۹۲ هم یک‌هزار و۹۹۴ نفر در حوادث ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند که این رقم در مقایسه با سال ۹۱ که تعداد تلفات حوادث کار یک‌هزار و۷۹۶ نفر بود، ۱۱ درصد افزایش نشان می‌دهد.
بر اساس آمارهای رسمی در حوادث کار سال گذشته(۱۳۹۴) سقوط از بلندی با ۴۵.۶ درصد بیشترین علت مرگ در حوادث کار را به خود اختصاص می‌دهد. پس از آن اصابت جسم سخت با ۲۲.۱ و برق‌گرفتگی با ۱۵.۱ درصد بیشترین دلایل مرگ در حوادث کار را در برمی‌گیرند. همچینین از کل تلفات حوادث کار سال گذشته ۸۶۲ نفر به دلیل سقوط از بلندی، ۴۱۸ نفر بر اثر برخورد جسم سخت، ۲۸۶ نفر به دلیل برق‌گرفتگی، ۹۸ نفر به دلیل کمبود اکسیژن، ۷۲ نفر بر اثر سوختگی و ۱۵۵ نفر به دلیل سایر موارد جان خود را از دست داده‌اند.
پزشکی قانونی پیش از این با هشدار در خصوص افزایش تلفات در حوادث ناشی از کار و تأکید بر رعایت نکات ایمنی به ویژه در موارد کار در ارتفاعات، متذکر این نکته شد که در ۱۰ سال گذشته، ۱۲ هزار و ۴۳۶ نفر در حوادث کار جان خود را از دست داده‌اند که این آمار، از رعایت نشدن نکات ایمنی حکایت دارد.
روزنامه ایران پیش از این نوشته بود که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده: “۷۰ درصد کل حوادث ناشی از کار کشور در بخش ساختمان اتفاق می‌افتد و لازم است در این خصوص اقدامات حمایتی مانند تشدید بازرسی‌ها، افزایش سطح مهارت کارگران و ایجاد پوشش بیمه‌ای انجام شود.”
شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و رییس کانون مدافعان حقوق بشر نیز آذر ماه در ۱۳۹۱ نامه ای به احمد شهید، گزارش‌گر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشری ایران، با انتقاد از افزایش مرگ ومیر کارگران به دلیل حوادث ضمن کار نوشت: “علت این امر را می‌توان در فقدان امکانات و وسایل ایمنی، نبودن برنامه‌های آموزشی لازم و ساعات کار طولانی که منجر به پایین آمدن تمرکز کارگران می‌شود، ذکر کرد.”
