دفاع تندروها از آتش زدن پرچم آمریکا؛ حفظ هویت انقلابی یا استفاده برای مقاصدسیاسی؟
آتش زدن پرچم آمریکا به یکی از عناصر هویتی گروه های تندرو تبدیل شده است که با استفاده از آن برای مقاصد سیاسی و تحت فشار گذاشتن رقبای خود استفاده می کنند.
در هفته‌های اخیر موضوع آتش زدن پرچم آمریکا و و طرح شعارهای ضد آمریکایی پس از آنکه یکی از مسئولان شهرستانی سازمان تبلیغات اسلامی اعلام کرد که در مراسم سیزدهم آبان‌ماه امسال از آتش زدن پرچم آمریکا خودداری خواهد شد، خشم راستگرایان تندرو در ایران را برانگیخت و حتی به صدور تکذیبیه توسط سازمان تبلیغات منجر شد. اما پس از توافق هسته‌ای و همچنین ادامه مذاکرات ایران و آمریکا درباره سوریه و سفرهای دوره‌ای حسن روحانی به آمریکا برای شرکت در جلسات سازمان ملل، آیا همچنان پرچم آمریکا به آتش کشیده خواهد شد؟ و آیا آتش زدن پرچم آمریکا به معنای پافشاری گروه های تندرو بر ادامه وضعیت کنونی و تیره کردن چشم انداز تغییر برای احترام به هنجارها و ارزش های جهانی است؟
دشمنی جمهوری اسلامی با آمریکا که آیت‌الله خامنه‌ای بعد از توافق هسته‌ای نیز بر تداوم آن تاکید کرد، مانند دیگر شاخص‌های هویتی در جمهوری اسلامی، نمادهایی دارد که کنار گذاشتن آن همواره حساسیت‌برانگیز بوده است. از جمله این نمادها شعار مرگ بر آمریکا و همچنین سوزاندن پرچم این کشور در راهپیمائی‌های عمومی است. در ماه‌های اخیر نیز پس از آنکه رهبر جمهوری اسلامی چندین بار از خطر نفوذ آمریکا در ایران بعد از توافق هسته‌ای سخن گفت، هرگونه تغییر رویه در سنت‌های دشمنی با آمریکا، به معنی نفوذ آمریکا تلقی می‌شود.
روز ۲۶ مهرماه، سخنان حجت‌الاسلام قاسمعلی مجیدی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی کاشمر در رسانه‌های داخلی ایران، از جمله در خبرگزاری فارس منتشر شد که گفت: “سال گذشته نامه از شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی مبنی داشتیم که پرچم آمریکا را به دلیل اینکه یک کشور رسمی است آتش نزنند و تنها پرچم اسرائیل را به آتش بکشند.” با انعکاس گسترده این خبر در رسانه‌های خارجی، خبرگزاری‌های داخل ایران خبر خود را تغییر دادند و سازمان تبلیغات اسلامی اسلامی نیز اطلاعیه‌ای در این مورد منتشر کرد. این سازمان ضمن تکذیب ممنوعیت آتش زدن پرچم آمریکا اعلام کرد که هیچگاه بخشنامهای در این زمینه صادر نکرده است.
اما حجت‌الاسلام قاسمعلی مجیدی، رئیس اداره تبلیغات اسلامی کاشمر در گفتگویی دیگر باز هم تاکید کرد که بخشنامه مزبور صادر شده بوده است. او به خبرگزاری ایسنا گفت: “در گذشته نامه‌ای از شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان داشتیم مبنی‌براینکه پرچم آمریکا را به دلیل اینکه یک کشور رسمی است، آتش نزنند و تنها پرچم اسرائیل به آتش کشیده شود.” مجیدی البته اضافه کرد: “طی صحبتی که امروز با شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان داشته‌ام اعلام شد، این نامه مربوط به سال‌های قبل و مقطعی بوده و در روز ۱۳ آبان‌ماه هیچ‌گونه مشکلی برای به آتش کشیدن پرچم آمریکا نیست.”
همزمان با سخنان رئیس اداره تبلیغات اسلامی کاشمر، روسای برخی ادارات دیگر در شهرستان‌ها نیز اعلام کردند که در مراسم امسال پرچم آمریکا آتش زده خواهد شد. از جمله روز ۲۸ مهر، حجت الاسلام محمد رضایی، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی فارس گفت: “هرگز طی بخش نامه ای از کسی خواسته نشده که پرچم آمریکا را آتش بزنند که حالا طی بخشنامهای از آنها بخواهیم این کار را انجام ندهند و شناخت و بصیرت و آگاهی مردم ایجاب می‌کند خود نسبت به این موضوع تصمیم بگیرند.” از طرفی دیگر، برخی رسانه‌های راستگرای ایران، خبر دادند که در مراسم مذهبی عزاداری روز عاشورا، مادر مصطفی احمدی‌روشن که در ایران به عنوان “شهید هسته‌ای” شناخته می‌شود، پرچم آمریکا را آتش زده است. برخی رسانه‌ها هم از توزیع غذای نذری همراه با شعار “مرگ بر آمریکا” در ماه محرم داده‌اند.
نمونه مشابه با این واکنش‌ها، اوایل شهریور ماه گذشته و همزمان با پاک کردن شعار “مرگ بر آمریکا” از دیوار سفارتخانه سابق آمریکا در تهران هم بوجود آمد. پس از انتشار تصاویری که نشان دهنده پاکسازی دیوار از شعار مزبور داشت، بسیج دانشجویی اطلاعیه‌ای صادر کرد که در آن آمده بود: “بسیج دانشجویی همچنان خود را پرچمدار مبارزه علیه مستکبرین می‌داند و بارها به افرادی که با حیله‌گری های گوناگون قصد بَزک کردن چهره پلید این کشور مستکبر و حذف شعار مرگ بر آمریکا را داشته‌اند هشدار داده است که این کشور حکم «عین نجاست» را دارد که اگر کسی قصد پاک کردن آن را داشته باشد خود نجس خواهد شد.” آنها تاکید کرده بودند: “بسیج دانشجویی جهت استحضار ملت شریف ایران اعلام می کند شعار «مرگ بر آمریکا» برای همیشه زینت بخش دیوارهای این مکان خواهد ماند.”
ششم مهرماه گذشته، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا طی سخنانی در سازمان ملل کنایه زد که “شعار مرگ بر آمریکا باعث اشتغالزایی در ایران نمی‌شود.” پس از آن تریبون‌های نزدیک به راستگرایان ابراز نگرانی کردند که آمریکا به دنبال حذف این شعار و نفوذ در ایران است. از جمله نشریه “خط حزب‌الله” که توسط دفتر سیدعلی خامنه‌ای منتشر می‌شود در یادداشتی نوشته بود: “راستی اگر شعار مرگ بر آمریکا کارآمد نیست و اگر در عمل جواب نداده، پس چرا نظام سلطه به‌دنبال حذف یک شعار «بی‌اثر و بی‌عمل» است؟ آیا تقاضای حذف این شعار به اینکه «امروز در خیلی از کشورها صدای مرگ بر آمریکا بلند می‌شود» برنمی‌گردد؟ آیا هدف نظام سلطه این نیست که با تغییر ذهنیت مردمی که «شاخِ ابرقدرتىِ ابرقدرت‌ها» را شکسته‌اند، ملت‌های الهام گرفته از حرکت ملت ایران را نسبت ادامه حرکت خود دچار تردید کنند؟” نویسنده یادداشت با اشاره به سخنان اوباما اضافه کرده بود: ” مشکلات اقتصادی ما برای گفتن «مرگ بر آمریکا» نیست بلکه برای عمل نکردن به آن است.”
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران هم در یادداشتی با عنوان “تئوری نفوذ از تریبون سازمان ملل” نوشته بود: “شعار«مرگ بر امریکا» که زاییده اصول و مبانی اصیل انقلاب اسلامی است موقعیت امریکایی‌ها را به خطر انداخته و منافع آنها را با چالش روبه‌رو کرده و تلاش هماهنگ داخلی – بین‌المللی برای حذف چنین شعاری – در صورتی که توافقی پنهانی در جهت آن صورت نگرفته باشد- مقدمه مهم و اثرگذاری جهت تقلیل روحیه استکبارستیزی بوده و می‌تواند به تغییر رویکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال نظام سلطه منجر شده و به عنوان سطح مهمی از نفوذ، نهایتاً به توسعه روابط بدون ضابطه ایران- امریکا بینجامد که تحقق چنین هدفی مساوی است با «تغییر ماهیت انقلاب اسلامی» و تضعیف «موقعیت ایران در منطقه».”
در واقع نگاه هویتی مسئولان جمهوری اسلامی و هواداران تندرو آنها به موضوع “دشمنی با آمریکا”، انعطاف پذیری در خصوص حذف یکی از اقداماتی که بسیاری از مردم آن را حمایت نمی کنند و به گونه‌ای آن را متعلق به دوران آغاز انقلاب می‌دانند که به تولید و ترویج و نهادینه کردن نفرت اقدام می کند را بسیار دشوار کرده است. به نظر می رسد برای بخشی از تندروها که از ایده‌آل های ایدئولوژیک مطرح شده در ابتدای انقلاب برای مقاصد سیاسی و همچنین تحت فشار گذاشتن مخالفان خود استفاده می کنند، موضوع آتش زدن پرچم آمریکا، به عنوان یک عنصری هویتی مطرح است که از بین رفتن آن عملا به معنی تغییر ماهیت جمهوری اسلامی و در نهایت گرفتن یکی از اهرم های فشار گروه های تندرو در مواجهه با رقبای خود است.
