آزمون مهم حسن روحانی برای دفاع از حقوق شهروندان در برابر تمامیت خواهی شورای نگهبان
در حالی که طی روزهای اخیر شایعاتی از مذاکرات پشت صحنه حسن روحانی با سیدعلی خامنه‌ای درباره ردصلاحیت‌ها منتشر شده بود، به نظر می‌رسد که این مذاکرات نتیجه مورد نظر رئیس جمهوری اسلامی را به دنبال نداشته و به همین دلیل رئیس جمهوری روز پنج شنبه در جمع استانداران، معاونان و فرمانداران سراسر کشور که وظیفه برگزاری انتخابات را بر عهده دارند، سخنان تندی در انتقاد از حذف کامل اصلاح‌طلبان بیان کرد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، حسن روحانی گفت: “همانطور که رهبری فرمودند مر قانون باید عمل شود؛ نه مر سلیقه و از وزرای کشور و اطلاعات خواسته‌ام مجدانه با شورای نگهبان همکاری و رایزنی کنند.” او اضافه کرد: “این روزها زمان بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات است و البته باید همه کاندیداها به دین و آیین خود متعهد و ملتزم به قانون اساسی و ولایت فقیه باشند اما آیا همه التزام آنان باید به همین مسایل باشد؛ پس محیط زیست، صنعت، توسعه، رفع رکود، بیکاری و رونق اقتصادی چه می‌شود؟ […]چرا آدرس غلط به مردم می‌دهیم و فقط التزام به دو اصل را ملاک قرار می‌دهیم؟” روحانی گفت: “قانون اساسی برای یهودیان، زرتشتیان و آشوریان و ارمنی‌های کشورمان که جمعیت قابل توجهی هم ندارند، حق برخورداری از نماینده قائل شده که این هم خیلی خوب است، اما اکنون آیا ما باید یک جناحی در کشور را که جمعیت خود و هوادارانش به چیزی حدود ۱۰ میلیون نفر می‌رسد، نادیده بگیریم؟ آیا باید قانون اساسی را اینگونه تفسیر و اجرا کنیم؟” او همچنین در سخنانی کم سابقه پرسید: “اگر قرار است یک جناح در انتخابات حضور داشته باشد و یک جناح نه، دیگر به چه دلیل انتخابات برگزار می‌کنیم؟”
با این سخنان به نظر می‌رسد که تلاش های پشت صحنه حسن روحانی کار چندانی از پیش نبرده است.
سخنان حسن روحانی به نوعی پاسخ غیرمستقیم به سیدعلی خامنه‌ای محسوب می‌شود. رهبر جمهوری اسلامی در آخرین سخنرانی خود تاکید کرده بود که “در هیچ جای دنیا، افرادی را که اصل نظام آن کشور را قبول ندارند، به مراکز تصمیم‌گیری راه نمی‌دهند.” اصل نظام از دیدگاه رهبر جمهوری اسلامی در واقع همان “ولایت فقیه” است که اکنون روحانی می گوید تنها ملاک قرار دادن آن، آدرس غلط دادن به مردم است. او همچنین به سخنان رهبر جمهوری اسلامی اشاره کرده که “مر قانون باید عمل شود؛ نه مر سلیقه” و این اظهارات هم ظاهرا به جلسه مشترک او به سیدعلی خامنه ای مربوط است. سایت سحام‌نیوز که به مهدی کروبی نزدیک است، طی گزارشی که روز ۲۹ دی‌ماه منتشر کرد، مدعی شد که سیدعلی خامنه‌ای در جلسه خود با حسن روحانی درباره ردصلاحیت‌ها از او خواسته است که “در کار شورای نگهبان دخالت نکند تا مسیر قانونی انجام شود.”
حذف کامل اصلاح‌طلبان و ناتوانی حسن روحانی
رایزنی اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان از مدتها پیش آغاز شده بود. اواسط مهرماه گذشته محمدرضا تابش نماینده اردکان در مجلس از دیدار جمعی از فعالان اصلاح‌طلب با فقهای شورای نگهبان و رایزنی با آنها درباره انتخابات آینده خبر داده بود. تابش طی گفتگویی با خبرگزاری فارس فاش کرده بود: “برخی روحانیون شورای هماهنگی جبهه اصلاحات با چند تن از فقهای شورای نگبهان ملاقات داشته‌اند.” و اینکه “این ملاقات‌ها در شهرهای قم و تهران انجام شده است.” نماینده اردکان که امروز جز لیست رد صلاحیت‌شده‌ها است، در آن زمان تاکید داشت: “در جلسه‌ای که ما با شورای هماهنگی جبهه اصلاحات داشتیم اعلام کردند که شورای نگهبان اطمینان داده انشاءالله حرکاتش بر مدار قانون بوده و تعلقات حزبی و جناحی تأثیری در تأئید صلاحیت‌ها نداشته باشد.”
نگرانی از ردصلاحیت نامزدهای اصلاح‌طلب چنان بود که آنها تصمیم گرفتند بصورتی گسترده در انتخابات کاندیدا شوند تا هم هزینه ردصلاحیت‌ها بالا رود و هم اینکه از میان کسانی که رد صلاحیت نمی‌شوند، حداقل گروهی مشخص بتوانند کاندیدای اصلاح‌طلبان شوند. با اینهمه حتی ثبت نام گسترده هم کمکی به اصلاح‌طلبان نکرده است.
اصلاح‌طلبان بجز آنکه خود به رایزنی با شورای نگهبان مشغول شدند، امیدوار بودند که در صورت ردصلاحیت‌های گسترده، حسن روحانی وارد عمل شده و از حقوق آنها دفاع کند.
اواخر فروردین ماه گذشته در حالی که حدود ده ماه تا انتخابات فرصت مانده بود، اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی اعلام کرد: “مخالفان دولت به صورت جدی به دنبال ایجاد نگرانی در بین نیروهای معتدل هستند. تهدیدات مختلفی صورت می گیرد. تلاش می‌شود نیروهای مردمی و معتدل شهرستان ها از کاندیداتوری روی گردان شوند. به آنها القا می شود که اگر در انتخابات کاندیدا شوند یا فعالیت های خود را آغاز کنند با آنها برخورد می شود. اصلاح طلبان و نیروهای معتدل و حامیان دولت توجه داشته باشند که نباید فریب این جوسازی‌ها را بخورند. باید مقاومت کرد.” او همچنین گفته بود: “در آخرین نظرسنجی‌های صورت گرفته اصلاح طلبان وضعیت خوبی داشتند. البته برخی نیز به مدیریت انتخابات هم اشاره می‌کنند و نگران رد صلاحیت‌ها و مدیریت انتخابات هستند. امیدوارم این مسایل با مذاکرات حل شود. باید دغدغه‌ها را به حداقل برسانیم.”
استاندار تهران هم در روز ۲۲ فروردین گذشته طی گفتگویی با روزنامه آرمان درباره رد صلاحیت‌های احتمالی اصلاح‌طلبان گفته بود: “بنده به عنوان یک کارشناس تنها می‌توانم پیش‌بینی کنم که احتمال توجه آقای رییس جمهور در این زمینه وجود خواهد داشت. ایشان حتما در این زمینه با رهبر معظم انقلاب و اعضای محترم شورای نگهبان مشورت خواهد کرد.”
حتی احمد توکلی، نماینده راستگرای مجلس در شهریور ماه گذشته پیشنهاد کرد: “به نظر من رئیس‌جمهور می‌تواند بعد از رد صلاحیت افراد به این مسئله ورود کند و با توجه به اینکه رئیس‌جمهور جایگاه بالایی در قانون اساسی دارد، می‌تواند مسئله را بررسی کند.” او تاکید داشت: “رئیس‌جمهور می‌تواند ۴ حقوقدان منصف را برای بررسی مواردی که احساس می‌کند در آن به نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی یا خود مجلس ظلم شده است، انتخاب کند و موضوع را از این طریق پیگیری کند و نظرات خود را به شورای نگهبان ارائه دهد.”
با اینهمه مشخص نیست که توانایی رئیس دولت برای حل و فصل بحران‌های داخلی تا چه حد است. حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی چند روز پیش در اولین واکنش به رد صلاحیت‌ها به خبرنگاران گفته بود: “در داخل هم باید مدل برجام را اجرا کنیم.” طی روزهای اینده باید دید که اجرای مدل برجام در داخل ایران تا چه حد قابل اجراست و تا چه حد شورای نگهبان به اجرای قانون گردن می‌نهند. در واقع انتخابات مهمترین آزمون حسن روحانی برای
