محدودیت‌های طاقت‌فرسا بر علیه زنان زندانی؛ نرگس محمدی و دو هفته اعتصاب غذا برای دیدن فرزندانش
نرگس محمدی، فعال شناخته شده حقوق بشر در ایران از چهاردهم تیرماه در اعتراض به ممنوعیت تماس با فرزندان خود، دور تازه‌ای از اعتصاب غذا را آغاز کرده است، اقدامی که بار دیگر وضعیت زنان زندانی سیاسی و بخصوص زنانی را که مادر هم هستند، در کانون توجه قرار داده است. مسئول کمپین حمایت از مادران زندانی در گفت‌وگو با کمپین بین‌المللی حقوق بشر ایران با «اسفناک» خواندنِ وضعیت مادران و کودکان در زندان‌های ایران گفت:« بند زنان زندان اوین، حدود پنج سال است که از تلفن محروم است و مسئولان به دلایلی که خودشان آن را امنیتی اعلام کرده‌اند از کوچک‌ترین تماس مادران زندانی با کودکان‌شان جلوگیری می‌کنند.»
نرگس محمدی تنها یکی از زنان زندانی است که حتا از گفت‌وگوی تلفنی با فرزندان خود محروم است. آزیتا رفیع‌زاده، فهیمه اعرافی، مریم اکبری منفرد، مهوش شهریاری، فریبا کمال آبادی، صدیقه مرادی، فاطمه مثنی، الهام برمکی، زیبا پورحبیب، زهرا زهتابچی، الهام فراهانی و زنان دیگری هم هستند که در شرایط مشابه به سر می‌برند.
مسئول کمپین حمایت از مادران زندانی به کمپین حقوق بشر گفت:«این زنان در ساختار ضدزنِ زندان‌ها و قوانین ایران، تحت فشار مضاعف هستند، بچه‌ها در زندان به‌نوعی به عنوان یک گروگان محسوب می‌شوند و با کوچک‌ترین اعتراضی ملاقات مادران با بچه‌ها را قطع می‌کنند و به این ترتیب از مادر بودنِ زنان به عنوان یک حربه و ابزار علیه آنها استفاده می‌کنند تا زندانیان زن را ساکت نگاه دارند. بند زنان اوین حدود پنج سال است که از تلفن محروم است و مادران حدودا نیم ساعت در هفته وقت دارند که به صورت حضوری بچه‌هاشان را ببینند. گذشته از اینکه بچه‌ها در این دیدارها به‌شدت تحت فشار هستند و با رفتار نظامی و بازرسی بدنی رو‌به‌رو می‌شوند، همین دیدار را هم پی درپی و بی‌دلیل عوض می‌کنند و مثلا به دوهفته‌ای یک بار یا ماهی یک‌بار کاهش می‌دهند. مادرانی هستند که سال‌هاست در زندان هستند و گسست بزرگی میان بچه‌ها و مادران‌شان اتفاق افتاده که حتا پس از آزادی مادران هم جبران‌ناپدیر است.»
به‌گفته این فعالِ حامی مادران زندانی، «وضع زندانیان عادی یا زندانیان زن در شهرستان‌ها حتا بدتر است.»
ضرورت تدوین مجازات‌های جایگزین
سال‌هاست که بحث تصویب و اعمال مجازات‌های جایگزین از جمله برای زنان محکوم به زندان در ایران مطرح است. در سال ۱۳۹۳، ستاد مبارزه با موادمخدر در امور زنان و خانواده از تهیه پیش‌نویس طرحی با عنوان «مجازات جایگزین زندان برای زنان زندانی با مجازات کمتر از ۹۱ روز» خبر داد. با این حال حقوق‌دانان این طرح را طرحی برای حل مشکلات زنان زندانی با مجازات جایگزین ارزیابی نکردند. از جمله مصطفی ترک همدانی، حقوق‌دان گفت: «مجازات حبسی که ۹۰ روز یا کمتر باشد، اصولاً مجازات حبس به شمار نمی‌رود چرا که خریدنی است و تنها در مواردی که فرد محکوم قدرت پرداخت جریمه را نداشته باشد راهی زندان می‌شود.»
مسئول کمپین حمایت از مادران زندانی که از مرداد ماه سال گذشته آغاز به کار کرده است در این باره به کمپین بین‌المللی حقوق بشر ایران گفت: «مقامات مسئول در ایران باید به این وضعیت توجه کنند و سرانجام تصمیم بگیرند که با الگو گرفتن از قوانین مترقی کشورهای دیگر در این زمینه، این قوانین را بومی‌سازی و در ایران هم پیاده کنند تا بتوان مجازات‌های جایگزین برای مادران داشت.»
کودکان زندانی!
بر اساس تبصره ماده ۶۹ مقررات زندان‌ها، زنان زندانی می‌توانند کودکان خود تا سن دو سال تمام را در زندان به همراه داشته باشند. در هر زندان هم باید محلی جداگانه برای کودکان بین دو تا شش ساله وجود داشته باشد. اما آیا این شرایط در زندان‌های ایران فراهم است؟ پاسخ مسئول کمپین حمایت از مادران زندانی منفی است: «اگر به هر دلیلی کسی خارج از زندان نباشد که سرپرستی بچه را به عهده بگیرد، بچه به‌ناچار همراه با مادر در زندان 
زندگی می‌کند و فضای زندان‌ها متاسفانه دردناک و اسفناک است. از تغذیه گرفته تا نداشتن هیچ تفریح و آموزش و تا اینکه بچه کوچک باید در بندهای عمومی و بین مجرمان، متهمان و محکومان رشد کند، همه مشکلاتی است که رشد عادی و تربیت بچه‌ها را خدشه‌دار می‌کند.»
نرگس محمدی، نایب رییس کانون مدافعان حقوق بشر با درخواستِ فراهم شدنِ گفت‌وگوی تلفنی با فرزندانش دست به اعتصاب غذا زده است.او از ١۵ اردیبهشت‌ماه ١٣٩۴ در زندان دوران محکومیت ۶ ساله‌اش را می‌گذراند و بیش از یک سال است که اجازه تماس تلفنی با فرزندانش را پیدا نکرده. او در مرداد ماه سال گذشته در نامه‌ای نوشت: «از نظر قدرتمندان، وظیفه زن، خانه نشینی و فرزندداری است و اگر زنی که مادر هم هست به جای عرصه خصوصی و خانه، پای در عرصه عمومی گذاشته و منتقد قدرت گردد، نه مساوی یک مرد فعال مدنی، سیاسی-عقیدتی بلکه به جرم زن بودن به طور مضاعف مجازات خواهد شد. چرا که مرزهای تعریف شده حاکمان، چه به لحاظ جنسیتی و چه به لحاظ سیاسی را درهم شکسته است.» روز دوشنبه ۲۱ تیرماه، کاربران شبکه‌های اجتماعی با تشکیل یک موج توییتری همزمان با پانزدهمین روز اعتصاب غذای خانم محمدی به وضعیت او و مادران زندانی اعتراض و از این زندانی سیاسی حمایت کردند. کاربران ایرانی امیدوارند از این طریق بتوانند توجه جامعه بین‌المللی و همراهی مسئولان در ایران را برای تغییر این وضعیت برانگیزند.
کمپین بین‌المللی حقوق بشر ایران پیش‌تر با انتشار گزارش جامعی از وضعیت زندانیان سیاسی در بند زنان زندان اوین از نهادهای حقوق بشری سازمان ملل متحد خواسته بود به وضعیت زنان زندانی سیاسی در زندان‌های ایران توجه کنند.
