جلال جلالی زاده: اجرا نکردن اصل ۱۵ قانون اساسی نشان دهنده بی اعتمادی مسولان کشور به قانون اساسی است

درحالی که ۸۸ فعال مدنی با ارسال نامه‌ای به حسن روحانی خواستار اجرای «اصل پانزدهم قانون اساسی همزمان با روز جهانی زبان مادری شدند و از نمایندگان کُرد در مجلس خواستند تا «در مجلس شورای اسلامی موضوع را به طور اساسی تا رسیدن به مقصود و عملی کردن این خواسته پیگیری» کنند،  جلال جلالی زاده، فعال سیاسی کُرد و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و یکی از امضاء کنندگان این نامه در مصاحبه با کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفت که «عدم اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی نشان دهنده ضعف و بی اعتمادی و ناباوری مسولان کشور به قانون اساسی است.»

براساس اصل ۱۵ قانون اساسی ایران «استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.»

جلال جلالی زاده که به اتفاق ۸۷ فعال سیاسی کرد دیگر با انتشار نامه ای خواستار اجرای این اصل قانون اساسی شده است در مصاحبه با کمپین گفت: «۳۸ سال از انقلاب گذشته اما مسولان به این اصل قانون اساسی، به عنوان اصلی خطرناکی نگاه می‌کنند. و این عملا نادیده گرفتن حقوق شهروندی مردم و زیرپا نهادن قانون اساسی است.»

بیش از ۸۸ فعال سیاسی کُرد در نامه ای خطاب به حسن روحانی، رئیس جمهور ایران و نمایندگان مجلس بالاخص نمایندگان کرد در مجلس ایران نوشته اند: «اجرای دقیق و کامل اصل ١۵ قانون اساسی گامی مهم و بنیادین در مسایل مربوط به ملیتها، اقوام و اقلیتهای اتنیکی در ایران و نگاه برابر و یکسان به آنان چون دیگر شهروندان این سرزمین است.»

امضاکنندگان این نامه اضافه کرده‌اند که «حق آموزش به زبان مادری، در بسیاری از اسناد و معاهدات حقوق‌بشری مثل منشور زبان مادری، اعلامیه جهانی حقوق زبانی، بندهای ۳ و ۴ ماده ۴ اعلامیه حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های قومی، ملی، زبانی و مذهبی، ماده ۳۰ کنوانسیون حقوق کودک، ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مورد تاکید قرار گرفته است. اصل پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی هم بر حق تحصیل به زبان مادری در کنار زبان فارسی در مدارس تاکید دارد. ما امضا کنندگان کنندگان این مکتوب؛ خواستار عملیاتی نمودن (اصل پانزدهم قانون اساسی) بوده و از نمایندگان کرد در مجلس تقاضا داریم که در مجلس شورای اسلامی موضوع را بطور اساسی تا رسیدن به مقصود و عملی کردن این خواسته پیگیری و در راستای همدلی و همیاری در قدم اول مفاد کمپین را امضا نمایند.»

جلال جلالی زاده، که در مجلس ششم نماینده سنندج، دیواندره و کامیاران بود و تنها عضو اهل سنت شورای مرکزی حزب مشارکت به شمار می‌آمد، اکنون از اعضای حزب اتحاد ایران اسلامی است. او با اشاره به توضیحات نامه فعالان کرد به کمپین گفت: «ما از رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس خواسته‌ایم اصل صریح قانون اساسی اجرا شود. رئیس جمهور، مسوول اجرای قانون اساسی است و نمایندگان مجلس هم از لوازم لازم برای پی گیری این مساله برخوردار هستند. می توانند وزرا را استیضاح کنند یا از آنها سوال کنند و برای دفاع از حقوق مردم و به عنوان یک وظیفه نظارتی از رئیس جمهور، اجرای قانون اساسی را بخواهند اما متاسفانه چون مجلس ما، یک مجلس حزبی نیست که مردم از احزاب بخواهند مساله را پی گیری کند، نمایندگانی که به مجلس می روند به بحث‌های حقوق بشر اصلا توجهی ندارند و بیشتر به دنبال منافع شخصی و گروهی خودشان هستند. وگرنه ۲۹۰ نماینده مجلس اگر واقعا طالب اجرای قانون اساسی یا طرفدار حقوق بشر وحقوق شهروندی باشند می توانند با یک نامه، یک تذکر یا یک سوال و کشاندن وزرا به مجلس، حق مردم را از آنها مطالبه کنند و آنها را وادار به اجرای قانون اساسی بکنند.»

این نماینده سابق مجلس که در مجلس ششم پی گیر اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی شده بود به کمپین گفت: «اگر یک مجلس قدرتمند، وزیر آموزش و پرورش را واداربکند که قانون را اجرا کند آیا وزیر می تواند سرکشی کند یا خودداری کند؟ نه نمی تواند. متاسفانه زمانی که ما مجلس بودیم جز من و مهندس ادب کسی نبود که دنبال مطالبات فرهنگی اقوام باشد. من یک بار از وزیر سوال کردم و یکبار هم مهندس ادب (نماینده سنندج در مجالس پنجم و ششم) با اینکه خیلی از نمایندگان مجلس وابسته به اقوام هستند اما در این مسائل خیلی بی تفاوت و بی مسولیت هستند و همین مساله بر مسائل شهروندی و حقوق بشری تاثیر منفی می گذارد.»

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران ۲۰ خرداد ماه ۱۳۹۲ در تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود که «من اصل ۱۵ قانون اساسی را اجرایی خواهم کرد. این حق مردم است که بتوانند راجع به زبان مادری خود تصمیم بگیرند. حقوق شهروندی را تدوین و اجرا خواهم نمود. در حقوق شهروندی اقلیت و اکثریتی دیگر وجود ندارد. در حقوق شهروندی کرد و آذری زبان و ترکمن و بلوچ و لُر و عرب و فارس یکسان خواهند بود.» آقای روحانی همچنین در ۱۳ خرداد ۱۳۹۲ با انتشار بیانیه موضوع  تدریس زبان مادری ایرانیان (کردی، آذری، عربی و…) بطور رسمی در سطوح مدارس، دانشگاه‌ها و اجرای کامل اصل ۱۵ قانون اساسی را مورد تاکید قرار داده بود.

با گذشت بیش از ۳ سال و ۹ ماه از دوران ریاست جمهوری حسن روحانی، این وعده او عملی نشده است. جلال جلالی زاده در این باره به کمپین گفت: «در دولت آقای روحانی یک کار گروهی برای تدریس زبان‌های غیرفارسی در ایران در زمان اقای فانی انجام شده بود که قرار بود طرحی را در همین راستا آقای فانی در هیات دولت مطرح کند و اقای روحانی دستور اجرای این طرح را بدهد اما با استعفای وزیر عملا این طرح متوقف شد. امیدوارم وزیر جدید پی گیر این قضیه باشد و این سد را بشکند یعنی طلسمی که در ایران کسی جرات نمی‌کند بگوید در مدارس در کنار زبان فارسی، زبان های دیگر هم تدریس شود. همانطور که در دانشگاه کردستان رشته زبان کردی تاسیس شد و هیچ مشکلی هم ایجاد نشد و شاید نگاهها به نفع منافع ملی هم تغییر کرد اگر آموزش زبان کردی در مدارس مناطق کردستان هم دایر شود به نفع وحدت ملی تمام می شود.»

علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش در دولت حسن روحانی که ۲۸ مهر ماه ۱۳۹۵ استعفا داد پیش از استعفا در ۱۱ مهرماه ۱۳۹۲ طی مصاحبه با سایت جماران وعده داده بود که به زبان قومیت ها در مدارس کشور اجازه تدریس داده خواهد شد. آقای فانی در این گفتگو با اشاره به بیانیه شماره ۳ حسن روحانی که بر تحصیل به زبان مادری قومیت‎ها تاکید داشت و همچنین اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی مربوط به تدریس زبان قومیت ها گفته بود که تدریس زبان قومیت ها در مدارس یکی از الویت هایش است.

اما در حالی که براساس اعلام وزارت آموزش و پرورش بیش از ۷۰ درصد دانش آموزان در ایران دو زبانه هستند تنها زبان فارسی در مدارس تدریس می شود. جلال جلالی زاده به کمپین گفت: «مسوولین ما در این مورد دچار توهم توطئه هستند و فکر می‌کنند اگر آزادی های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به شهروندان کشور داده شود موجب به خطر انداختن استقلال ملی و وحدت ملی و همبستگی خواهد شد. اما تجربه نشان داده آنچه که موجب به خطر انداختن وحدت ملی می شود احساس تبعیض و بی‌عدالتی در بین شهروندان کشور است.  اگر عدالت اجرا شود و همه مردم یکسان از آن برخوردار شوند هیچ جایی برای نفرت و کینه نیست. ولی متاسفانه مسوولان ما حاضر به اجرای قانون اساسی نیستند و من احتمال می دهم بیشتر به خاطر منافع خودشان است نه منافع ملی. اجرا نکردن قانون اساسی نشان دهنده ضعف و بی اعتمادی و ناباوری به قانون اساسی است که به عنوان میثاق ملی در بین همه مردم شناخته شده است.»

آقای جلالی زاده به کمپین گفت: «عدم اجرای قانون اساسی، بی تفاوتی و بی توجهی به خواسته‌های مردم و یکی از نقاط ضعف حکومت و مسولان است. من یکبار در مجلس گفتم که ما چرا نباید وزرا را به خاطر عدم اجرای قانون اساسی استیضاح کنیم؟ این مشکلی است که در کشور ما وجود دارد ولی منافع شخصی و منافع فردی موجب شده که خیلی از مواد قانون اساسی، فدای منافع افراد شود و من فکر میکنم هیچ دلیل دیگری برای عدم اجرای این اصل نیست و شاید به نوعی، افرادی که معتقد به حقوق دیگران نیستند و یا یک ترس بیخود دارند که به سایر اقوام اگر اجازه تدریس زبان شان داده شود و شکوفا شوند به ضرر وحدت ملی تمام می شود درحالیکه این دیدگاه اشتباهی است که عده ای دچار آن شده اند.»

روز ۲۱ فوریه از سوی یونسکو، سازمان علمی فرهنگی و تربیتی سازمان ملل با هدف کمک به تنوع زبانی و فرهنگی به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده است.