دست کم ۳۳ کارگر به دلیل انفجار در معدن «زمستان یورت» جان باختند: کارفرما و دستگاه‌های نظارتی مسوولند
به دلیل وقوع انفجار ناشی از گاز متان و ریزش تونل در معدن «زمستان یورت» آزادشهر، دست کم ۳۳ کارگر جان باختند. حسین رئیسی، حقوقدان ساکن تورنتو به کمپین حقوق بشر در ایران گفت این یک حادثه ناشی از کار و در حین کار بوده و طبق قانون، مسوولیت آن به عهده کارفرما و دستگاه‌های دولتی ناظر است.
علی ربیعی، وزیر کار، در اولین ساعات روز چهارشنبه چهاردهم اردیبهشت ۹۶ و چند ساعت پس از حادثه، تلفات جانی انفجار در معدن زمستان یورت شمال غربی از توابع استان گلستان را ۳۳ تن اعلام کرد و گفت جستجو برای یافتن اجساد ادامه دارد. وزیر کار از تشکیل کمیته‌ای برای یافتن علت این حادثه دلخراش خبر داد. بعضی منابع آمار تلفات را تا ۳۵ تن نیز اعلام کرده‌اند.
بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی این حادثه را به مردم ایران تسلیت گفتند و در استان گلستان، سه روز عزای عمومی اعلام شد ولی تا کنون هیچ یک از مقامات دولتی مسئولیت آن را نپذیرفته است.
خبرگزاری ایلنا ضعف دستگاه تهویه ۲۴ ساعته معدن را علت این حادثه عنوان کرده و نوشته است: «ضعف دستگاه تهویه ۲۴ ساعته باعث جمع شدن گاز در فضای معدن شده، در ساعت ۱۱ صبح وقتی موتور دیزل از کار می‌افتد، کارگران خارج می‌شوند و هنگام برگشتن و تعمیر دیزل، با روشن شدن آن، در اثر یک جرقه، و به علت تجمیع گاز، انفجار رخ می‌دهد.»
حسین رئیسی، حقوقدان: کارفرما و دستگاه‌های نظارتی مسئولند
حسین رئیسی، وکیل سابق دادگستری در ایران و ساکن تورنتو، به کمپین حقوق بشر در ایران گفت طبق قانون کار ایران، کارفرما و دستگاه‌های دولتی نظارت‌کننده مسئول این حادثه هستند.
حسین رئیسی درباره مسئولیت کارفرما به کمپین گفت: «در قوانین داخلی ایران هم در قانون کار مقررات داریم و هم به طور اختصاصی درباره ایمنی معدن‌ها آیین‌نامه‌هایی داریم که کارفرما را درباره حوادث حین کار مسئول می‌داند، بنابراین در این زمینه خلا قانونی وجود ندارد. اصل بر این است که هر حادثه‌ای در محیط کار مسئولیت آن با کارفرما است. کارفرما باید حوادث احتمالی را پیش بینی کند و علاوه بر آن هم تهیه مقدمات یک فضای ایمن و هم نظارت بر ایمنی در حین کار به عهده کارفرما است.»
بنا بر ماده ۹۱ قانون کار، کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای صنعتی مکلفند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی، برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق الذکر را به آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل های مربوط کارگاه می باشند.
فیض الـله کاکوئی، مسئول معدن زمستان یورت شمال غربی نیز درباره علت وقوع این حادثه گفت: «زمانی که موتور دیزل از کار می‌افتد، کارگران توسط یک دستگاه باطری که خارج از تونل تهیه کرده بودند، قصد روشن کردن موتور دیزل کشنده لوکوموتیو را داشتند که به محض برقراری اتصال، با جرقه ایجاد شده، تونل منفجر شده و تعداد زیادی از کارگران دچار حادثه می‌شوند.»
طبق ماده ۳۲۵ آیین‌نامه حفاظت و ایمنی معادن، در معادن دارای گاز ذغال و گردوغبار خطرناک، انجام هرنوع عملی که ایجاد جرقه یا شعله نماید، ممنوع است و کلیه تجهیزات و دستگاه‌ها باید ضد جرقه باشند. همچنین طبق ماده ۳۱۸ این آیین‌نامه تمام تکنسین‌ها و سرکارگران معدن باید آموزش‌های لازم را برای اندازه‌گیری گاز دیده باشند. کارگران نیز باید با نحوه اندازه‌گیری گاز متان و دی اکسیدکربن آشنا بوده و به خوبی ازخطرات این گازها آگاهی داشته باشند.
حسین رئیسی، حقوقدان، به کمپین گفت کارفرما موظف است حفظ ایمنی محیط کار را به کارگران آموزش دهد: «در محیط‌های پرخطر مثل معدن، همیشه احتمال تحریق و انفجار وجود دارد و این چیزی نیست که عقلا غیرقابل پیش‌بینی باشد و در آیین‌نامه ایمنی معادن هم با جزئیات آمده است، مطابق قانون کار هم کارفرما باید هم برای پیشگیری از حادثه و هم برای حفظ جان کارگران بعد از وقوع حادثه امکانات و آموزش لازم را فراهم کند»
حسین رئیسی همچنین به کمپین گفت «هیئت بازرسی کار» که زیر نظر وزارت کار فعالیت می‌کند، نیز در صورت تقصیر در گزارش کردن و یا بازرسی نکردن و یا تخلف کردن مسئول است: «مسئول نظارت بر رعایت صحیح اصول ایمنی از سوی کارگاه‌ها و معادن، هیئت بازرسی کار است که زیر نظر وزارت کار فعالیت می‌کند. این هیئت وظیفه دارد به صورت مرتب و سرزده از معادن یا کارگاه‌ها بازدید کند و در صورت عدم رعایت ایمنی، گزارش کند یا اقدامات لازم را انجام دهد، حالا اگر حادثه‌ای به دلیل کوتاهی این هیئت اتفاق بیفتد، هم کارفرما و هم این هیئت مسئول است.»
یک کارگر معدن ذغال سنگ: به فکر پول و ذغالند نه جان من
یکی از کارگران معدن ذغال سنگ «زمستان یورت» که در محل حادثه حضور داشت، در پاسخ سوال یک خبرنگار در محل حادثه درباره ایمنی معدن گفت: «اینجا اگر ایمنی داشت که این اتفاق نمی افتاد، اگر هوارو (تهویه) داشت پس چرا این اتفاق افتاد؟ اینها متعلق به بخش خصوصی است که فقط به فکر ذغال و پول است، به فکر جان من که نیست، صد بار درباره ایمنی به مسئولین اعتراض کرده‌ایم.»
اما محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معادن ایران با ذکر این که این معادن دائما کنترل می‌شوند، گفت: «معدن آزادشهر با توجه به آخرین رتبه‌بندی جزو معادن به صورت نسبی مطلوب بود و از لحاظ ایمنی و تجهیزات نمره قابل قبولی را داشت و به همین دلیل تعداد کارگران آن بالا بود در غیر این صورت هیچ وقت ریسک حضور تعداد بالا کارگر در این معدن صورت نمی گرفت.»
محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنایع و معادن نیز با اعلام این که یکی از سهامداران این معدن بسیج است، گفت معدن زغال سنگ زمستان یورت آزادشهر توسط بخش خصوصی اداره می‌شود و حداقل ۶۶ دستگاه گاز سنج داشته که به گفته برخی کارگران، تعدادی از آنها دچار نقص فنی بوده است که باید بررسی شود.
حق فراموش‌شده ایمنی محل کار؛ ایران در رتبه دوم یا سوم حوادث کار جهان
انفجار معدن و مرگ دست کم ۳۳ کارگر در حالی اتفاق افتاده که با گذشت بیش از سه ماه از حادثه ریزش ساختمان «پلاسکو» در تهران و مرگ ده‌ها شهروند، هنوز هیچ مسئول و نهادی مسئولیت آن را به عهده نگرفته است.
خبرگزاری مهر گزارش کرده کی در سال ۱۳۹۵، ۸۱۲ تن به دلیل حوادث ناشی از کار در ایران جان خود را از دست داده‌اند. علیرضا محجوب، نماینده مجلس و دبیر تشکل دولتی «خانه کارگر»، نیز گفته است ایران از نظر حوادث کار در رتبه دوم یا سوم جهان قرار دارد.
سازمان جهانی کار که ایران نیز به آن پیوسته است، بر حق کارگران به یک محیط امن تاکید دارد و روز ۲۸ آوریل را «روز جهانی ایمنی و سلامت محیط کار» اعلام کرده و از همه دولت‌ها خواسته است قوانین لازم را برای محیط‌های کار امن تدوین کنند و اقدامات لازم را در جهت پیشگیری از حوادث و حمایت از قربانیان کار انجام دهند.
قربانی کار به کسی گفته می‌شود که در پیامد حادثه ای در محل کار یا در حین انجام وظایف حرفه‌ای و یا در نتیجه کار در محیطی غیر سالم و یا با ضریب ایمنی پائین، جان خود را از دست دهد و یا مجروح و بیمار شود. کار با مواد شیمیایی و گازهای سمی، کار در معدن و کارخانه‌های ذوب فلزات و کارهای ساختمانی عامل بیشترین حوادث کاری هستند. مرگ، نقض عضو، از دست دادن توان حرکتی، آسیبب‌های بینائی و شنوائی و مشکلات تنفسی و عضلانی مهم‌ترین تهدید ها در محیط کار ناایمن محسوب می‌شوند.
