درخواست سازمان‌های حقوق بشری برای نامگذاری روز ۲۶ تیرماه به عنوان روز «مادران زندانی» در تقویم
جمعی از سازمان‌های حقوق بشری طی بیانیه‌ای در تاریخ ۲۶ تیرماه از مردم ایران خواستار ثبت ۲۶ تیرماه به عنوان روز «مادران زندانی» در تقویم شده‌اند. در این بیانیه آمده نامگذاری یک روز به نام «مادران زندانی» «فرصتی است برای یادآوری شرایط کسانی که گاه به دلایل سیاسی و گاه به دلیل نگاه غیراصولی به موضوع جرم و زندان، از یاد می‌روند.» در این بیانیه آمده که ثبت یک روز به این نام، حداقل باعث می‌شود سالی یک بار صدای کسانی باشیم که در زندان‌ها ضمن تحمل فشارهای امنیتی و گذراندن دوران حبس خویش به دلیل مادر بودن‌شان و به دلیل نقشی که جامعه به آنها تحمیل کرده، رنج و عذابی مضاعف را تحمل می‌کنند.»
کانون مدافعان حقوق بشر، مرکز حامیان حقوق بشر، کمپین حمایت از مادران زندانی، آغاز موزه جنبش زنان ایران، موسسه غیرانتفاعی کودکان زندانیان، کمپین آزادی نرگس محمدی، انجمن زنان نوبلیست و کمپین حقوق بشر در ایران از امضا کنندگان این بیانیه هستند.
در این بیانیه علت انتخاب روز ۲۶ تیرماه برای نامگذاری روز مادران زندانی، مهاجرت دو فرزند خردسال نرگس محمدی، فعال حقوق بشر دو ماه پس از بازداشتش به کشور فرانسه ذکر شده است. در تاریخ ۲۶ تیرماه ۹۴ دو فرزند خانم محمدی با او تلفنی وداع کردند و از ایران خارج شدند. خانم محمدی ماهها پس از آن حتی اجازه تماس تلفنی با فرزندانشان را نداشت. پس از آن با نامه‌نگاری و اعتصاب غذا، مسوولان به او اجازه دادند هفته‌ای یک بار با فرزندانشان که در شهر پاریس فرانسه به همراه پدرشان زندگی می‌کنند، صحبت کند.
در حال حاضر تعدادی از مادران دارای فرزند خردسال یا نوجوان در بند زنان زندان اوین وجود دارند مانند نازنین زاغری، نرگس محمدی، مریم اکبری منفرد، آزیتا رفیع‌زاده، الهه فراهانی، فاطمه مثنی، ستوده فاضل، مادرانی که فقط اجازه دارند هفته‌ای یک بار با فرزندان خود ملاقات داشته باشند.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده که انگ مادر زندانی بودن تنها توسط سیستم‌های قضایی و حکومت ها وارد نمی‌شوند بلکه «جامعه نیز با کلیشه ای که از «مادر» ساخته است، زندانی شدن او را انگی برای او می‌داند و خود را موظف می‌داند تا رنجی که زندانی شدنش بر فرزندانش وارد کرده به او یادآوری کند.»
همچنین در این بیانیه اشاره شده که همصدایی در یک روز مشخص باعث می‌شود تا توجه دولت به حقوق و نیازهای اساسی مادران زندانی اعم از سیاسی و عقیدتی و جرم‌های عمومی جلب و فشارها و عدم رعایت حقوق مادران کمتر شود. در بخش دیگری از این بیانیه آمده نامگذاری یک روز به عنوان روز مادران زندانی «امکان کوچکی» را فراهم می‌آورد «تا از مادرانی که از دوران پهلوی تا سال‌های شصت و پس از آن همراه فرزندانشان در زندان‌ها بوده و هستند» هم یاد» شود.
این بیانیه از زندانیانی مانند نسرین ستوده که برای ممنوع الخروج شدن دخترش و نداشتن حق ملاقات دست به اعتصاب غذاهای طولانی زد، نام برده شده و همچنین از مادران زندانی دوران جنبش سبز که با دل نوشته‌های زیادی از داخل زندان برای فرزندانشان از وضعیت نامطلوب و عدم رعایت حقوق اولیه‌شان در زندان بقیه را باخبر کرده بودند.
در انتهای این بیانیه آمده که با نامگذاری این روز در تقویم شخصی، می‌توان حداقل سالی یک بار به یاد مادران زندانی باشیم و امید به رسمیت شناختن مسوولیت مضاعف مادران زندانی سیاسی و عقیدتی و کاهش انگ زدن بر مادران زندانی از سوی جامعه و سیستم قضایی و حفظ حقوق ارتباط مادران زندانی با فرزندانشان باشیم.
