توافق تلگرام با مسکو برای ثبت در روسیه و نگرانی کاربران ایران از تکرار این الگو در ایران
به دنبال اعلام شرکت تلگرام مبنی بر پذیرفتن برخی «تشریفات اداری» دولت مسکو که به دنبال ثبت این شرکت در روسیه اتفاق می‌افتد، برای بسیاری از کاربران ایرانی این سوال به وجود آمده است که آیا تلگرام به عنوان محبوب‌ترین پیام‌رسان در ایران، برای حضور در تهران حاضر به پذیرش شرایط اداری حکومتی و مقرراتی که به این شرکت تحمیل خواهد شد، تن خواهد داد یا نه.
دولت ایران بارها از تمایل خود برای حضور تلگرام در ایران و نگهداری اطلاعات کاربران بر سرورهای داخل کشور ابراز تمایل کرده است اما تلگرام تا کنون در برابر درخواست‌های متعدد از انتقال سرور، تا دراختیار گذاشتن ابزار جاسوسی و سانسور خودداری کرده است. به همین جهت تا کنون تلگرام توانسته است حسن شهرت خود را به عنوان یک پیام رسان امن و مسوول که بیش از ۴۰ میلیون کاربر در ایران دارد، به دلیل همین مقاومت‌ها، حفظ کند. در صورت قبول کردن شرکت تلگرام برای شرایط ثبت این پیام رسان در ایران، این نگرانی جدی وجود دارد که مسوولین ایرانی برای تحمیل قوانین سختگیرانه سانسور محتوا درداخل به این شرکت و همچنین در اختیار گرفتن – حتی مقطعی و برای زمان اندک – کاربران ایرانی، این شرکت را تحت فشار بگذارد. این نگرانی از آنجا قوت می‌گیرد که تعداد کاربران تلگرام در ایران به مراتب از روسیه (۶میلیون کاربر) بیشتر است.
یک فعال سیاسی ساکن تهران به کمپین گفت: «تمام امید ما به این است که تلگرام در برابر فشارهای مقامات ایرانی مقاومت کند و اطلاعات ما را در داخل ایران نگهداری نکند. تجربه به ما نشان داده هر چیزی که داخل ایران باشد در دسترس مامورین امنیتی است، به همین دلیل اگر تلگرام به ایران بیایید ما قطعا از آن استفاده نخواهیم کرد.»
پاول دوروف مدیر عامل تلگرام در حساب توییتر خود اعلام کرد پذیرفته است تا شرکت خود را در روسیه به ثبت برساند. این اقدام پس از آن انجام شد که در پی حمله تروریستی روز ۵ تیر ۱۳۹۶ به سن‌پترزبورگ انجام شد که مقامات دولت روسیه ادعا کردند تروریست‌ها از اپلیکیشن تلگرام برای ارتباط با یکدیگر استفاده کردند.
با وجود این اقدام تلگرام مقامات روسیه اعلام کردند در صورتی که تلگرام شرکت خود را در روسیه ثبت و خود را ملزم به اجرای قوانین ضد تروریست این کشور نکند، این اپلیکشن پیام رسان را که بیش از ۶ میلیون کاربر در روسیه، مسدود خواهند کرد. در پی این تهدید بود که مدیریت تلگرام موافقت کرد تا شرکت خود را در روسیه به ثبت برسانند.
بر اساس گزارش سرویس جهانی بی‌بی‌سی، نگهداری اطلاعات کاربران روسی در داخل خاک روسیه یکی از قوانینی است که پس از ثبت شرکت در این کشور، شرکت‌های حوزه تکنولوژی ملزم به اجرای آن هستند. نگهداری اطلاعات کاربران در داخل خاک کشورهایی مانند روسیه که اقدام به سرکوب و تحت تعقیب قرار دادن مخالفین سیاسی خود می‌کنند این خطر را در پی خواهد داشت که مقامات امنیتی و قضایی بتوانند بدون طی کردن پروسه‌های شفاف قضایی به مکالمات و اطلاعات کاربران دسترسی پیدا کنند و بر اساس آن مخالفین سیاسی خود را زندانی و محاکمه کنند.
همزمان با انتشار این خبر، مدیر عامل تلگرام در حساب توییتر خود اعلام کرد: «ما هیچ مشکلی با تشریفات (اداری) نداریم، اما حتی یک بایت(کوچکترین واحد شمارش اطلاعات در کامپیوتر) از اطلاعات خصوصی را با هیچ دولتی به اشتراک نخواهیم گذاشت.»
We've no issue with formalities, but not a single byte of private data will ever be shared with any government https://t.co/HZl5b4kWPt
— Pavel Durov (@durov) June 28, 2017
مدیرعامل تلگرام در پستی که در صفحه خود در شبکه اجتماعی روسی به نام VK ارسال کرد نوشت این همکاری از طریق دریافت درخواست‌ها توسط نشانی ایمیل [email protected] صورت خواهد گرفت و نوشت: «اگر این تمایل به کنترل واقعا محدود است، من هیچ اعتراضی ندارم.» او افزود: «اما ما قوانین ضد قانون اساسی و غیر منطقی را اجرا نخواهیم کرد و همچنین قوانین دیگری را که با سیاست‌های ما در مورد حفاظت از حریم خصوصی و محرمانه بودن سازگار نیست را اجرا نخواهیم کرد.»
در بخش دیگری از بیانیه پاول دوروف آماده است:«در چارچوب قانونگذاری روسیه، ما تنها می‌توانیم قول بدهیم که سطح همکاری ما همان است که در سایر کشور‌های دیگر نیز بوده. یعنی ما به کار با یکدیگر ادامه برای حذف محتوای مرتبط با تروریسم، مواد مخدر، تحریک به خشونت و پورنوگرافی(محتوای روابط جنسی) و جلوگیری از نشر هرزنامه(Spam).»
دریافت اطلاعات اطلاعات توسط نشانی ایمیل[email protected] پیش از این در ایران نیز سابقه داشته است. دوروف در تاریخ ۲۳ دی ۱۳۹۴ در پاسخ به نگرنی کاربران ایرانی از ادعای محمود واعظی در مورد ارسال فهرست‌های مورد نظر دولت ایران به تلگرام برای حذف محتوای آنها در توییتر خود گفته بود: «هر کانالی شامل محتوای پورنوگرافی(محتوای روابط جنسی) یا داعش مسدود، بدون توجه به هویت کسی که آنها را به نشانی ایمیل [email protected] ارسال شود، حذف خواهد شد.»
پذیرفتن شرایط کشور روسیه نگرانی را در بین کاربران ایرانی ایجاد کرد. کاربران ایرانی نگران هستند در صورتی که فشار مشابهی از طرف ایران به تلگرام وارد شود، تلگرام این درخواست‌ها را بپذرید و اطلاعات کاربران ایرانی را در داخل ایران ذخیره کند.
فشار‌ها به تلگرام برای پذیرفتن شرایط ایران در شهریور ماه ۱۳۹۴ به دنبال انتشار خبری به نقل از دبیر شورای عالی فضای مجازی که در آن ادعا شده بود میزبانی ۳۰ درصد اطلاعات کاربران اپلیکیشن تلگرام در ایران است ازفزایش یافته بود که حساب رسمی توییتری تلگرام در واکنش به سوال کاربران ایرانی درباره این خبر، این ادعا را «۱۰۰۰٪ بی‌اساس» خواند و در پاسخ به چندین کاربر ایرانی در مورد محل ذخیره سازی اطلاعات کاربران ایرانی اعلام کرد، اطلاعات کاربران ایرانی روی سرورهایی در شهر آمستردام در کشور هلند میزبانی شده و خواهد شد. حساب توییتری تلگرام در پاسخ خود اعلام کرد که هیچ سروری در ایران ندارند و هیچ برنامه‌ای هم برای داشتن سرور در داخل ایران ندارند.
@CDA Iranian ministry of ICT demanded that @telegram provided them with spying and censorship tools. We ignored the demand, they blocked us.
— Pavel Durov (@durov) October 20, 2015
پاول دوروف، مدیرعامل شرکت تلگرام در تاریخ ۲۸ مهر ۱۳۹۴در توییتی افشا کرد که دولت ایران از «این شرکت خواسته است که ابزار جاسوسی و سانسور برای آنها فراهم کند.» او همچنین نوشت که آنها این درخواست را نادیده گرفتند و (درنتیجه این پیام رسان) بلاک شد.
