حکم ده سال زندان دانشجوی آمریکایی در ایران بیانگر محاکمه خودسرانه یک شهروند غربی دیگر است
زی یو وانگ، یک دانشجوی کارشناسی ارشد رشته تاریخ در دانشگاه پرینستون به اتهامات نامشخص جاسوسی به ده سال زندان در ایران محکوم شده است.
۲۶ تیرماه ۱۳۹۶: کمپین حقوق بشر در ایران طی بیانیه‌ای اعلام کرد که محکومیت پژوهشگر علمی آمریکایی زی یو وانگ توسط قوه قضاییه ایران به ده سال زندان به اتهامات نامشخص جاسوسی نمایانگر تسلط سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی در تعیین احکام قضایی غیرقانونی و خودسرانه برای اتباع کشورهای غربی و دیکته کردن آن به قوه قضاییه است.
هادی قائمی، مدیر اجرایی کمپین حقوق بشر در ایران گفت: «بار دیگر شاهد هستیم که تبعه‌های کشورهای غربی که مجوز ورود قانونی به ایران را دریافت کرده‌اند مثل به بازیچه در دست افراد تندرویی که می‌خواهند از آنها به عنوان گروگان در معاملاتشان با کشورهای خارجی استفاده کنند زندانی می‌شوند.»
وی افزود: «دولت روحانی تلاش دارد تا از ایران تصویری ارائه کند که در آن از بازدیدکنندگان با آغوش باز استقبال می‌کند ، اما به دام انداختن مکرر اتباع کشورهای غربی که ویزاهای معتبر در دست دارند منعکس کننده یک سیستم قضایی سیاست زده است که پیامی کاملا متفاوت ارایه می کند.»
با وجود این که سخنگوی قوه قضاییه غلامحسین محسنی اژه‌ای در تاریخ ۲۵ تیرماه در یک کنفرانس خبری بدون ذکر نام از یک «عامل نفوذی آمریکایی» که متهم به جاسوسی است یاد کرد، میزان، خبرگزاری رسمی قوه قضاییه ایران به نقل از یک منبع ناشناس هویت وانگ ۲۷ ساله که یک تبعه چینی-آمریکایی و دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پرینستون است را اعلام کرد.
نهادهای دستگیرکننده دائما اتهامات مربوط به بازداشت شدگان سیاسی را در رسانه‌های خبری جناح راست فاش می‌کنند تا با راه انداختن کارزار اطلاعات نادرست در مورد افراد بازداشت شده، هرنوع انتقاد احتمالی عمومی را نسبت به محاکمه متعاقب آنها سرکوب کنند.
مقاله منتشرشده توسط خبرگزاری میزان، که ارتباط تنگاتنگی با سازمان‌های امنیتی دارد، روشن می‌سازد که آقای وانگ به دلیل سازمان‌هایی که با آنها از طریق فعالیت‌های دانشگاهی خود ارتباط دارد مورد هدف قرار گرفته است.
خبرگزاری میزان گفت آقای وانگ یک دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ در مرکز مطالعات ایران و خلیج فارس شرمین و بیژن مصور-رحمانی در دانشگاه پرینستون است و ادعا کرد که وی با موسسه بریتانیایی مطالعات ایران در دانشکده کِنِدی دانشگاه هاروارد «همکاری» کرده است.
در وب‌سایت این مرکز، هدف فعالیت‌های آن “حمایت از ترویج آموزش و تحقیق در کلیه جوانب مطالعات ایران و خلیج فارس و ایجاد و حمایت از ارتباطات مولد و نوآورانه در بخش‌های مختلف در سراسر دانشگاه” عنوان شده است.
این مرکز همچنین «به دانشجویان کارشناسی ارشد که به دنبال تحقیق و آموزش فشرده زبان مربوط به تحصیلات دانشگاهی در مورد ایران و خلیج فارس هستند کمک هزینه‌های تابستانی ارائه می‌کند.»
خبرگزاری میزان در مقاله خود ادعا می‌کند که این مرکز «موسسه‌ای با دستور کار پیچیده و البته روابط عنکبوتی با نهادهای سیاسی و امنیتی و اطلاعاتی کشورهای آمریکا و انگلیس» است.
مرکز ارتباطات دانشگاه پرینستون در تاریخ ۲۶ تیرماه بیانه‌ای صادر کرد که در آن گفته شده است دانشگاه «از اتهاماتی که علیه (آقای وانگ) در ارتباط با فعالیت‌های علمی وی وارد شده و محکومیت متعاقب و حکم وی بسیار ناراحت است… و امیدوار است که پس از بررسی پرونده وی توسط مقامات دادگاه تجدید نظر آزاد شود.»
در این بیانیه افزوده شده است که «زی یو وانگ یک دانشجوی سال چهارم دکترا (کارشناسی ارشد) در دانشکده تاریخ دانشگاه پرینستون است.» همچنین در بیانیه آمده است که «زمینه کار وی دوره آخر قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم در تاریخ اروپا و آسیاست. وی تابستان سال گذشته در حال انجام فعالیت‌های علمی و تحقیقی در خصوص تاریخ اداری و فرهنگی اواخر دوره قاجاریه در ارتباط با پایان نامه دکترای خود در ایران دستگیر شده است.»
همچنین در این بیانیه آمده که «از زمان دستگیری تا کنون، دانشگاه با خانواده آقای وانگ، دولت آمریکا، وکلای خصوصی و سایرین برای تسهیل آزادی وی تلاش کرده است.»
محسنی اژه‌ای بدون ارائه هرگونه توضیحی در خصوص جرایمی که ادعا می‌شود آقای وانگ مرتکب شده یا ارائه اطلاعات در خصوص وضعیت دفاع وی، ادعا کرد که “این عامل نفوذی تابعیت دوگانه آمریکا و یک کشور دیگر را دارد و با نفوذ وارد ایران شده است.”
وی افزود که آقای وانگ «توسط نیروهای وزارت اطلاعات شناسایی و دستگیر شده است و محرز و مشخص شده که این فرد برای نفوذ به داخل ایران آمده است.» وی همچنین گفت که «حکم این شخص قابل تجدید نظرخواهی است واگر حکم قطعی شد شاید بیشتر در مورد نفوذ وی توضیح می‌دهم.»
هادی قائمی گفت: «ادعای سخنگوی قوه قضاییه مبنی بر اینکه آقای وانگ «با نفوذ» وارد ایران شده است واضحا نادرست است.» وی افزود: «همه پژوهشگران و دانشگاهیانی که به ایران سفر می‌کنند ویزاهای خاص برای انجام فعالیت های خود را دریافت می‌کنند و آقای وانگ اطلاعات خود را از آرشیوهای قابل دسترسی تهیه کرده است.»
وی افزود: «گیج کننده است که بخشی از دولت به یک بازدیدکننده اجازه ورود می‌دهد و بخش دیگری مسئول دستگیری آن شخص می‌شود.»
ادامه زندان افراد دارای تابعیت دوگانه و بازدیدکنندگان خارجی توسط قوه قضاییه با دعوت‌های مکرر روحانی از ایرانیان خارج از کشور برای بازگشت به ایران تناقض دارد. آمار روزافزون دستگیری‌ها همچنین مبین تلاش‌های تندروها برای جلوگیری از تعامل با غرب که دولت روحانی به دنبال تشویق آن بوده است می‌باشد.
به صورت تاریخی، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مسوولیت دستگیری اکثر بازدیدکنندگانی که در ایران بازداشت شده‌اند را به عهده داشته، اما از سال ۲۰۱۵ تا کنون تعداد فزاینده‌ای از این دستگیری‌ها توسط وزارت اطلاعات انجام شده است.
احمدرضا جلالی، استاد و پژوهشگر مدیریت حوادث غیرمترقبه و دارای اقامت سوئد در تاریخ پنجم اردبیهشت ماه ۱۳۹۵ پس از سفر به ایران به دعوت رسمی دانشگاه تهران توسط ماموران وزارت اطلاعات دستگیر و روانه زندان اوین شد.
هادی قائمی گفت: «اینکه آقای وانگ توسط وزارت اطلاعات که تحت نظر روحانی فعالیت می‌کند دستگیر شده، نشانه دیگری از تبدیل وزارت اطلاعات به یک نیروی سرکوبگر در ایران است.»
زیر یک عکس آقای وانگ که در مطلب خبرگزاری میزان که در آن اظهارات محسنی اژه‌ای نیز منعکس شده منتشر شده، این وب‌سایت تندروی دست راستی از آقای وانگ به عنوان «عامل نفوذی در پوشش پژوهشگر» یاد می‌کند که «موفق به ثبت آرشیو دیجیتال از ۴۵۰۰ صفحه از اسناد کشور» از کتابخانه‌های علمی تهران و ایران شده بود.
در تاریخ ۲۹ خرداد، رییس قوه قضاییه صادق لاریجانی ادعا کرد که نیروهای امنیتی با یک عامل نفوذی ناشناس مشغول کار هستند.
وی گفت: «خطر نفوذ در ایام اخیر تشدید شده است و همه دستگاه‌های مرتبط باید ابعاد مختلف این نفوذ را تحت نظر داشته باشند.»
رییس قوه قضاییه افزود: «متاسفانه عده‌ای در داخل کشور به دشمنان چراغ سبز نشان می‌دهند و با ارسال برخی سیگنال‌ها موجب ایجاد طمع در دشمنان می‌شوند. برخی از این افراد محاربند و برخی مفسد فی‌الارضند.» جرایمی که صادق لاریجانی از آنها نام برد جرایمی هستند که طبق قانون مجازات اسلامی مجازات اعدام در پی دارند.
حداقل ۱۲ شهروند تبعه کشورهای خارجی در حال حاضر در ایران در زندان به سر می برند که سه نفر از آنها ، سیامک نمازی و پدرش باقر نمازی و کارن وفاداری دارای تابعیت آمریکا هستند.
