واکنش معصومه ابتکار به حواشی مسابقه فوتبال ایران و سوریه: زنان ایرانی مورد تبعیض واقع شدند
معصومه ابتکار، معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده سه روز پس از عدم اجازه ورود به زنان ایرانی به ورزشگاه برای تماشای مسابقه فوتبال، روز ۱۷ شهریور ماه در نوشته کوتاهی در کانال تگرامی خود آنچه اتفاق افتاده را «تبعیض» خواند. معصومه ابتکار نوشت مسوولان میان زنان ایران و سوری برای تماشای مسابقه فوتبال تبعیض قائل شده‌اند.
معصومه ابتکار نوشته که به دلیل همین تبعیض قائل شدن با وزیر ورزش و جوانان صحبت کرده است: «در مورد حضور خانم‌ها در استادیوم‌های ورزشی و حاشیه بازی فوتبال ایران و سوریه با توجه به تبعیضی که میان زنان ایرانی و سوری رخ داد، با آقای سلطانی‌فر وزیر ورزش و جوانان صحبت کردم.»
مسابقه فوتبال ایران و سوریه روز چهاردهم شهریور ۹۶ در ورزشگاه آزادی در حالی برگزار شد که نیروی انتظامی مانع ورود صدها زن ایرانی که برای تماشای مسابقه و حمایت تیم مورد علاقه‌شان آمده بودند به داخل ورزشگاه شدند با این حال زنان سوری مشکلی برای ورود به ورزشگاه و تماشای بازی تیم مورد علاقه‌شان نداشتند. عکس‌ها و اخبار این اتفاق عجیب سریعا در خبرگزاری‌های داخلی و خارجی و شبکه‌های مجازی منتشر و باعث واکنش‌های منفی گسترده‌ای شد. واکنش‌ها این بار تا حد معاون رییس جمهور و نمایندگان مجلس بود چون این بار مسوولان بدون دلیل منطقی و مشخص تبعیض میان زنان ایرانی و زنان سوری قائل شده بودند.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده در یادداشت کوتاه تلگرامی خود نوشته است: «رایزنی‌ها برای هماهنگی با مراجعه فرهنگی، انتظامی و اجرایی برای حل این مساله در جریان است و امیدواریم به تدریج با حضور خانواده‌ها، مورد تعامل و حل و فصل قرار گیرد.»
اما او توضیحی بیشتری درباره این رایزنی‌ها نداده است و فقط اشاره کرده که امیدوار است «به تدریج» با «حضور خانواده‌ها» موافقت شود. خانم ابتکار البته در این صحبت اجازه حضور زنان به طور مستقل را ندیده گرفته و زن را با خانواده معنی کرده است. به این ترتیب که امیدوار است زنی با پدر، برادر و یا همسرش در آینده اجازه حضور در ورزشگاه را بیابد.
پروانه سلحشوری یکی از نمایندگان مجلس است که علیرغم دعوت رسمی و البته گزینشی برای تماشای مسابقه فوتبال ایران و سوریه حاضر به رفتن و تماشا کردن نشده بود. این نماینده مجلس در گفتگویی با خبرگزاری ایسنا در تاریخ ۱۵ شهریور ماه گفت: «تا زمانی که دختران این کشور برای دیدن یک بازی مجبورند با پوشش پسرانه و هزار مشکل خود را به ورزشگاه‌ها برسانند، من به عنوان نماینده این مردم دوست ندارم با یک مجوز خاص در ورزشگاه حاضر شوم.»
همچنین فاطمه ذوالقدر، نایب رییس فراکسیون زنان مجلس که یکی دیگر از زنانی بود که گزینشی از سوی وزارت ورزش برای تماشای این مسابقه دعوت شده بود با اعتراض به تبعیض قایل شدن میان زنان سوری و ایرانی برای تماشای مسابقه فوتبال گفته بود «زیبنده نیست زنان و دختران ایرنای در کشور خود اجازه حضور در ورزشگاه‌ها را نداشته باشند ولی زنان بیگانه، بدون کوچک‌ترین مشکلی وارد ورزشگاه‌های ایران شوند.»
نکته عجیب این است که برخلاف همیشه، سامانه فروش بلیت اینترنتی این بازی امکان حضور زنان را پیش‌بینی کرده بود و حدود ۲۰۰ زن نیز توانسته بودند از قبل بلیت بخرند، انتشار تصاویری از بلیت‌های فروختهشده به زنان در فضای مجازی، امیدواری‌هایی نیز ایجاد کرد اما فدراسیون فوتبال ایران اعلام کرد فروش بلیت به زنان به دلیل «اختلال و اشتباه» سامانه بوده و این فدراسیون هیچ برنامه‌ای برای حضور زنان در ورزشگاه در بازی ایران و سوریه ندارد و پول زنانی که بلیت خریده‌اند، به آنان پس داده خواهد شد.
محمد حسین حمیسی، رئیس حراست فدراسیون فوتبال، روز یازدهم شهریور درباره امکان حضورزنان در ورزشگاه، به خبرگزاری ایسنا گفت:«چنین بحثی صحت ندارد. هیچ برنامه ای برای حضور بانوان در مسابقه ایران و سوریه وجود ندارد و شایعات منتشرشده در این باره را قویا تکذیب می کنیم.»
فراز و فرودها، دستورها و نامه‌ها و همچنان ورود ممنوع
موضوع ممنوعیت ورود زنان ایرانی به استادیوم‌های ورزشی در طول سال‌ها همواره مورد اعتراض زنان، فعالان حقوق بشر و گروه‌های برابری‌خواه بوده است. پس از انقلاب سال ۱۳۵۷و جداسازی زنان و مردان در فضاهای عمومی، حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌های ایران ممنوع شد. اعتراض به این ممنوعیت به خصوص از دهه هشتاد خورشیدی شدت گرفت و زنان با تدارک کمپین‌های اعتراضی خواستار آزاد شدن حضور خود در استادیوم‌های ورزشی شدند، از جمله کمپین «دفاع از حق ورود زنان به ورزشگاه‌ها» که اعضای آن با انتشار بیانیه‌های متعدد، جمع‌آوری امضا و برگزاری تجمع‌های زنان در برابر درهای بسته ورزشگاه‌ها خواستار رفع این تبعیض علیه زنان شدند. این کمپین که به کمپین «روسری‌سفیدها» هم مشهور است شعار خود را «حق زن، نیمی از آزادی» انتخاب کرده است.
در سال ۱۳۸۴ گروهی از زنان با روسری‌های سفید پشت درهای استادیوم آزادی رفتند تا مسابقه حساس و ملی ایران و بحرین را ببینند. با پیروزی ایران در این بازی که محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران هم برای تماشای آن در استادیوم حضور داشت، تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی راه پیدا کرد ولی زنان همچنان پشت درهای بسته ماندند و از همان‌جا در جشن ملی شرکت کردند. بیش از یک دهه از بازی ایران و بحرین گذشته و دولت‌های مختلف با گرایش‌های سیاسی متفاوت بر سر کار آمده‌اند اما حتی با وجود درخواست رییس فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) از مقامات ایرانی برای پذیرش حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران، زنان ایرانی همچنان راهی به استادیوم‌های ورزشی ندارند.
در سال ۱۳۸۵ محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جموری وقت ایران با ارسال نامه‌ای به رییس سازمان تربیت بدنی خواستار فراهم کردن امکانات حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد اما مخالفت صریح روحانیون حوزه علمیه قم با درخواست رئیس‌جمهوری باعث شد که دولت نتواند این موضوع را تحقق بخشد. سیاست منع زنان از ورود به ورزشگاه‌ها در دولت میانه‌روی حسن روحانی هم که وعده‌هایی برای گشایش فضای اجتماعی و سیاسی داده بود همچنان ادامه پیدا کرد و حتا با منع حضور زنان برای تماشای مسابقات والیبال هم که پیش‌تر بلامانع بود گسترش یافت.
برخلاف فوتبال، والیبال جزو ورزش‌هایی است که زنان در مقاطعی از تاریخ جمهوری اسلامی، توانسته‌اند آن را از نزدیک تماشا کنند. اما در سال‌های اخیر برای والیبال هم حکم ممنوعیت حضور زنان و برگزاری مسابقات در فضایی مردانه صادر شده است. برخی این موضوع را به موفقیت‌های تیم ملی والیبال در یکی دو سال گذشته و اقبال عمومی به این ورزش و توجه رسانه‌ها مرتبط دانسته‌اند. در جریان مسابقه والیبال سال ۹۲، غنچه قوامی، شهروند ایرانی- بریتانیایی که روز ۳۰ خرداد ماه برای تماشای مسابقه میان دو تیم ایران و ایتالیا به ورزشگاه رفته بود پشت در ورزشگاه توسط نیروهای انتظامی بازداشت شد و پس از آن به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام به یک سال حبس محکوم شد.
در اسفندماه ۹۳، ۱۹۰ نفر از کنشگران مدنی و سیاسی در داخل و خارج ایران طی نامه‌ای به سپ بلاتر، رییس فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) خواستند تا برای رفع ممنوعیت از حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌های فوتبال تلاش و از آن حمایت کند.
سپ بلاتر، رییس فدارسیون بین المللی فوتبال (فیفا) روز ۱۵ اسفند ماه و در آستانه روز جهانی زن در یادداشتی که در هفته نامه فیفا منتشر شد، نوشته بود او در دیداری که با حسن روحانی، رییس جمهور ایران در سال ۲۰۱۳ داشته، از او خواسته تا به این «وضعیت غیرقابل تحمل» رسیدگی کند و درک او در پایان این جلسه این بوده که این وضعیت در «میان مدت» تغییر خواهد کرد. آقای بلاتر در یادداشت خود نوشته که با این حال از آن زمان تا کنون «هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است.» و البته هنوز هم تغییر نکرده است.
هیچ قانون مشخصی در مجموعه قوانین داخلی جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد که مانع از حضور زنان در ورزشگاه‌ها شود با این حال مسئولان شرایط امنیتی یا نبود امکانات سخت‌افزاری برای تفکیک فضاها در ورزشگاه‌ها را بهانه‌ای برای ممنوع کردن حضور زنان در استادیوم‌ها و ادامه تبعیض جنسیتی در این زمینه قرار داده‌اند.
