فیلترینگ در دوران حسن روحانی
از طرف دیگر بخشی از این محدودیتها بر روی ابزارهایی اعمال شده که هیچ محتوای خلاف قوانین ایران ارایه نمیکنند، بلکه بخش عمده آنها ابزاریهایی هستند برای حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران. ابزارهایی که به آنها امکان میدهد تا مکاتبات، جستجوها و فایلهای خود را در فضایی امن ذخیره و انجام دهند.
به عنوان نمونه موتور جستوی داکداکگو که یک موتور جستجوی متن باز و بسیار امن از جهت حفظ حریم خصوصی کاربران شناخته میشود، بدون هیچ توضیحی در دولت حسن روحانی فیلتر و مسدود شد.
وبسایت آپارات که نسخه ایرانی وبسایت اشتراک گذاری ویدیو، یوتیوب، است، بدون ارایه توضیح به کاربران خود، نتایج جستجو برای محمود احمدینژاد را از این وبسایت حذف کرد. بررسی کمپین نشان میدهد از تاریخ ۶ آذر ۱۳۹۶ با هر ترکیبی که نام محمود احمدینژاد در وبسایت آپارات جستجو شود، کاربر پیغام «متاسفانه هیچ نتیجهای پیدا نشد! نوشته جستجت و جوی خود را تغییر بدهید.» نمایش میدهد.
همچنین چند روز پس از شروع تظاهرات اعتراضی در سطح کشور، ضمن آنکه ضمن اختلال جدی در ترافیک اینترنت بینالمللی، روز ۱۰ دی ۱۳۹۶ تلگرام و اینستاگرام فیلتر شد. محمودجواد آذریجهرمی این فیلترینگ را موقتی عنوان کرد و اعلام کرد پس از برقراری شرایط عادی به کشور این محدودیت برداشته خواهد شد. بسته شدن تلگرام، پس از درخواست مستقیم وزیر ارتباطات در توییتر از پاول لاروف، مدیر شرکت تلگرام انجام شد. با این وجود این شرکت با سرباز زدن از بستن دیگر کانالهای فعال سیاسی در این پیامرسان که مقامات ایرانی درخواست بستن آنها را داشتند، در ایران به صورت کامل فیلتر شد. مقامات مسوول در زمان فیلتر کردن تلگرام گفتند که این اقدام موقتی است.
برخی از سایتهای مهم فیلتر شده در دوره حسن روحانی تا دی ماه ۱۳۹۶، شامل سایتهای مفید برای امنیت، اپلیکیشنهای پیام رسان، موتورهای جستجو و بازیهای آنلاین عبارت اند از:
- اپلیکیشن پیام رسان امن Signal بازی محبوب Pokemon Go
- اپ استور گوگل پلی
- اپلیکیشن چت امنCrypto.cat
- اپلیکیشن پیام رسانKik.com
- موتور جستجوی امنDuckduckgo.com
- ابزار پخش مستقیم ویدیو در توییتر Periscope.tv
- گوگل درایوDrive.google.com
- نت فلیکس
- موتور جستجوی روسی یاندکس
- سایت لیست امید
- وب سایت اشتراک فایل دراپ باکسdropbox.com
- وب سایت اشتراک گذاری عکس pinterest.com
- وبسایت کوتاه کردن لینکها bitly.com
- بازار بازیهای کامپیوتری steamcommunity.com
- بازار بازیهای کامپیوتریorigin.com
- وبسایت ورزشی فوتبالیترین footballitarin.com
- اپلیکیشن پیام رسان imo.im
- اپلیکیشن پیام رسان web.wechat.com
- سایت پرسش و پاسخ quora.com
- وب سایت خبری یورو نیوز با آدرسpersian.euronews.com فیلتر شد
- وب سایت پسترهای فیلمهای سینمایی themoviedb.org
- سرویسهای بلاگ blogger.com و blogspot.com متعلق به شرکت گوگل
- سرویس ابری onedrive.live.com
- وبسایت دریافت اپلیکیشن اندروید Apkmirror.com
- وبسایت Foursquare
- وبسایت کتابخوانی Goodreads
- وبسایت اشتراکگذاری اسلاید Slideshare.net
- وبسایت Swarmapp.com
- وبسایت حامیان محمود احمدینژاد Dolatebahar.com
- وبسایت Patreon.com
- وبسایت پخش موسیقی Spotify.com
- وبسایت Flashscore.com
- وبسایت سینمایی Imdb.com
- وبسایت Shutterstock.com
- وبسایت Pinterest.com
- پیامرسان Telegram.org
- پیامرسان Hike
- شبکهاجتماعی Instagram
استفاده از گواهینامههای امنیتی اساسال این امکان را برای سایتها فراهم میکند که ترافیک بین خود و کاربر را به صورت رمز شده منتقل کنند. سیستم فیلترینگ تا زمانی که قادر به شناسایی این محتوا نیست نمیتواند آنها را مسدود کند و کاربر را به جای هدایت به صفحه اصلی به صفحه فیلترینگ بفرستند، به همین دلیل بسیاری از مواردی که در فهرست بالا ذکر آمدهاند و دارای این گواهینامهها هستند، با وجودی که فیلتر شدن توسط کاربران قابل مشاهده هستند. در مواردی مانند وبسایت فیسبوک سیستم فیلترینگ فقط به کنترل نام سایت و ترافیک آن اکتفا نمیکند و با استفاده از روشهای دیگری تلاش میکند تا هویت سایت را تشخیص دهد و آن را مسدود کند.
همچنین فروشگاههای اپلیکیشنهای موبایل ایرانی نیز به دستور کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه از ارایه اپلیکیشنهایی که در ایران فیلتر هستند منع شدهاند. به عنوان نمونه رضا محمدی مدیر بخش تکنولوژی کافه بازار که محبوبترین بازار اپلیکیشنهای اندرویدی در ایران است در توییتی اعلام کرد اپلیکیشن IMO به دستور کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و با استناد به بند سوم قانون جرائم سایبری از این فروشگاه آنلاین حذف شده است.
با دستور کمیته مصادیق به استناد بند و-۳ حذف شده است 🙁https://t.co/srb8VBE7Zg
— Reza Mohammadi (@remohammadi) September 21, 2016
بر اساس بند سوم قانون جرائم رایانهای «درج پیوند یا تبلیغ تارنماهای فیلترشده یا باز انتشار محتوای مجرمانه نشریات توقیف شده و رسانههای وابسته به گروهها و جریانات منحرف و غیر قانونی» خلاف قانون و ممنوع اعلام شده است. بر اساس همین قانون هیچ کدام از اپلیکیشنهای محبوب مانند شبکههای اجتماعی توییتر، فیسبوک، یوتیوب و یا اپلیکیشنهای پیام رسان امن مانند سیگنال در فروشگاههای ایرانی وجود ندارند.
در بازههای زمانی مهم مانند انتخابات به صورت سنتی اینترنت در ایران دچار اختلال، کندی سرعت و همچنین افزایش فیلترینگ شده است. در اسفند ۱۳۹۴ پس از آنکه محمد خاتمی رییس جمهور پیشین ایران با انتشار ویدیوی در سایت آپارات حمایت خود را ار فهرستی از کاندیداها اعلام کرد این وبسایت بنا به دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و ماده ۲۳ قانون جرایم رایانهای این ویدیو را حذف کرد.
ماده ۲۳ قانون جرایم رایانهای عبارت اشاره به هیچ نوع محتوایی ندارد و فقط عنوان میکند «ارائه دهندگان خدمات میزبانی موظفند به محض دریافت دستور کارگروه (کمیته) تعیین مصادیق مذکور در ماده فوق یا مقام قضائی رسیدگی کننده به پرونده مبنی بر وجود محتوای مجرمانه در سامانه های رایانه ای خود از ادامه دسترسی به آن ممانعت به عمل آورند» و در صورت سرپیچی از این دستور جریمههای نقدی و محرویمت از فعالیت شامل حال آنها خواهد شد.
در دوره تبلیغات انتخابات مجلس دهم فیلترینگ محتوا بر روی اینستاگرام با استفاده از روشهایی همچون شناسایی حساب کاربران، کلمات کلیدی و هشتگها، با شدت بیشتری نسبت به گذشته صورت میگرفت. طی هفتههای منتهی به روز انتخابات مجلس دهم حسابهای کاربری متعددی که محتوایی با مضامین حقوق بشری و فعالیتهای سیاسی داشته اند مسدود شدند. به عنوان نمونه دسترسی به هشتگهای #سیدحسنخمینی و #سیدحسن_خمینی (نوه آیتالله خمینی اولین رهبر جمهوری اسلامی)، #خاتمی (هشتمین رییس جمهوری ایران)، #هاشمی (رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام)، #خاتمی_حذف_شدنی_نیست، freejason، #jasonrezaian، #freearashzd# نیز مسدود شدند.
پس از پایان انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی تمام هشتگهای اینستاگرام بدون اساسال فیلتر شدند اما از آنجایی که تمام محتوای اینستاگرام به صورت پیشفرض بر روی پرتکل اساسال که پروتکلی برای رمز کردن اتصال بین کاربر و سرور است، فیلترینگ کار نمیکند و تصاویر برای کاربر نمایش داده میشود.