اصرار دادستان بر «خودکشی» و «معتادبودن» جان‌باختگان در زندان: «فیلمش هم موجود است»
تایید و توجیه خودکشی سینا قنبری و وحید حیدری از سوی مسوولان قضایی با برچسب اعتیاد
دادستان کل ایران با تایید دو خودکشی در بازداشتگاه‌های تهران و اراک پس از اعتراضات دی ماه، بدون اشاره به نام آنان، ادعا کرد فردی که در زندان اوین خودکشی کرده معتاد بوده است. محمد سیف‌زاده و نسرین ستوده، وکلای کیل دادگستری در ایران در این باره به کمپین حقوق بشر در ایران گفتند با فرض صحت گفته‌های دادستان، اعتیاد زندانی یا متهم رافع مسئولیت سازمان زندان‌ها و قوه قضائیه نیست و دلیل مرگ یا خودکشی هر چه باشد قوه قضائیه مسئول است.
محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور، روز بیست و یکم دی ماه در حاشیه یک مراسم یادبود به ارائه توضیحاتی درباره اخبار منتشر شده مبنی بر مواردی از خودکشی‌ها در زندان پرداخت. محمدجعفر منتظری درباره خودشکی یک متهم در زندان اوین گفت: «فردی که خودکشی کرده است معتاد بوده است و فیلمش هم موجود است و در عین حال در حال ادامه تحقیقات در این زمینه هستیم.»
زندانی که دادستان به نامش اشاره نکرده، سینا قنبری ۲۲ ساله است که به ادعای مقامات قضایی روز شانزدهم دی ماه در دستشویی قرنطینه زندان اوین خودکشی کرد و جسدش روز نوزدهم دی ماه به خانواده‌اش تحویل داده شد.
به گفته منابع کمپین سینا قنبری روز دهم دی ماه در اعتراضات تهران بازداشت و به قرنطینه زندان اوین منتقل شده است. دادستان تهران در حالی ادعای اعتیاد سینا قنبری را مطرح کرده که به گفته محمد سیف زاده، وکیل دادگستری، ادعای اعتیاد حتی بر فرض صحت هم رافع مسئولیت قوه قضائیه نیست.
محمد سیف‌زاده روز بیست و یکم دی ماه درباره این که چرا دادستان بحث اعتیاد را پیش کشیده و چه ارتباطی به موضوع دارد، به کمپین گفت: «این که دادستان کل چرا موضوع اعتیاد را مطرح کرده امیدوارم از باب توصیف موضوع باشد و نه تخفیف و خوار شمردن موضوع، اما اعتیاد به عنوان یک بیماری رافع مسئولیت سازمان زندان‌ها و قوه قضائیه در حفاظت از متهم نیست، متهم معتاد یا قاتل یا جنایتکار یا هر چه باشد تفاوتی در حق و حقوقش نمی‌کند.»
آقای سیف‌زاده به کمپین گفت سازمان زندان‌ها موطف است کلیه بازداشت‌شدگان را هنگام ورود به بازداشتگاه به طور دقیق معاینه کند و دستورات و داروهای لازم را در اختیار آنان قرار دهد: «اعتیاد یک بیماری است و آیین نامه سازمان زندان‌ها هم بر مراقبت پزشکی تاکید کرده بنا بر این به فرض صحت ادعای اعتیاد، اتفاقا باید از ایشان مراقبت بیشتری صورت می‌گرفت و داروهای ویژه‌ای به همین منظور در اختیار ایشان قرار می‌گرفت تا مشکل جسمی و روحی برایش پیش نیاید.»
دادستان کل کشور همچنین بدون ذکر نام به خبر خودکشی یک متهم در اراک اشاره کرد و گفت فردی که در اراک خودکشی کرده در زندان نیروی انتظامی بوده و پزشکی قانونی در حال تحقیق در این زمینه است و بنابر گزارش‌ها وی هم خودکشی کرده است.
اشاره دادستان به وحید حیدری، دستفروش ۲۳ ساله ای است که روز دهم دی ماه در شهر اراک بازداشت و به کلانتری ۱۲ منتقل شد اما روز شانزدهم دی ماه مقامات انتظامی جنازه‌اش را با این عنوان که در بازداشتگاه خودکشی کرده، به خانواده‌اش تحویل دادند.
مقامات انتظامی درباره وحید حیدری نیز اعلام کردند او معتاد بوده و به دلیل حمل مواد مخدر بازداشت شده و با پیچیدن لباس دور گردنش در بازداشتگاه خودکشی کرده است. این در حالی است که عموی وحید حیدری روز نوردهم دی ماه به کمپین گفت برادرزاده‌اش در بازار دستفروش بوده و اهل اعتیاد یا مواد مخدر نبوده است. یکی از بستگان وحید حیدری نیز گفته است هنگام تحویل جنازه شکافی ده سانتی در ناحیه سرش دیده که نمی‌توانسته ربطی به خودکشی داشته باشد.
اعلام دو مورد خودکشی در بازداشتگاه‌ها و طرح دو ادعای مشابه اعتیاد از سوی مسئولان قضایی و انتظامی و همچنین سابقه پوشاندن حقیقت از سوی مسئولان حکومتی، باور این ادعاها را برای بخشی از جامعه دشوار کرده است، تعدادی از فعالان مدنی یا زندانیان سیاسی باسابقه در امکان خودکشی در دستشویی زندان اوین تشکیک کرده‌اند.
بهمن احمدی امویی، روزنامه‌نگاری که به مدت پنج سال بین ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ در اوین و رجایی‌شهر زندانی بوده با تشکیک در امکان دار زدن در بازداشتگاه با هشتگ سینا قنبری نوشت: «درسرویس بهداشتی بند ۷ قرنطینه زندان اوین و ۲۰۹ امکان حلق آویز کردن خود وجود ندارد. البته تا جایی که من دیدم و شنیدم. شاید در سه سال اخیر امکاناتی برای این کار تعبیه شده باشد.»
امید توشه، روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب نیز در توییترش نوشت: «متهم وقتی وارد بازداشتگاه کلانتری می‌شود هم تا بند کفشش را باید تحویل دهد؛ #سینا_قنبری چگونه خودش را در زندان اوین دار زده.»
دادستان کشور همچنین خودکشی یک متهم در بازداشتگاه در دزفول را تکذیب کرد ولی اشاره‌ای به علت واقعی مرگ او نکرد. اشاره دادستان تهران به خبری بود که درباره مرگ محسن عادلی در بازداشتگاه دزفول منتشر شد ولی پس از بررسی و تکذیب‌های متعدد مقامات سیاسی و انتظامی، مشخص شد او در اعتراضات روز یازدهم دی ماه در دزفول با شلیک مستقیم به سر کشته شده و نیروی انتظامی جنازه‌اش را پس از دو روز به خانواده‌اش تحویل داده است.
در روزهای گذشته انتشار خبرهای متعدد خودکشی در بازداشتگاه‌ها که دو مورد آن از سوی مقامات قضایی تایید شد، نگرانی‌های زیادی را درباره سلامت و امنیت جانی معترضان بازداشت شده در تهران و شهرستان‌ها بر انگیخته است، نسرین ستوده، وکیل سرشناس ایرانی نیز به کمپین گفت اخباری مبنی بر مرگ یا کشته شدن سه تن در بازداشتگاه اوین به او رسیده است، هرچند او نمی‌تواند مستقلا آن را تایید کند.
این وکیل دادگستری که روز نوزدهم دی ماه برای همراهی با خانواده‌های بازداشت‌شدگان تهرانی در جمع آنان در مقابل زندان اوین حاضر شده، وضعیت بازداشت شدگان و خانواده‌ها آنان را نگران کننده خواند و به کمپین گفت: «ظاهرا در محلی که گنجایش آن ۱۲۰ نفر است، ۳۶۰ نفر را جای داده‌اند، این وضعیت بازداشتگاه تهران و پایتخت است و شهرستان‌های دورتر وضعیت احتمالا خیلی نگران‌کننده‌تر است، روز نوزدهم دی ماه هم که من رفتم جلو زندان اوین، تعداد زیادی از خانواده‌ها در هوای سرد اجتماع کرده بودند، بعضی‌ها هنوز نتوانسته بودند با فرزندشان ملاقات کنند و مهم‌تر این که بعضی‌ها اصلا نمی‌دانستند فرزندشان کجا است یا در کدام بازداشتگاه است و خانواده‌ها بعد از انتشار اخبار مرگ و خودکشی در بازداشتگاه‌ها بیشتر نگران شده‌اند و هیچ مرجع رسمی هم پاسخ درستی به آنان نمی‌دهد.»
خانم ستوده نیز به کمپین گفت از نظر قانونی، مسئولیت فرد از لحظه بازداشت با نهاد بازداشت کننده یا زندان است برای همین وسایل متهم مانند کمربند، عینک و بند کفش گرفته می شود، نسرین ستوده به کمپین گفت خبر خودکشی صحت داشته باشد یا خیر، دلیل مرگ هر چیزی باشد، رافع مسئولیت دولت و قوه قضائیه برای پاسخگویی نیست.
