ادعای کاهش ۹۰ درصدی مخاطبان تلگرام توسط دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه
با گذشت حدود دو هفته از از اعلام فیلتر شدن موقت تلگرام و اینستاگرام و نارضایتی کاربران ایرانی، علیرغم رفع فیلتر اینستاگرام، فیلترینگ پیام‌رسان محبوب و پرمخاطب تلگرام همچنان ادامه دارد. عبدالصمد خرم‌آبادی دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در تاریخ ۲۲ دی ۱۳۹۶ ادعا کرد که مسدود کردن تلگرام باعث ریزش ۹۰ درصدی کاربران ایرانی این اپلیکیشن شده است. خرم‌آبادی مشخص نکرد که اعلام آمار ریزی ۹۰ درصدی کاربران تلگرام بر مبنای چه نوع تحقیقاتی بوده است و منبع آماری او چیست.
پیام‌رسان تلگرام و اینستاگرام در میانه اعتراضات مردمی در ایران روز به دلیل استفاده گسترده از سوی معترضان روز دهم دی ماه به دستور شورای امنیت کشور فیلتر شد، اگر چه وزیر ارتباطات ایران اعلام کرد این تصمیم موقتی است و اینستاگرام نیز روز چهاردهم دی ماه رفع فیلتر شد، اما با گذشت حدود دو هفته خبری از رفع فیلتر تلگرام نشده و این موضوع علاوه بر اختلال در ارتباطات روزمره شهروندان، ضرر و زیان‌های قابل توجهی نیز به صاحبان کسب و کار در ایران وارد کرده است.
پروانه مافی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی روز هفدهم دی با اشاره به ابهام در سرنوشت ۱۵هزارکسب وکار مجازی با مسدود شدن فیلترینگ تلگرام گفت محدودیت در دسترسی به پیام رسان‌ها باید مرتفع شود و استفاده از راهکارهای سلبی در اولویت آخر قرار گیرد.
حسن روحانی، رییس جمهور ایران هم روز هیجدهم دی ماه در دیدار با مسئولان اقتصادی گفت در طول یک هفته فیلتر بودن «یکی از شبکه‌ها» صد هزار نفر شغلشان را از دست داده‌اند. حسن روحانی بدون ذکر افراد یا نهادهای مشخصی، خطاب به موافقان ادامه فیلترینگ گفت: «شبکه‌ای به خاطر شرایط امنیتی کشور چند روزی بسته بود، بعد حالا می‌خواهید سوءاستفاده کنید؟ بگویید حالا که بسته بود، خیلی خوب بود؛ شب راحت خوابیدیم؛ برای ابد بسته باشد؟ تو راحت خوابیدی؛ ۴٠ میلیون نفر گرفتار بودند؛ فکر کردی تو هستی فقط؟ صد هزار نفر شغلشان را در این یک هفته از دست داده‌اند؛ تو شغلت بهتر شده! باید به خواست و زندگی مردم توجه کنیم.»
اشاره رئیس جمهور ایران به قوه قضائیه و مشخصا کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور است که از مدت‌ها پیش و تقریبا از ابتدای دولت حسن روحانی خواهان کنترل بیشتری روی اینترنت و فیلتر شدن شبکه‌هایی مانند تلگرام و اینستاگرام بوده است و روی این موضوع اختلاف نظرهای زیادی با دولت داشته است.
حمید شهریاری، رئیس مرکز آمار قوه قضائیه روز پانزدهم دی ماه گفت تلگرام به بستری برای آشوب و اغتشاش در کشور تبدیل شده بود و چاره‌ای جز فیلتر موقت تلگرام وجود نداشت. او همچنین گفت از یک سال پیش نسبت به خطر تلگرام به دولت هشدار داده است: « از یک سال پیش مدام هشدار دادم که تلگرام به مصیبت و آفتی برای جامعه و نظام اسلامی تبدیل شده است که باید برای مدیریت صحیح آن برنامه‌ریزی لازم توسط حاکمیت صورت بگیرد، البته برخی افراد در حاکمیت کشور اعتقادی به بستن کامل تلگرام ندارند، بهانه این افراد این است که نباید وارد حیطه مردم بشویم.»
دستور رفع فیلتر اینستاگرام از سوی دولت و وزارت ارتباطات نیز با مخالفت نهادهای قضایی روبرو شد. حسن روحانی در اظهاراتش با اشاره به این مخالفت‌ها گفت: « در این چند روزی که یکی از شبکه‌ها بسته بود و گفتم بازش کنند، دیدم چند تا از این‌ها نامه نوشتند که ای کاش بسته می‌ماند. شما چرا عجله کردید و فلان. نمی‌گویند چند نفر در این شبکه‌ها اجناس‌شان را به نمایش می‌گذارند و به فروش می‌رسانند.»
دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور از جمله کسانی بود که از رفع فیلتر شدن اینستاگرام اظهار تاسف کرد و حتی آن را غیرقانونی دانست. عبدالصمد خرم آبادی در کانال شخصی‌اش در پیام‌رسان داخلی سروش نوشت: «متاسفانه وزارت ارتباطات بدون توجه به مسایل امنیتی و حجم عظیم محتوای مجرمانه موجود در اینستاگرام و دستورات قضایی صادره، این پایگاه اینترنتی را رفع فیلتر کرده است، از سوی دادستانی کل کشور به مسئولان وزارت ارتباطات اخطار داده شده که رفع فیلتر اینستاگرام بر خلاف موازین قانونی و قضایی انجام شده و مسئولان امر باید پاسخگو باشند.»
دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور ادعا کرد شبکه های اجتماعی بومی مشابه اینستاگرام, نظیر سلام، ویسگون و لنزور , در زمان فیلتر اینستاگرام مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفته و خودی نشان داده بودند، اما رفع فیلتر اینستاگرام امیدشان را نا امید کرد.
پیام‌رسان داخلی سروش که این مقام قضایی از آن استفاده می‌کند یکی از نمونه اپلیکیشن‌هایی است که مقامات ایرانی امیدوار بودند جایگزین تلگرام و سایر پیام‌رسان‌های خارجی شود اما به دلیل کیفیت پایین و ترس کاربران از امنیت و حریم خصوصی شان، علیرغم صرف هزینه‌های زیاد، تا کنون با استقبال کاربران ایرانی مواجه نشده است.
پس از اظهارات حسن روحانی که از ادامه جدال درونی میان دولت و قوه قضائیه بر سر تلگرام خبر می‌داد و در عین حال امیدهایی نیز برای رفع فیلتر این شبکه ایجاد کرد، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرد موافق فیلترینگ تلگرام نیست اما تلگرام باید متعهد شود به رفتارهای تروریست مآبانه در این پیام‌رسان خاتمه می‌دهد.
این در حالی است که تلگرام یکی از پرمخاطب‌ترین کانال‌های مخالفان جمهوری اسلامی در اعتراضات دی ماه با بیش از یک میلیون فالور را به دلیل تبلیغ و ترویج خشونت مسدود کرد اما به گفته مدیر عامل این پیام‌رسان، مقامات ایرانی همچنین خواهان مسدود شدن کانال‌هایی شده‌اند که محتوایی صلح‌آمیز داشته‌اند و قوانین و مقررات این شبکه را نقض نکرده‌اند.
به نظر نمی‌رسد مدیران تلگرام خواسته‌های مقامات ایرانی مبنی بر فیلتر یا مسدود کردن کانال‌هایی با محتوای مخالف اما صلح‌آمیز را برآورده کند چرا که هر نوع تسلیم شدن این پیام‌رسان می‌تواند به کاهش اعتماد کاربران ایرانی بیانجامد.
اما ادامه فیلترینگ تلگرام به عنوان پرکاربردترین مسنجر در ایران، واکنش‌های طنز و جدی زیادی را از سوی کاربران فضای مجازی به همراه داشت، بسیاری از کسانی که تا کنون با فیلترشکن آشنایی نداشتند برای استفاده از این پیام‌رسان ناچار به استفاده از فیلترشکن شدند، استفاده پدربزرگ ومادربزرگ‌ها از فیلترشکن در کنار فیلم‌های تبلیغاتی صدا و سیمای ایران علیه این پیام‌رسان، به کرات در فضای مجازی دستمایه طنز و شوخی شد اما واکنش‌های جدی به ادامه فیلترینگ این اپلیکیشن نیز کم نبود.
عیسی سحرخیز، روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب با اشاره به ادامه فیلتر تلگرام علیرغم پایان اعتراضات در ایران نوشت: «جناب رئیس جمهور امروز پنجشنبه ست دو هفته گرد فیلتر تلگرام و حالا دیگه نه ناآرامی روزانه ای هست نه تظاهرات شبانه‌ای؛ نه اغتشاشی، نه اعتراضی، اما هنوز فیلترینگ هست و دستی که از روی آن دکمه لعنتی برداشته نشده! فکر کردم سرتون شلوغه و یادتون رفته، تنها خواستم وعده هاتون یادتون نره!»
صادق زنگنه، خبرنگار نیز به زیان‌های اقتصادی ادامه فیلتر بودن تلگرام پرداخت و نوشت فیلتر شدن این شبکه تراکنش‌های مالی آنلاین را روزانه تا ۴۰ درصد و درآمد پست تهران را نیز تا روزانه تا ۱۸ درصد کاهش داده است: « مجمع جهانی پست معتقده میزان تراکنش‌های پستی و درآمد ناخالص ملی ارتباط مستقیم دارن. #فیلتر #تلگرام درآمد پست تهران رو تا ۱۸٪ کم کرده؛ تراکنش‌های مالی آنلاین هم تا ۴۰٪ افت روزانه داشتن. ولی آیا #فیلترینگ و اعمال محدودیت، تاثیری بر کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی و مفاسد اقتصادی هم داشته؟»
محمدعلی وکیلی، عضو هیات رئیسه مجلس روز بیست و یکم دی ماه با بیان اینکه طبق آخرین آمارها حجم دسترسی به تلگرام در کشور حدود ۴۰میلیون نفر بود، اعلام کرد تعداد کاربران تلگرام پس از اعمال فیلتر به ۲۵ تا ۳۰میلیون نفر رسیده‌است.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت ادامه فیلتر تلگرام با توجه به حجم بالای افرادی که در جامعه از طریق فیلترشکن وارد این فضا می‌شوند به معنای لوث شدن قضیه است.
