گزارش جامع: افراد دارای معلولیت در ایران با تبعیض و بد‌رفتاری روبرو هستند
برای ملاحظه ویدئو مرتبط اینجا کلیک کنید.
ایران:افراد دارای معلولیت با تبعیض و بد‌رفتاری روبرو هستند
برابری، دسترسی به خدمات و زندگی اجتماعی را تضمین کنید
بروکسل، ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸ – ۶ تیر ۱۳۹۷— بر اساس گزارش مشترک سازمان دیده بان حقوق بشر و کمپین حقوق بشر در ایران که امروز منتشر شد، افراد دارای معلولیت نه تنها با تبعیض و بد‌رفتاری در ایران مواجه هستند، بلکه محیط اطراف آنها نیز دسترس پذیر نیست.
در گزارش شصت و سه صفحه ای این دو سازمان تحت عنوان «من هم به اندازه‌ی شما انسانم: تبعیض و فقدان دسترس‌پذیری برای افراد دارای معلولیت در ایران»، موانعی که افراد دارای معلولیت بطور روزمره در مراجعه به ادارات دولتی و مراکز بهداشتی و استفاده از وسایل نقلیه عمومی با آنها روبرو می‌شوند بطور مستند تشریح شده است.
با کلیک کردن روی تصویر روی جلد گزارش، نسخه پی.دی.اف آن را دانلود کنید.
در این گزارش همچنین آمده است که افراد دارای معلولیت در ایران بطور مداوم با رفتار کلیشه‌ای، برچسب‌زنی و تبعیض از سوی مددکاران دولتی و کادر بهداشت و درمان و نیز سایر افراد جامعه مواجه می‌شوند. بسیاری از آنها به نوعی در خانه‌های خود زندانی هستند چرا که زندگی مستقل و یکسان با دیگران برای آنها امکان پذیر نیست. مقامات ایرانی باید قوانین و سیاست‌های تبعیض آمیز موجود را در اسرع وقت اصلاح و برای دسترس پذیری خدمات عمومی برنامه ی مشخصی تدوین کنند.
جین بیوکنن، معاون امور افراد دارای معلولیت سازمان دیده بان حقوق بشر گفت: «افراد دارای معلولیت در ایران بدلیل تبعیض و غیر قابل دسترسی بودن ساختمان ها و خدمات عمومی، از جامعه طرد شده اند.» وی افزود: «دولت ایران باید فورا در بالاترین سطوح دولت اعلام کند که تبعیض علیه افراد دارای معلولیت در ایران هیچ جایی ندارد. همچنین باید برنامه ای روشن و زمان بندی‌شده برای تضمین دسترسی پذیری وسایل نقلیه عمومی و خدمات اجتماعی و بهداشتی ارائه گردد.»
در این گزارش که توسط دیده بان حقوق بشر و کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران منتشر شده است،مصاحبه‌های جامعی با ۵۸ زن و مرد دارای انواع مختلف معلولیت و نیز فعالان حقوق افراد دارای معلولیت و متخصصان این رشته در ایران انجام شده است.
مطابق تخمین سازمان جهانی بهداشت و بانک جهانی ۱۵ درصد جمعیت جهان دارای نوعی از معلولیت هستند.این به آن معناست که در ایران با جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون، حدود ۱۲ میلیون فرد معلول زندگی می‌کند. با این وجود دولت ایران، در سرشماری ۱۳۹۵، آمار مجزایی در مورد تعداد افراد دارای معلولیت جمع آوری نکرده است.
دیده بان حقوق بشر و کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران در بررسی عملکرد سازمان بهزیستی ایران، به عنوان مهمترین دستگاه دولتی ارائه دهنده خدمات به افراد دارای معلولیت، اشکالات جدی مشاهده کرده اند.
افرادی که با آنها مصاحبه شده است اظهار داشتند که مددکاران سازمان بهزیستی آنها را مورد توهین و تحقیر قرار داده و اطلاعات و تجهیزات ضروری را در اختیارشان قرار نداده اند. به گفته‌ی آنها خدمات و تجهیزات کمکی سازمان بهزیستی اغلب کم کیفیت بوده و نیازهای افراد دارای معلولیت را برآورده نمی کند. علاوه بر اینکه دسترسی به این خدمات تنها با طی مراحل اداری طولانی و پیچیده امکان پذیر است.
بسیاری از افرادی که برای انجام کارهای روزمره، مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و استفاده از دستشویی نیاز به کمک دارند در مصاحبه‌ها تصریح کردند که صرفا از افراد خانواده و یا دوستان نزدیک خود کمک می‌گیرند. چرا که دولت برای ایجاد سیستم دستیاران شخصی، که می تواند نقش مهمی در استقلال و تساوی حقوق افراد دارای معلولیت ایفا کند، منابع کافی اختصاص نداده است.
حمل و نقل عمومی، معابر و ساختمان‌‌ها غالبا دسترسی پذیر نیستند. به عنوان مثال برخی از اتوبوس‌های جدید، مجهز به رمپ‌های ویژه برای دسترسی افراد دارای صندلی چرخدار هستند اما اغلب رانندگان نحوه استفاده از آنها را نمی‌دانند. در شهرهای بزرگ نیز ایستگاه‌های مترو اغلب دارای آسانسور نیستند و برخی از افراد دارای صندلی چرخدار مجبور می‌شوند تا علیرغم خطرات موجود از پله‌برقی استفاده کنند.
حسن (نام مستعار)، دارای صندلی چرخدار و اهل تهران، گفت: « من نمی‌خواهم از پله برقی استفاده کنم اما گاهی هیچ راه دیگری ندارم. هم ویلچر برقی‌ام سنگین است و هم جثه خودم. با این وضع استفاده از پله برقی مثل خودکشی است. یک بار نزدیک بود بیفتم. خیلی شانس آوردم که آسیب مرگبار ندیدم.»
افراد دارای معلولیت‌های فیزیکی در بسیاری از موارد به مراکز بهداشتی و بیمارستان ها دسترسی ندارند چون رمپ و یا آسانسور در آنها وجود ندارد. نابینایان و کم‌بینایان گفتند که سعی می‌کنند هرگز به تنهایی به مراکز درمانی نروند چون این موسسات دسترسی پذیر نیستند و کارکنان آنها کمک های لازم را ارائه نمی‌دهند. ناشنوایان و کم‌شنوایان هم گفتند که به دلیل نبود مترجم زبان اشاره، قادر نیستند به طور مستقل از مراکز درمانی استفاده کنند.
کادر درمانی افراد دارای معلولیت را بدون رضایت توأم با آگاهی آنها مورد مداوا قرار می‌دهند و یا در مورد نحوه‌ی مداوا و گزینه‌های مختلف اطلاعات کامل و دقیق در اختیار آنها نمی‌گذارند. به عنوان مثال، بسیاری از افراد دارای معلولیت‌های روان، در موارد غیر‌ضروری یا در مواردی که شوک الکتریکی اصولا مؤثر نیست و بدون کسب رضایت توأم با آگاهی، تحت درمان با شوک الکتریکی قرار می‌گیرند. در بسیاری از کشورها این درمان خاص در بیمارستان‌های روان‌پزشکی برای افراد دارای اختلال های دو قطبی و افسردگی شدید بکار برده می‌شود.
جعفر (اسم مستعار)، که دارای معلولیت روان است، گفت: «روز قبل از اولین باری که شوک الکتریکی گرفتم، یک پزشک قلب به ملاقاتم آمد. وقتی داشتند مرا برای شوک می‌بردند تازه متوجه شدم چه اتفاقی دارد می‌افتد. بعد از شوک خیلی چیزها را فراموش کردم. بعد از آن یک روز در میان به من شوک می‌دادند.»
دولت ایران اقداماتی را جهت تحقق حقوق افراد دارای معلولیت انجام داده‌است. اخیرا یک سازمان ملی تحت عنوان “ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور” برای بررسی دسترسی پذیری بناهای دولتی شروع بکار کرده است و در اسفند ماه ۱۳۹۶ قانون جدیدی برای حمایت از افراد دارای معلولیت به تصویب مجلس ایران رسید. این قانون افزایش مستمری معلولیت را به میزان حداقل دستمزد پیش‌بینی کرده و پوشش بیمه سلامت را به خدمات بهداشتی و توانبخشی مربوط به افراد دارای معلولیت گسترش داده است. با این حال اعمال تبعیض علیه افراد دارای معلولیت بطور مشخص در قانون جدید منع نشده و قوانین و سیاست های تبعیض آمیز همچنان پابرجا هستند. در حقیقت، کلمات توهین آمیزی نظیر “عقب‌مانده ذهنی یا دیر‌آموز”، “فلج یا زمین‌گیر” و یا “مجنون” هنوز در برخی قوانین جاری ایران به چشم می‌خورند.
کنوانسیون بین المللی حقوق افراد دارای معلولیت، که ایران از سال ۱۳۸۸ به آن پیوسته است، تبعیض را منع کرده و حق زندگی مستقل و حضور برابر با دیگران در جامعه را برای افراد دارای معلولیت تضمین کرده است. دولت‌های عضو کنوانسیون باید اطمینان حاصل کنند که امکانات فیزیکی و خدمات عمومی بطور یکسان در دسترس همگان قرار خواهد گرفت. دیدبان حقوق بشر و کمپین حقوق بشر در ایران اعتقاد دارند که دولت ایران برای رسیدن به این هدف، باید یک برنامه زمانبندی‌شده و حاوی اقدامات جزئی و عملی تدوین کند و دقیقا مشخص کند که مادام که اهداف و برنامه‌های بلند‌مدت در حال تحقق هستند، چه اقدامات موقتی برای کاهش موانع پیش روی افراد دارای معلولیت انجام خواهد داد.
هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر در ایران در این باره گفت: «دولت ایران باید صدای میلیون‌ها ایرانی دارای معلولیت را به درستی بشنود و اطمینان دهد که با آنها به عنوان اعضای برابر و فعال جامعه رفتار خواهد شد نه از روی ترحم یا به قصد تحصیل ثواب.»
متن کامل گزارش “من هم به اندازه شما انسانم: تبعیض و فقدان دسترس‌پذیری برای افراد دارای معلولیت در ایران” در اینجا قابل مشاهده است.
