استفاده نابهجا از شوک الکتریکی
به گفته متخصصان سلامت روان در ایران که با ما مصاحبه کردهاند، بیشتر مواقع شوک الکتریکی در مواردی استفاده میشود که لزومی ندارد یا مواردی که شوک کمککننده نیست یا بدون رضایت شخص دریافتکننده درمان انجام میشود. در شوک الکتریکی از مغز برق رد میکنند تا باعث تشنج شود؛ این روش در بیمارستانهای روانی بسیاری کشورها برای درمان بیماری دوقطبی و افسردگی حاد به کار برده میشود. شوکدرمانی به عنوان آخرین راهحل در مواردی استفاده میشود که فرد به داروهای معمول پاسخ نمیدهد یا مواردی که درمان باید سریع و زودهنگام رخ دهد.
هدی، مددکار متخصص مشاوره با افراد دارای معلولیت روان میگوید: «همه بیماران روان و خانوادههایشان میدانند که بستری شدن در بیمارستان روانی همیشه، یا دستکم در بیشتر موارد، مساوی است با شوک الکتریکی. با اولین علامت نافرمانی یا سروصدا راه انداختن، آنها را به قسمت شوک میفرستند.» رضا روانپزشک است و در تهران و شهری در مرکز ایران بیست سال سابقه کار دارد؛ او میگوید: «اگر فردی بتواند درک و قضاوت کند به آنها میگوییم که میخواهیم چه کار کنیم. در غیر اینصورت با خانواده آنها صحبت میکنیم. اما در مواردی که بیمار روان برای دیگران یا جامعه خطرناک باشد بدون گرفتن فرم رضایت او را درمان میکنیم و بعد از برطرف شدن وضعیت اورژانسی رضایت میگیریم.»
فرهاد، روانشناسی که نزدیک به ۳۰ سال سابقه کار در تهران دارد هم این موضوع را تایید میکند: «حتی اگر روانشناس رویه و آثار شوک را توضیح دهد به این معنی نیست که دارد از بیمار اجازه میگیرد و اگر بیمار امتناع کند از انجام درمان خودداری خواهد کرد. آنها به خانواده بیمار میگویند شوک تنها راهحل است و اگر میخواهند بیمارشان بهتر شود باید آن را قبول کنند. خانوادهها هم در نهایت میپذیرند.»
همه افراد دارای معلولیت روان که با ما مصاحبه کردهاند میگویند هربار که بستری شدهاند بین ۶ تا ۱۲ جلسه شوک الکتریکی دریافت کردهاند. افراد دارای معلولیت روان در مصاحبهها گفتهاند که تنها بعد از چندین بار شوک فهمیدهاند که این درمان چیست. جعفر دارای معلولیت روان است و میگوید: «اولین باری که شوک الکتریکی شدم یک دکتر قلب روز قبلش من را ویزیت کرد. بعد من را برای شوک بردند و آن وقت بود که فهمیدم شوک یعنی چه. بسیاری چیزها را بعد از شوک فراموش کردم. آنها یک روز در میان به من شوک میدادند. حالا میدانم شوک چیست و بعدش چه میشود.» فرد دیگری که معلولیت روان دارد میگوید: «شب قبل از اینکه من را برای شوک ببرند به من غذای سبک دادند و گفتند فردا به من شوک میدهند. آن موقع فهمیدم چه اتفاقی میافتد.»