مروری بر ده وعده‌ و برنامه آذری‌جهرمی یک سال پس از وزارت: وخیم‌تر شدن وضعیت آزادی‌های اینترنتی

از زمانی که محمدجواد آذری‌جهرمی در ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد گرفت و به عنوان وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات منصوب شد، تا مرداد ماه ۹۷، پرمخاطب‌ترین پیام‌رسان درکشور تلگرام فیلتر شده، وزارتخانه تحت امر او برای مسدود کردن فیلترشکن‌ها اقدام کرده، توییتر همچنان فیلتر است، او همچنان در برابر حملات سایبری انجام شده توسط هکرهای حکومتی و نگرانی کاربران ایرانی از امنیت آنلاین سکوت کرده است و برای تحت فشار قرار دادن منتقدین خود چه در مطبوعات و چه در میان دستگاه‌های دولتی از نفوذ خود استفاده می‌کند. 

در هنگام اخذ رای اعتماد در مجلس در سال ۹۶ انتقادات گسترده‌ای در خصوص سابقه کار آذری‌جهرمی در وزارت اطلاعات مطرح شد. کمپین حقوق بشر در ایران مطلع شده است که در جریان اعتراضات به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، آذری جهرمی به عنوان بازجوی فنی با زندانیان گفت‌وگو کرده است. حداقل در یک مورد کمیپن مطلع شده است که او از یک زندانی سیاسی خواسته است که پسوردهای ای‌میل‌ها و شبکه‌های اجتماعی خود را در اختیار او بگذارد. چنین سابقه‌ای با روند افزایش نظارت و کنترل و احاطه امنیتی بر فضای ارتباطات اینترنتی کاربران ایرانی همخوانی دارد.

دو منبع مطلع به کمپین گفته‌اند که آذری‌جهرمی برای تحت فشارقراردادن منتقدین به منظور خودداری از انتشار مطالب انتقادی علیه او استفاده کرده‌ است. در یک مورد، آذری جهرمی با دخالت مستقیم، از اینکه یکی از مجموعه‌های رسانه‌‌ای منتقد او، با یک رسانه‌ دولتی همکاری کند، جلوگیری کرده‌ است.

آذری‌جهرمی به عنوان رییس سابق شرکت ارتباطات زیرساخت و پس از آن وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات نقش قابل توجهی در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات دارد. این شبکه به دلیل آنکه ترافیک شبکه داخلی را از ترافیک بین‌الملل جدا کرده است قادر است تا هر زمانی که مقامات ایرانی اراده کنند، شبکه جهانی اینترنت را قطع و یا مختل کند بدون آنکه به کارکرد شبکه داخلی آسیبی وارد شود. وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در تاریخ ۲۵ دی ۱۳۹۶ در پاسخ به خبرگزاری تسنیم قابلیت‌های شبکه ملی اطلاعات در قطع کردن اینترنت جهانی به صورتی که شبکه داخلی بدون مشکل به فعالیت خود ادامه دهد تایید و اعلام کرد که این وزارتخانه قادر است تا ایجاد محدودیت بر روی شبکه داخلی را به صورت محلی اعمال کند.

این وزارتخانه در پاسخ به سوال خبرگزاری تسنیم که پرسیده بود «چرا اعمال محدودیت در اغتشاشات اخیر[تظاهرات‌ مردمی سراسری در دی ماه] به طور سراسری اعمال شده است و چرا امکان اعمال این محدودیت‌ها صرفا به ترافیک بین‌الملل یا به صورت منطقه‌ای فراهم نگشته است؟» اعلام کرد «اعمال محدودیت صرفا برای ترافیک بین‌الملل صورت گرفته است و ضمن اینکه با توجه به ماهیت توزیع شدگی ساختار شبکه ملی اطلاعات امکان اعمال محدودیت به صورت منطقه‌ای کاملا فراهم است.»

آذری جهرمی در برنامه‌ای که به مجلس ارائه کرد، و در مصاحبه‌های مختلف و نیز در نوشته‌های خود در شبکه‌های اجتماعی وعده‌های متعددی را مطرح کرده است.  یک سال پس از حضور او در وزارتخانه ارتباطات وفن‌آوری اطلاعات، کمپین حقوق بشر در ایران، با بررسی ده مورد از رئوس مهمترین موضوعاتی که توسط جوان‌ترین وزیر کابینه دولت حسن روحانی مطرح شده است، وضعیت تحقق وعده‌ها و عملکرد وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات را در این حوزه‌ها بررسی کرده است:

۱- ناکامی در پایان دادن به فروش اینترنت به شکل حجمی

پایان دادن به اینترنت حجمی از جمله وعده‌های آذری‌جهرمی بود که قرار بود طی صد روز اول دولت دوم حسن روحانی آن را اجرا کند. او برای عمل به این وعده خود از روشی تحت عنوان «مصرف منصفانه» استفاده کرد که بر عکس ادعا و وعده‌های داده شده توسط جهرمی به فروش اینترنت به شکل حجمی پایان نمی‌دهد. چرا که تمام تعرفه‌های ارائه شده توسط شرکت‌های ارایه دهنده اینترنت دارای سقف مشخصی هستند که چندان هم زیاد نیست و با پایان یافتن این سقف کاربران یا باید حجم اضافی خریداری کنند و یا تا شروع دوره بعدی صبر کنند.

اجرای این طرح که با هدف کاهش قیمت اینترنت همراه بود، عملا منجر به اعمال تبعیض بین محتوای تایید شده توسط این وزارتخانه و یا سایر نهاد‌ها و سازمان‌ها در داخل کشور و خارج می‌شود که نقض اصول بی‌طرفی است و گام جدیدی برای تقویت ساختار سانسور اینترنت در کشور محسوب می‌شود.

طبق مقررات جدید، که تحت عنوان «مصرف منصفانه» به کاربران عرضه می‌شود، اینترنت، به دو بخش ترافیک داخلی و ترافیک بین‌المللی اینترنت تقسیم می‌شود. به این معنی که اگر یک کاربر ۱۶۰ گیگابایت ترافیک ماهیانه دریافت‌ می‌کند، نحوه استفاده کاربر از این میزان ترافیک به دو قیمت محاسبه می‌شود. در صورتی که کاربر از وب‌سایت‌های مورد تایید وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات بازدید کند، نصف هزینه‌ای را نسبت به بازدید از وب‌سایت‌هایی که مورد تایید این وزارت خانه نیست پرداخت خواهد کرد.

به این ترتیب این وعده نه تنها عملی نشد،‌ بلکه با اجرای طرح موسوم به «مصرف منصفانه»، هزینه استفاده از اینترنت بین‌المللی برای کاربران نسبت به شبکه داخلی دو برابر افزایش یافت.

۲- ایجاد ۱۰۰ هزار شغل در حوزه فناوری اطلاعات

آذری‌جهرمی در جلسه کسب رای اعتماد خود در مرداد ۱۳۹۶ با وعده ایجاد زیرساخت‌های لازم برای شکل گیری سالی ۱۰۰ هزار شغل در حوزه آی‌تی گفت:‌ «از ۹۰۰ هزار شغل، قرار است سالی ۱۰۰ هزار شغل در این حوزه ایجاد شود. البته رئیس جمهور فرمایش داشتند که انتظار ۳۰۰ هزار شغل در سال در این حوزه دارند.»

با وجود آنکه آذری‌جهرمی در اردیبهشت ۱۳۹۷ عنوان کرد که بیش از ۲۰۰ هزار شغل در فضای مجازی ایجاد شده است و دسترسی به منابع لازم آماری برای راستی‌آزمایی این ادعا نیست، اما به دلیل فیلتر کردن تلگرام افراد بسیاری کار خود را از دست دادن و شرکت‌های که بر روی بستر تلگرام مشغول فعالیت بودند نیست با بحران ورشکستگی رو به رو هستند.

با وجود آنکه آمار مشخصی از تعداد افرادی و یا شرکت‌هایی که بر روی تلگرام به عنوان بستر کسب و کار سرمایه گذاری کرده بودند در دست نیست، اما مقامات کشور عدد‌های مختلفی را به عنوان تعداد شغل‌ها بر روی تلگرام عنوان کرده اند. به عنوان نمونه محمدرضا بادامچی نماینده تهران در دی ماه ۱۳۹۶ و پس از اعتراض‌های سراسری دی ماه در حساب توییتر خود نوشت: «فیلتر تلگرام به ۲۰۰ هزار شغل آسیب می‌زند و زندگی نیم میلیون نفر را دچار اختلال مالی می‌کند.» او اضافه کرد: «آقای روحانی برای جلوگیری از فیلترینگ تلگرام مذاکره کند. فیلترینگ راه درست مقابله با نظام سلطه نیست. قبلا از فیلتر دیگر شبکه‌ها چه نتیجه‌ای گرفته‌ایم که اکنون با فیلتر تلگرام دنبال می‌کنیم.»

روحانی این عدد را صد هزار شغل عنوان کرد. با وجود این محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در آخرین اظهار نظر خود تعداد شغل‌ها بر اساس تلگرام را ۳۵ هزار عنوان کرد.

برای کمپین امکان این وجود ندارد که به صور مستقل هیچ کدام از این آمارها را تایید و یا رد بکند، اما اگر بپذیریم که وزارت ارتباطات موفق شده است بر اساس ادعای خود طی دو سال ۲۰۰ هزار شغل ایجاد کرده باشد، در نتیجه فیلتر شدن تلگرام و با توجه به ادعا‌های مقامات ایرانی حدود ۱۰۰ هزار شغل از دست رفته است و این یعنی وعده سالی ۱۰۰ هزار شغل طی دو سال عملی نشده است.

۳- راه اندازی پیام‌رسان‌های داخلی تا پایان سال ۹۶

با وجود آنکه به صورت رسمی و عمومی آذری‌جهرمی قولی در مورد راه اندازی اپلیکشن‌های پیام‌رسان‌ داخلی نداد اما عبدالله رضیان نماینده مجلس در اسفند ۱۳۹۶ با اشاره به جلسه‌های کمیسیون‌های مختلف مجلس در برای رای اعتماد به او گفت: «آقای جهرمی اعلام کرد که اشکالاتی در مسیر استفاده از ظرفیت پیام رسان‌های داخلی وجود دارد که ناشی از این مشکل است که ظرفیت پیام‌رسان‌های داخلی بالا نیست اما تاکید کرد که متخصصان داخلی برای اجرای این طرح و رفع این مشکلات وجود دارند.»

از زمان راه اندازی شبکه ملی اطلاعات در دوه اول دولت حسن روحانی، مسوولین ایرانی در وزارت ارتباطات و نهاد‌های شورای عالی فضای مجازی که عالی‌ترین نهاد تصمیم‌ گیر در حوزه سیاست‌های اینترنتی در ایران است، فشار و تبلیغات گسترده‌ای را برای تشویق مردم به استفاده از سرویس‌های داخلی و از جمله پیام‌رسان‌های بومی به عنوان جایگزینی برای تلگرام، شروع کردند.

این فشار‌ها برای استفاده از انواع نسخه‌های ملی و بومی سرویس‌های اینترنتی با مسدود شدن تلگرام در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ افزایش یافت به طوری که دولت ضمن صادر کردن بخشنامه‌ها و دستوراتی در مورد ممنوعیت استفاده از تلگرام در نهاد‌ها و ادارات دولتی، خبر از دادن وام‌های سقف پنج میلیارد تومان بدون هیچ قید و شرطی و با شرایط آسان دادند. همچنین به گفته ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی سود وام صفر در نظر گرفته شده است.

چنین سیاست‌های در نهایت منتهی به راه اندازی پنج اپلیکیشن پیام‌رسان در ایران شد. به این ترتیب با استفاده از ابزاری‌های مانند فیلتر کردن محبوب‌ترین پیام‌رسان ایران، دادن وام و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و همچنین صادر کردن بخشنامه‌های که استفاده از تلگرام را ممنوع می‌کند، به پیام‌رسان‌های داخلی امکان این را دادن که خود را به عنوان جایگزینی برای سایر پیام‌رسان‌ها مطرح کنند.

علاوه بر این تنها چند ماه پس از آنکه مقامات ایرانی دسترسی به اپلکیشن تلگرام با میلیون‌ها کاربر ساکن ایران را در تمام کشور مسدود کردند، میلیون‌ها کاربر در حال استفاده از نسخه‌هایی تغییر یافته تلگرام هستند که حکومت را قادر خواهد ساخت تا محتوای تلگرام را سانسور و حریم خصوصی آنها را در خظر قرار دهد. 

در حال حاضر تنها دو نسخه از اپلکیشن تلگرام که در داخل ایران تغییر یافته و توسعه پیدا کردند، به نام‌های تلگرام طلایی و هات‌گرام، در کافه بازار که بازار اپلیکیشن‌های اندروید ایرانی است در دسترس هستند که هر دو هم محتوای تلگرام را بر اساس دستور مقامات ایرانی سانسور می‌کنند.

نگاهی به روند گسترش این دو اپلیکیشن و تحولات مربوط به فیلتر کردن تلگرام نشان می‌دهد که فیلترشدن تلگرام در اردیبهشت ۹۷ که با جنجال و واکنش گسترده کاربران ایرانی در شبکه‌های مجازی و رسانه‌های داخل کشور مواجه شد، نه محصول اختلاف نظر بین جناح‌های تندرو و فشار آنها برای مسدود کردن آن، و ازسوی دیگر دولت و تلاش برای باز نگهداشتن، بلکه اقدامی برنامه‌ریزی شده و مورد اتفاق مسوولین عالی‌رتبه نظام برای اطمینان حاصل کردن از اینکه با جایگزین کردن نسخه اصلی تلگرام – که کنترل و نظارت و سانسور آن درداخل کشور امکان پذیر نیست- با نسخه‌های داخلی، دستگاه‌های دولتی می‌توانند هم محتوایی که به دست کاربر داخل ایران می‌رسد را سانسور کند، هم به برخی از اطلاعات شخصی آنها دسترسی داشته باشند.

در زمانی که تلگرام فیلتر شد، حسن روحانی اعلام کرد که دولت تلگرام را فیلتر نکرده است. به این معنی که فیلترینگ تلگرام نه در سطح شرکت ارتباطات زیرساخت بلکه با دستور قوه قضاییه در سطح شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت فیلتر شد. به این ترتیل دولت حسن روحانی تلاش داشت تا از هزینه فیلترینگ تلگرام فاصله بگیرد. با وجود این امروز روشن شده است که با مسدود نکردن تلگرام در شرکت ارتباطات زیرساخت، دولت حسن روحانی عملا راهی را برای دو اپلیکیشن تلگرام طلایی و هات‌گرام باز گذاشته است تا آنها را قادر سازد تا بدون فیلترینگ مشغول به فعالیت باشند در حالی که تمام نسخه‌‌های دیگر تلگرام و همچنین نسخه‌ اصلی را فیلتر و از کافه‌بازار حذف کردند.

اگر چه شرکتی که این دو اپلیکیشن را ارائه می‌کند، در ظاهر متعلق به بخش خصوصی است، اما حمایت برخی از عالی‌رتبه‌ترین مقامات دولتی و قضایی و اظهارات آنها در خصوص عملکرد این شرکت، و از جمله حذف همه نسخه‌های تغییر یافته تلگرام تولید شده در داخل کشور از فروشگاه اپلیکیشن ایرانی «کافه بازار» به غیر از این دو نسخه در تلگرام طلایی و هات‌گرام نشان‌ دهنده اراده مقامات کشوری برای تبدییل این دو نسخه به اصلی‌ترین کانال اتصال به تلگرام در سطح کشور است.

در صورتی که کاربران هر کدام از نسخه‌های ایرانی این اپلیکیشن را در کافه بازار باز کنند با پیغام «این برنامه به دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، از حالت انتشار خارج شده است» رو به رو می‌شوند.

فیلتر کردن تلگرام از یک سو و باز کردن مسیر برای دستیابی مردم به تلگرام بدون فیلتر با استفاده از نسخه‌های دستکاری‌ شده‌ای که امکان کنترل و نظارت و سانسور را برای دستگاه‌های دولتی فراهم می‌کند، پروژه نسخه‌های جایگزین تلگرام را به عنوان یکی از فریب‌کارانه‌ترین اقدامات دولت حسن روحانی برای اعمال سانسور و نظارت بر ارتباطات شخصی کاربران از یک سو، و به خطر انداختن حریم‌ خصوصی کاربران و آزادی‌های آنلاین آنها از سوی دیگر، تبدیل می‌کند.

رسول سراییان رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران که نهادی که وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است در تاریخ ۹ تیر ۱۳۹۷خبر از مهلت یک هفته‌ای به این اپلکیشن‌ها برای روشن کردن مشکلات امنیتی گزارش شده در آنها داد. او به خبرگزاری ایرنا گفت: «مدیران این نسخه ها یک هفته مهلت دارند نسبت به نوع اطلاعاتی که از مخاطبان نگهداری می کنند، شفاف سازی کنند.» با این وجود تا تاریخ انتشار این مطلب(مرداد ۱۳۹۷) نه تنها شرکت سازنده این او اپلیکیشن پاسخگوی مشکلات امنیتی گزارش شده نبودند بلکه وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات و سازمان فناوری اطلاعات نیز هیچ گزارشی مبنی بر نتیجه بررسی‌های احتمالی منتشر نکردند و نسبت به بیش از ۳۰ میلیون کاربر این اپلیکیشن پاسخگو نبودند.

۴- استفاده از زنان در صنعت ارتباطات

آذری‌جهرمی وعده داده تا پایان کار دولت دوازدهم ۳۰ درصد از پست‌های مدیریتی خود را به زنان اختصاص خواهد داد. از زمان شروع به کار آذری‌جهرمی تا کنون نه زن در سمت‌های بالای مدیریتی مانند معاونت، عضو هیئت مدیره، مدیر کل و مشاور مدیر کل در این وزارت خانه مشغول به کار شدند.

براساس آمار بخش «امور زنان و خانواده» وب‌سایت وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات، تعداد ۵۸۳۰ نفر از کارمندان این وزارت خانه را زنان تشکیل می‌دهند. سودابه رادفر مشاور امور بانوان و خانواده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با اعلام چنین رقمی از میزان کارمندان زن این وزارتخانه در تاریخ ۱۱ فروردین ۱۳۹۷ به خبرگزاری ایرنا گفت: «اکنون حدود ۳۰ درصد از کارکنان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را بانوان تشکیل می‌دهند و در مجموعه این وزارتخانه و شرکت‌های تابعه آن، حدود پنج هزار بانو مشغول به کار هستند.»

اگر چه با توجه به اطلاعات ارائه شده در بخش «امور زنان و خانواده» وب‌سایت وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات، و مشاهده‌ نقشه‌ای از ایران که بر روی آن میزان کارمندان زن در استان‌های مختلف به شکل دایره با عنوان‌های کل زنان شاغل، مدیران پایه، مدیران میانی و مدیران ارشد مشخص شده است، می‌توان دریافت که تنها دراستان‌های تهران، سمنان، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی و فارس زنان در این وزارت خانه شاغل هستند و در سایر استان‌های ایران زنی در این وزارت خانه مشغول به کار نیست.

اگر آمار ارایه شده توسط بخش «امور زنان و خانواده» وب‌سایت وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات به روز باشد، نشان‌دهنده سهم اندک زنان از مدیریت عالی و میانی در این وزارتخانه است. 

۵- رفع فیلتر از توییتر

رفع‌ فیلتر از توییتر یکی از وعده‌های بود که آذری‌جهرمی از ابتدای مشغول به کار شدن به عنوان وزیر، با کاربران ایرانی مطرح کرد. با وجود این این شبکه اجتماعی همچنان در ایران مسدود است. در آخرین تلاش‌ها برای رفع فیلتر از توییتر شش تن از وزرای دولت حسن روحانی، در نامه‌ای به او، به عنوان رییس شورای عالی امنیت ملی، خواستار رفع فیلتر از توییتر و یوتوب شدند.

پس از انتشار این نامه، محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور در خرداد ۱۳۹۷ و در واکنش به آن گفت: «توییتر به موجب دستور قضایی فیلتر شده و به همین جهت قابلیت طرح در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را ندارد و در نتیجه مطرح نخواهیم کرد.» او ادامه داد: «مادام که شرایط توییتر مثل گذشته باشد، دستور قضایی به استحکام خود باقی است.» دادستان کل کشور توضیحی نداد که منظور او از «شرایط توییتر» چیست؟

با وجود این در آخرین واکنش نسبت به درخواست رفع فیلتر از توییتر رمضانعلی سبحانی‌فر نماینده مجلس و عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در تاریخ ۹ تیر ۱۴۹۷ به خبرگزاری فارس گفت: «با پاسخ منفی دادستانی[رفع فیلتر از توییتر] منتفی شد و دیگر ادامه پیدا نمی‌کند.» او اضافه کرد: «فیلتر توئیتر یک بار با رأی دادگاه و یک بار با مصوبه کارگروه فیلترینگ انجام شده و نظر دادستانی این بود که رأی دادگاه دارد و دیگر قابل طرح نیست. ما وظیفه داشتیم درخواست بدهیم و نامه را امضاء کنیم اما پاسخ دادستانی این بود و دیگر موضوع را ادامه نمی‌دهیم.»

۶- تغییر در فیلترینگ

آذری‌جهرمی که در ابتدای شروع به کار خود در وزارت ارتباطات از بهبود بخشیدن به وضعیت فیلترینگ در ایران سخن گفت و  اینکه با برداشتن فیلترینگ از شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر، مردم را از سرویس‌های مجازی محروم نکند. به عنوان نمونه او در مورد فیلترینگ در تاریخ ۶ شهریور ۱۳۹۶ و با شرکت در یک برنامه تلویزیونی گفت: «نمی‌توانیم مردم را نیز از سرویس‌های مجازی محروم کنیم اما در تلاشیم که موضوعات غیراخلاقی را ببندیم.» او در اضهار نظر دیگری در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ نیز گفته بود: «مسیر سعادت از فیلترینگ نمی گذرد.»

با وجود آنکه تعدادی از سایت‌های فیلتر شده مانند زوهو، گود‌رید و گوگل درایو(گوگل درایو و گود‌رید هنوز روی پورت ۸۰ فیلتر است) بعد از شروع به کار او به عنوان وزیر رفع فیلتر شدند، اما نه تنها تغییر اصولی و اساسی در روند فیلتر شدن وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها دیده نمی‌شود، بلکه از بعد از فیلتر شدن تلگرام برای نخستین بار به به صورت رسمی این وزارتخانه اعلام کرد که تلاش‌های خود را برای مسدود کردن فیلترشکن‌ها آغاز کرده است. روندی که باعث شد عملا اینترنت ایران دچار اختلال‌های وسعی شود که در مواردی استفاده از اینترنت برای کاربر عادی امکان پذیر نبود.

شرکت ارتباطات زیرساخت که زیرمجموعه وزارت ارتباطات است، پس از اعتراض‌های سراسری در دی ماه اقدام به مسدود کردن فیلترشکن‌ها کرد، اقدامی که با ایجاد اختلال شدید در دسترسی به پروتکل امنیتی TLS همراه بود که عملا اقدامی در جهت از بین بردن حریم خصوصی کاربران و امنیت آنها در سطح وب شد. آذری‌جهرمی در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ با ضمن دفاع از چنین عملکردی و بدون اینکه به نگرانی‌ها در مورد در خطر قرار گرفتن امنیت ارتباطات کاربران پاسخ بدهد گفت: «اقدام شرکت زیرساخت این است که با فراگیری و استفاده از فیلترشکن‌ها، تحت دستوری که آقای رییس جمهور دادند و در چارچوبی که شورای عالی فضای مجازی ارایه داده و منطق هم دارد.»

در تحولی دیگر، بررسی‌های کمپین نشان می‌دهد که شرکت ارتباطات زیرساخت در تلاش است تا با ایجاد تغییراتی در روش پیاده‌سازی فیلترینگ وب‌سایت‌های فیلتر شده در داخل ایران را در خارج از ایران نیز از دسترس خارج کند. به این صورت که اگر وب‌سایتی که در داخل ایران میزبانی می‌شود و فیلتر شود در خارج از ایران نیز در دسترس قرار نگیرد. با توجه به این عمل، «تخریب و اخلال در داده‌های» در حال انتقال در شبکه محسوب می‌شود، بر اساس قانون جرایم رایانه‌ای ایران جرم است. مسوول پیاده‌سازی چنین روشی شرکت ارتباطات زیرساخت، وابسته به وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات است.

به عنوان نمونه زمانی که کاربری در خارج از ایران در خواست دسترسی به وب‌سایت www.fileniko.com را بدهد، شرکت ارتباطات زیرساخت با تزریق(Code injection) کردن یک تکه کد(iframe) در وب‌سایت باعث می‌شود این وب‌سایت در خارج از ایران نیز در دسترس قرار نگیرد. با وجود آنکه این وب‌سایت هم اکنون از فیلتر خارج شده است، اما تا کنون وزارت ارتباطات هیچ توضیحی در مورد علت استفاده از این روش نداده است.

در نمونه‌ی دیگری وب‌سایت www.pishkhabar.ir که در داخل ایران میزبانی می‌شود، در خارج از ایران به همان روش وب‌سایت www.fileniko.com فیلتر شده است با این فرق که این وب‌سایت در داخل ایران فیلتر نیست. دقیقا مشخص نیست که چرا وب‌سایتی که در ایران فیلتر نیست توسط سیستم فیلترینگ ایران در خارج از کشور فیلتر می‌شود اما این تغییرات می‌تواند نشان دهنده تلاش‌های فنی جدید و گسترده شرکت ارتباطات زیرساخت برای سانسور محتوای اینترنت باشد، با این هدف که اگر وب‌سایت و یا اپلیکیشنی در ایران فیلتر شد حتی با فیلترشکن هم کاربران قادر به باز کردن آن نباشند که البته این روش فقط و فقط در مورد سایت‌های که در داخل ایران میزبانی می‌شوند قابل انجام است.

این اقدامات جدیدترین روش بکارگیری شده توسط وزارت ارتباطات دولت حسن روحانی است به طوری که می‌توان از آن در تاریخ فیلترینگ ایران به عنوان اولین نمونه یاد کرد.

آذری‌جهرمی تا کنون در مورد اثرات مخرب این اقدام وزارت ارتباطات سکوت کرده است.

۷- ایجاد غول‌های استارت‌آپی

با وجود آنکه آذری‌جهرمی از هدف‌گذاری برای ایجاد ۱۰۰ هزارشغل از طریق استارت‌‌آپ‌ها و ایجاد چندین «غول تکنولوژی ملی» تا پایان دوره‌اش وعده داده بود اما مسدود کردن تلگرام و همچنین اختلال‌هایی که در پی تلاش برای مسدود کردن تلگرام و فیلترشکن‌ها صورت گرفت عملا باعث شد تا شرکت‌های که تلگرام را به عنوان بستر فعالیت تجاری خود انتخاب کرده بودند با خطر ورشکستگی رو به رو شوند و همچنین سایر شرکت‌ها حوزه تکنولوژی به دلیل اختلال‌های ایجاد شده در شبکه، با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کنند.

عدم شفاف بودن سیاست‌های دولت در برخورد با شرکت‌های دانش بنیان فعال در عرصه مالی، معروف به فین‌تنک(Fintech)، باعث شده است که وب‌سایت و اپلیکیشن‌های بسیاری از این شرکت‌ها فیلتر شوند.

به عنوان نمونه شرکت پی‌پینگ که مشابه پی‌پل است، بارها به دلایلی نامشخص فیلتر و رفع فیلتر شد، به طوری که سعید مشهدی، مدیرعامل پی‌پینگ در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۹۷ با انتشار نامه‌ای سرگشاده نوشت: «روند شکل‌گیری و حیات استارتاپ‌های فین‌تک در ایران آن‌قدر مجهول و ناامید‌کننده است که لازم نیست به داستان طولانی حمایت‌نکردن از کارآفرینان وارد شویم. از زمان شکل‌گیری تا به امروز سعی کرده‌ایم که در مسیر قوانین ابلاغ‌شده حرکت کنیم. بیشتر از آنچه مراکز قانونگذاری بخواهند بر کار ما نظارت کنند تلاش کرده‌ایم که بستر ما فضای امن و مناسبی برای معاملات غیرقانونی نشود. از ارسال اطلاعات کاربران خاطی به مراجع قانونی تا رصد و مسدود‌کردن کاربران مشکوک، همه را انجام داده‌ایم تا این فضا برای کاربرانمان امن و قابل اعتماد باشد.»

او اضافه کرد: «در‌عین‌حال قریب به دو سال است که از تمام جلسات مشترک با بانک مرکزی و شاپرک استقبال کرده‌ایم و مصرّ بوده‌ایم که قانونی شفاف تهیه کنند. در هر جلسه وعده داده شد که قوانین برای فعالیت استارتاپ‌های فین‌تک در حال وضع است. اما وفای به عهد نشد و در تاریخ ۲خرداد۹۷ پی‌پینگ برای سومین‌بار به‌دلیل قانونی بر پایۀ هیچ فیلتر شد!»

به نظر می‌رسد فیلترینگ که یکی از گره‌های اصلی اینترنت ایران است، بزرگ‌ترین مانع بر سر راه رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه تکنولوژی در ایران باشد.

در نمونه دیگر علی جعفری یکی از موسسان شرکت تبلیغاتی ادارو در حساب توییتر خود با انتقاد از اختلال‌های شدید در اینترنت نوشت: «به دلیل بی کفایتی و بی عرضگی وزیر محترم قطع ارتباطات دو روز هست که ارتباط اکثر سرورهای دیتاسنتر هتزنر با داخل ایران برقرار نمیشه و فقط از طریق VPN قابل دسترسی هست. این یعنی ما هیچ بنر و ویدیوی تبلیغاتی داخل ایران نمایش نمیدیم و تماما ضرر هست. استعفا بدید راحت شیم.»

۸- ایران نیروی سایبری حمله کننده ندارد

آذری‌جهرمی در طی مصاحبه‌ای که با فارس‌نیوز در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷ضمن بیان این موضوع که «ایران درحوزه حملات سایبری دولتی قربانی بوده» گفت: «اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ریزی کرده که از این ابزارها برای حملات سایبری استفاده کند، باید بگویم ما قالب مصوبی به نام نیروی سایبری نداریم، کما اینکه آنها در ارتش و نظام‌های خود ارتش سایبری دارند.»

این ادعا خلاف واقع در حالی مطرح شده است که طی سال‌های گذشته بسیاری از فعالین مدنی،‌ سیاسی،‌ زنان، خبرنگاران در داخل و خارج از کشور قربانی حمله‌های سازمان یافته هکر‌های حکومتی ایران بودند. به عنوان نمونه در یکی از آخرین حمله‌های سایبری که توسط کمپین کشف شده است، هکرهای حکومتی ایران با استفاده از یک بدافزار از تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۹۶ تا ۱۱ مرداد ۱۳۹۷، بیش از ۴۵ نفر از فعالین سیاسی و مذهبی مخالف حکومت ایران را در داخل و خارج از ایران مورد هدف قرار دادند.

۹- انتشار گزارش هک جمعیت امام علی

در واکنش به پست توییتری سازمان خیریه «جمعیت امام علی» در حساب توییتر خود خبر از هک حساب‌های خود داد،‌ آذر‌ی‌جهرمی در پاسخ این توییت نوشت: «برای پیگیری و بررسی این موضوع، عصر امروز خواستم کمیته‌ای با مسئولیت حراست وزارتخانه تشکیل و نتیجه بررسیها را منتشر نماید. توصیه می‌کنم در این خصوص شکایتی نزد مراجع قضایی ثبت و پیگیری حقوقی نیز صورت پذیرد.»

محمد طالقانی یکی از اعضای سازمان خیریه «جمعیت امام علی» در تاریخ ۱ تیر ۱۳۹۷ در حساب توییتر خود نوشت: «رفته بودیم دادسرا شکایت کرده بودیم. بعد پرونده رفته بود پلیس فتا، مسوول پرونده تو پلیس فتا بهم گفت از داخل بوده چندروز پیش نتیجه تحقیقات فتا اومده، دادسرا ما رو فراخونده جواب: قابل پیگیری نیست چون از vpn استفاده شده!» او افزود: «دادیار در ادامه گفته دلیل جدید بیارید تا بدم تحقیق کنن. گفتیم دلیل جدید در یک پرونده هک از نظر شما معنیش چیه؟ گفت نمیدونم! شما بگید!» در پاسخ به این توییت، محمد جواد‌آذری جهرمی نوشت: «بررسی‌ها تا کنون دسترسی “غیرمجاز” به پیامک‌های فعال‌سازی از طریق اپراتورهای موبایل را ثابت نکرده است. برخی هاب‌های بین‌المللی که واسط تبادل پیامک‌های بین‌المللی هستند که بررسی آنها نیز در حال انجام است. در خصوص بررسی ابعاد دسترسی “مجاز” نیز مراتب از “دبیرخانه شعام” درخواست شده است.» 

جهرمی در حالی اعلام کرد که بررسی‌ها ادامه داد که پیش از این در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ خبر از ارسال گزارش تحقیقات وزارتخانه خود به دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی داده بود. او به ایسنا گفت: «به حریم خصوصی مردم توجه ویژه داشتیم و در آخرین مورد گزارش دقیق بررسی آنچه در مورد جمعیت امام علی(ع) رخ داد را به دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی گزارش کردیم و پیگیری خواهیم کرد.»

با وجود این، به دلیل درخواست‌های کاربران ایرانی از او در شبکه توییتر،‌ آذری‌جهرمی وعده داده بود که این گزارش را منتشر کند، اما با وجود گذشت بیش از پنج ماه از خبر حمله به حساب‌های این سازمان خیریه، هنوز او به این وعده خود عمل نکرده است.

تحقیقات مستقل کمپین تایید می‌کند که حساب‌های اعضای این سازمان مردم نهاد به روش به سرقت بردن کد تایید هویت آنها که از طریق پیامک ارسال شده است صورت گرفته. از آنجایی که کنترل سیستم مخابراتی در دست حکومت است، بنابراین جای شکی وجود ندارد که افرادی که به مخابرات ایران دسترسی دارند اقدام به هک کردن حساب‌های اعضای جمعیت امام علی را کردند.

روش مورد استفاده برای هک کردن حساب‌های اعضای این بنیاد خیریه به کرات بعد از این گزارش حمله به آنها برای سایر افراد جامعه مدنی ایران و به ویژه خبرنگاران اتفاق افتاده است. تحقیقات کمپین نشان می‌دهد که طی دو هفته اول مرداماه ۱۳۹۷ حداقل ده مورد حمله به حساب‌های تلگرام و ای‌میل خبرنگاران شاغل در روزنامه‌های اصلاحطلب به همین روش رخ داده است.

۱۰- پیگیری عضویت اجباری در پیام‌رسان بومی سروش

در پاسخ به این اعتراض‌های کاربران ایرانی در توییتر که اعلام کرده بودند بدون اطلاع و نقش آنها، حساب‌هایی برای آنها در پیام‌رسان بومی سروش ایجاد شده است، محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در تاریخ ۹ خرداد ۱۳۹۷ در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد عضو کردن بدون اجازه شهروندان در این پیام‌رسان گفت: «در مورد ابهاماتی که در خصوص عضویت بی‌اختیار در پیام رسان سروش به وجود آمده، مرکز ملی فضای مجازی در حال بررسی است.»

با وجود این وعده،‌ مرکز ملی فضای مجازی در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷ با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد «تاکنون هیچ مستندی از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و افرادی که مدعی این موضوع هستند، دریافت نشده است.»

با وجود تکذیب‌های مسوولین پیام رسان سروش، همچنان هیچ گزارش جامعی در این مورد منتشر نشده است و این وعده وزیر ارتباطات نیز همچنان تا زمان انتشار این گزارش، بی‌عمل باقی مانده است.