هنرمندان، هدف جدید اطلاعات سپاه: تفهیم اتهام تبلیغ علیه نظام به یک کارگردان تئاتر
محمد رحمانیان، نمایشنامه‌نویس و کارگردان باسابقه تئاتر ایران صبح روز یکشنبه ۱۶ دی ماه پس از احضارش به دادسرای ۲۱ ارشاد بازداشت و ساعتی بعد با قرار کفالت آزاد شد. او به دلیل اجرای آخرین نمایشش «ترانه‌های قدیمی: پیکان جوانان» در آذر و دی ماه ۱۳۹۶ با شکایت «سپاه پاسداران» متهم به «تبلیغ علیه نظام» و «استفاده از تک‌خوان زن» شده است. او همچنین به دلیل همین نمایش برای مدتی ممنوع‌الخروج بوده و از یک سال پیش اجازه اجرای هیچ نمایشی را نگرفته است.
محمد رحمانیان در گفت‌وگو با روزنامه قانون درباره بازداشت و اتهامش روز ۱۷ دی ماه گفت: «باید به صراحت بگویم که از اتفاق امروز بسیار ناراحت شدم. اصلا این مورد اتهامی اخیر یعنی تبلیغ علیه نظام و حتی شائبه هایی چون ارتباط با منافقین و … توهین آمیز است. من ۳۷ سال است از ایران بیرون نرفته‌ام و از سال ۶۰ دارم در عرصه تئاتر و فرهنگ این مملکت کار می‌کنم. انگار کینه‌جویی در جریان است که اهالی تئاتر بی‌دلیل در این میان قربانی شوند.»
او قرار کفالت خود را نیز اتفاق «نادرستی» دانسته و گفت: «با دادگاه امروز عملا من اکنون دو کفالت برای یک تئاتر در دادگاه دارم و این بسیار اتفاق بد و نادرستی است.»
در حالی برای آخرین نمایش محمد رحمانیان پرونده قضایی گشوده شده که طبق نظام مرکز هنرهای نمایشی هر تئاتری پیش از گرفتن مجوز، مورد بازبینی از سوی هیاتی که اعضایش نمایندگانی از وزارت اطلاعات و ارشاد هستند قرار می‌گیرد و در صورت مشکل در نحو اجرا، دیالوگ‌ها، طراحی گریم، لباس و صحنه ایرادات گفته می‌شود و مجددا مورد بازبینی قرار می‌گیرد.
یک منبع نزدیک به پرونده محمد رحمانیان به کمپین حقوق بشر در ایران گفت علاوه بر محمد رحمانیان، هانا کامکار، خواننده و نوازنده دف گروه معروف «کامکارها» نیز به اتهام تک‌خوانی در این نمایش دارای پرونده است و سال گذشته چندین بار به دادسرای ۲۱ ارشاد برای پاسخ به یک سری سوالات احضار شده است.
این منبع نزدیک درباره شرح پرونده قضایی آقای رحمانیان به کمپین حقوق بشر در ایران گفت: «آقای رحمانیان و گروهش در آذر و دی ماه ۹۶ نمایش «ترانه‌های قدیمی: پیکان جوانان» را اجرا برد اما سه چهار روز مانده بود تا اجرا تمام شود به گروه اعلام کردند که احتمالا نمایش توقیف می‌شود به این دلیل که در آن هانا کامکار تک‌خوانی کرده، گفتند فیلم‌های شب‌های اجرا موجود است. اما ما فیلم‌های که خودمان گرفته بودیم را نشان دادیم که در آن خانم کامکار به همراه زن دیگری وارد صحنه می‌شود و با هم می‌خوانند و تک‌خوانی نبوده. بهرحال پس از دیدن فیلم، آقایان اجازه دادند که نمایش تا آخرین روز به اجرا برود.»
این منبع همچنین گفت که آنها اطلاعی نداشتند سالن پردیس تئاتر شهرزاد که در آن نمایش به اجرا می‌رفته، فیلم‌های جداگانه‌ای از اجراها می‌گیرد و به «افرادی خاص» نشان می‌دهد.
این منبع با اظهار اینکه چند روز پس از اتمام اجرا، محمد رحمانیان ممنوع الخروج شد به کمپین گفت: «مدتی پس از اجرای این نمایش آقای رحمانیان قرار بود در جشنواره فیلمی در آفریقا شرکت کند اما در فرودگاه پاسپورتش را گرفتند و به او گفتند که ممنوع‌الخروج است و برای پاسخگویی به یک سری سوالات باید به دادسرای ۲۱ ارشاد برود. آقای رحمانیان هم سه چهار بار برای بازجویی به آنجا رفتند، بازجویی‌ها حول محور نمایش پیکان جوانان و تک‌خوانی زن در نمایش بود. پس از چند بار بازجویی نهایتا آقای رحمانیان با قرار کفالت توانست ممنوع الخروجی خود را رفع کند و به آفریقا سفر کرد.»
منبع در ادامه گفت پس از بازگشت محمد رحمانیان از سفر آفریقا دیگر برای بازجویی فراخوانده نشد تا جمعه ۱۴ دی ماه ۹۷ که از طریق «پیامک تلفنی» به او اعلام شده «ظرف پنج روز» باید خود را برای «پاره‌ای از توضیحات» به دادسرا ۲۱ ارشاد معرفی کند: «در این احضاریه نوشته شده بود اگر خود را ظرف مدت پنج روز معرفی نکند حکم جلب‌اش صادر خواهد شد.»
به گفته این منبع، آقای رحمانیان صبح روز شنبه ۱۵ دی ماه به دادسرا رفته است: «یکی دو ساعت در آنجا مورد بازجویی قرار گرفت و مجددا از او خواسته شد یکشنبه نیز برای بازجویی برود. روز یکشنبه ساعتی پس از حضور در دادسرا تلفنی خبر دادند که برای آزادیش باید قرار کفالت تهیه شود. پس از آن شهرام گیل‌آبادی مدیر عامل خانه تئاتر به همراه وکیل خانه تئاتر به دادسرا رفتند و با گذاشتن قرار کفالت آقای رحمانیان آزاد شد.»
محمدرحمانیان مدرس تئاتر، نمایشنامه‌نویس،کارگردان همراه گروهش از آذر تا دی ماه سال ۱۳۹۶ نمایشی با عنوان «ترانه‌های قدیمی پیکان جوانان» در تالار شماره دو مجموعه تئاتر شهر به اجرا برد. در این نمایش همسرش مهتاب نصیرپور، افشین هاشمی، مهدی ساکی، هومن برق‌نورد و احسان کرمی و.. بازی می‌کردند. همچنین هانا کامکار، خواننده مطرح به همراه یک زن دیگر و رضا یزدانی و احسان کرمی در بخش‌های از نمایش می‌خوانده‌اند.
این نمایش در هفت اپیزود «روس‌ها می‌ایند»، «سینما اسکار وچند شیشه پپسی…»، «مهرآباد خصوصی من»، «در پناه باغ آلبالو»، «یک شب از شب‌های شعرگونه»، «فانفارسوری»، «همین امشب، همین حالا…» اجرا شد.
این کارگردان اکنون دو قرار کفالت برای یک نمایش دارد و منتظر تشکیل دادکاهش است. دادسرای ۲۱ ارشاد معمولاً رسیدگی به پرونده‌های منافی عفت عمومی و غیراخلاقی را رسیدگی می‌کند. در حالی که پرونده‌های با موضوع فرهنگی معمولاً در دادسرای فرهنگ و رسانه رسیدگی می‌شود.
به طور شفاهی به محمد رحمانیان اعلام شد او ممنوع‌الکار است
به گفته این منبع از سال گذشته محمد رحمانیان سه نمایش برای اجرا به مرکز هنرهای نمایشی ارائه کرده که هیچ‌کدام مجوز اجرا نگرفتند: «با هر مقامی صحبت شد گفتند دستور از بالاست اما ما نمی‌دانیم این بالا کجاست، به ما گفتند از بالا گفته شده که آقای رحمانیان اجازه کار ندارد، یک بار هم گفتند که او مشکل قضایی دارد و فعلا صبر کنیم تا مشکلش حل شود. فقط شهرام کرمی مدیر مرکز هنرهای نمایشی یک بار در پیگیری‌های گروه شفاهی اعلام کرد که او ممنوع الکار است.»
به گفته این منبع یکی از نمایش‌های پیشنهادی محمد رحمانیان به مرکز هنرهای نمایشی «آواز قوی آنتون چخوف» بوده که بازنویسی نمایشنامه نویسنده شهیر روسی است و در سال ۱۳۸۳ نیز توسط آقای رحمانیان به اجرا رفته بود و هیچ مشکلی نداشته است اما این بار با اجرا آن موافقت نشد و گفته‌اند باید صبر کند تا مشکل او از بالا حل شود.
محمدرحمانیان متولد ۱۳۴۱ است و بیش از ۳۵ سال فعالیت مستمر هنری و فرهنگی در کارنامه اوست. او به همراه تعداد دیگری از نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان تئاتر مانند محمد چرمشیر، حمید امجد و علیرضا نادری از دهه ۸۰ شمسی به این سمت موج نوی تئاتر ایران را انداختند و تئاترهای ماندگاری را در مجموعه تئاتر شهر به روی صحنه آوردند. محمد رحمانیان حتی در کارنامه کاری خود اجرای نمایش «مجلس ضربت‌زدن» را دارد که نمایشی مذهبی است.
محمد رحمانیان در گفت‌وگو با ایسنا: من سیاسی نیستم، نمی‌دانم این ماجرا چرا شروع شده است
آقای رحمانیان در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا روز ۱۸ دی ماه درباره اتهامش «تبلیغ علیه نظام» گفت: «برای من بسیار عجیب بود؛ چون در زندگی‌ام هیچ وقت چنین کاری نکرده‌ام. کار من نمایشنامه‌نویسی است نه فعالیت سیاسی.»
محمد رحمانیان درباره اتهام تک‌خوانی زن در نمایشش نیز گفت: «این مساله را آنجا هم توضیح دادم و گفتم شرایط در شب‌های مختلف تئاتر متفاوت است، گاهی خواننده دوم پایین‌تر می‌خواند یا بالاتر و ممکن است به صورت تک خوانی تعبیر شود در حالی که نیت ما بر تک خوانی زن نبوده و اگر اینطور بود دو خواننده نمی‌گذاشتیم. ضمن اینکه این نوع اجرا برای من اولین بار نبود و همیشه این مساله رعایت شده است.»
این کارگردان تئاتر با تاکید بر اینکه او به عنوان یک کارگردان هنری نباید به جایی جز مرکز هنرهای نمایشی پاسخگو باشد، گفت: «واقعیت این است که ما طبق مجوز‌های اداره کل هنرهای نمایشی اجرا می‌کنیم و قرار نیست علاوه بر آن مجوز ها، به جای دیگری پاسخگو باشیم.»
او همچنین با تاکید بر اینکه او یک هنرمند است و نه فعال سیاسی، گفت: « به نظرم یک هجمه کلی بر مجموعه فرهنگ و هنر تحت وجود دارد به ویژه تئاتر و نمی‌دانم از کجا و چرا شروع شده است. من سیاسی نیستم و نمی‌دانم این اتفاقات و ماجرا‌ها دلایل سیاسی دارد یا خیر.»
این کارگردان همچنین با ماجرای ضبط فیلم‌ها بدون اطلاع او از سوی مدیریت سالن نمایش گفت که تاکنون از آن بی‌اطلاع بوده است: «در این ماجرا‌ها متوجه شدم سالن‌های تئاتری موظف هستند فیلم اجراها را ضبط کنند و برای دوستان بفرستند و این مسئله امنیت گروه‌های نمایشی را از بین می‌برد، چون دیگر می‌دانیم نمایشی را که اجرا می‌کنم ممکن است یک ساعت بعد روی میز یک قاضی باشد. من در همین پروسه بررسی پرونده خودم متوجه این قضیه شدم که از تمام شب‌های اجرا انگار فیلم موجود است. البته شاید سالن داران موظف به چنین کاری باشند، ولی مسئله مهم این است که تمام کار‌های ما بازبینی می‌شود.»
