چطور اقدام اخیر اپل در حذف «گواهینامه‌های توسعه‌دهنده سازمانی» به ایرانیان لطمه اقتصادی می‌زند؟
شرکت اپل در اقدامی جدید که به نظر می‌رسد با هدف حفاظت از حریم خصوصی کاربرانش انجام داده است، گواهینامه‌های توسعه‌دهنده سازمانی (Enterprise certificate) اپلیکیشن‌های خود را لغو کرد.
شرکت اپل با انتشار بیانیه‌ای در ۱۲ بهمن ۱۳۹۷ اعلام کرد که این اقدام در پی سواستفاده کردن سایت‌های شرط بندی، پورنوگرافی و شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک با هدف جمع آوری اطلاعات کاربران، صورت گرفته است. اپل در بیانیه خود نوشت:
«ما گواهینامه‌های توسعه‌دهنده سازمانی را فقط برای توزیع داخلی اپلیکیشن‌ها در سازمان‌ها ایجاد کردیم. فیس‌بوک با استفاده از اعضای خود یک اپلیکیشن را که اطلاعات کاربران را جمع‌آوری می‌کرد که به صورت شفاف ناقض توافق بین اپل و فیس‌بوک بود را با این گواهینامه‌ها منتشر کرد. هر توسعه دهنده‌ای که از گواهینامه‌های توسعه دهنده، برای توضیع اپلیکیشن خود بین مشتریان استفاده کند، لغو خواهد شد. ما این کار را برای حفاظت از کاربران و داده‌های آنها انجام می‌دهیم.»
لغو این گواهینامه‌ها در کشورهای که به اپ استور دسترسی دارند مشکل چندانی ایجاد نخواهد کرد، اما در کشوری مانند ایران که پس از اجرای تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، بسیاری از اپلیکیشن‌های ایرانی از آن حذف شدند، به معنی قطع کامل دسترسی کاربران ایرانی به اپلیکیشن‌های تولید شده در داخل ایران خواهد بود.
اقدامی که نه تنها مانع دسترسی ایرانیان به اطلاعات، خدمات و بازی‌هایی که از این طریق عرضه می‌شد خواهد شد، بلکه صدمات غیر قابل جبرانی به بازار شغلی تکنولوژی ایران وارد خواهد کرد. چرا که از این پس شرکت‌های تولید کننده اپلییکشن مبتنی بر iOS و توسعه دهنده‌های iOS نمی‌توانند محصولات خود را به دست کاربران برسانند تا آنها این محصولات را روی دستگاه خود نصب کنند.
به نظر می‌رسد پس از فیلترینگ تلگرام که باعث بسیاری-در برخی از آمارها حدود صد هزار نفر، شغل خود را از دست دادند– این اقدام اپل صدمه جدی به کسب و کار ایرانیان در حوزه تکنولوژی وارد کند. همچنین کاربران ایرانی نیز قادر نخواهند بود تا از اپ‌های خود استفاده کنند. به عنوان نمونه، شرکت اسنپ که شرکت تاکسی آنلاین مانند اوبر است و دارای کاربران بسیاری زیادی است و محبوب‌ترین تاکسی آنلاین ایران محسوب می‌شود، تمام مشتریان خود را که از آیفون استفاده می‌کنند از دست خواهد داد و مشترین نیز قادر نیستند از اپلیکیشن مبتنی بر iOS آنها استفاده کنند.
در گوشی‌ها و تبلت‌های که دارای سیستم عامل iOS محصول شرکت اپل هستند، کاربران قادر نیستند تا اپلیکیشن‌های خود را از محیطی خارج از اپ استور خود شرکت اپل دریافت و نصب کنند. این ویژگی زمانی برای کاربران ایرانی مشکل ساز شد که شرکت اپل در شهریور ماه سال گذشته به دلیل تحریم‌های امریکا اقدام به حذف تعداد زیادی از اپلیکیشن‌های ایرانی کرد. پس از آن تولید کننده‌های اپلیکیشن در ایران برای اینکه در آینده اپلیکیشن آنها نیز از اپ استور حذف نشود، برای نصب اپلیکیشن‌های خود بر روی دستگاه‌های مشتریان، اقدام به دریافت گواهینامه‌های اینترپرایز کردند. این گواهینامه‌ها به کاربران امکان می‌دهد تا اپلیکیشن‌های اپل را خارج از محیط اپ استور بر روی دستگاه خود نصب کنند.
اما با انتشار خبرهای متعددی از سواستفاده برخی از شرکت‌ها در سطح جهانی از این گواهینامه‌ها، شرکت اپل تصمیم گرفته برای حل این مشکل این گواهینامه‌ها را حذف کند. اقدامی که در سراسر جهان اعمال خواهد شد. اما به دلیل تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، تبعات جانبی این اقدام اپل برای شرکت‌های ایرانی به مراتب بیشتر است چرا که گزینه جایگزینی برای آنها وجود ندارد.
حذف اینترپرایز یا اگه دوست دارین دلایل دیگه پیدا کنین، اما آخر کار چیزی که باعث شده به این وضع بیفتیم تحریمهاست. یادمان باشه تحریمها قرار بود علیه مردم نباشه. اگر تحریمها نبود اسنپ ، آپ ، دیجی‌کالا و … به سمت مسیر نامتعارف انتشار اپلیکیشن نمیرفتن. https://t.co/becz4TexDV
— Shahram Sharif (@tehran) February 28, 2019
حالا با حذف تمام این گواهینامه‌ها و با توجه به این که عملا امکان نصب اپلیکیشن‌ها خارج از اپ استور فراهم نیست، بسیاری از افرادی که در این بازار مشغول به کار بودند کار خود را از دست خواهند داد. تخمین دقیقی از تعداد کسانی که در این بازار فعال هستند وجود ندارد.
به علاوه، شرکت‌هایی که مشتریان آنها برای استفاده از خدمات، از اپلیکیشن‌هایی که مبتنی بر استفاده از گواهینامه‌های یاد شده بودند نیز با کاهش مشتریان خود مواجه خواهند شد. برای مثال یک مدیر تیم توسعه دهنده iOS مشغول به کار در یکی از بانک‌های ایران بدون ذکر نام به کمپین گفت «بیش از ۴۰ درصد مشتریان آنها از اپلیکیشن مبتنی بر iOS این بانک استفاده می‌کنند.» او پیش‌بینی کرد با توجه به این اقدام اخیر اپل، این عدد کاهش پیدا خواهد کرد.
یاسر بهرامی توسعه دهنده iOS در پاسخ به این سوال کمپین حقوق بشر در ایران که با توجه به این محدودیت جدید چه اتفاقی برای کسب و کار‌های این حوزه رخ می‌دهد گفت:
«تکلیف مشخص است، شرکت‌ها می‌روند به سراغ PWA برای اپلیکیشن‌هایشان و نیروهایی که iOS developer بودند یا اخراج می‌شوند و یا بعضی شرکت‌های خوب فرصت می‌دهند که فیلد کاریشان را عوض کنند.» او ادامه داد: «شرکت‌هایی که به کارمندانشان امکان تغییر فیلدکاری را می‌دهند محدود هستند. دسته‌ی دیگری که می‌خواهند در همین حوزه کار کنند مجبور هستند یا مهاجرت کنند، یا دنبال کار از راه دور بروند.»
او در مورد مشکلات توسعه دهنده‌های اپل برای کار در خارج از ایران افزود: «از صدقه سری تحریمها کار از راه دور هم خیلی سخت پیدا می‌شود و حتی اگر وجود داشته باشد، حقوقی که داده می‌شود نسبت به نرم جهانی به شدت پایین است. همین می‌شود که بیشتر نیروهای متخصص در این سال‌ها راهی جز مهاجرت نمی‌بینند.»
با توجه به مشکلات نقل و انتقال مالی خارج از ایران به داخل ایران، یک توسعه دهنده دیگر iOS ساکن شیراز در مورد اثر تحریمها بر اشتغال حوزه تکنولوژی در ایران به کمیپن گفت:
«اگر وضعیت این نبود شرکت‌ها رشد بهتری می‌کردند و شرکت‌های بین المللی وارد ایران می‌شدند و پیشرفت هم قطعا به همراه داشت و در بازار داخلی کار می‌کردیم.» او افزود: «اما وضعیت به شکلی است که اکثر افراد به دنبال مهاجرت هستند. خود من اگر به زودی نتوانم مهاجرت کنم به اروپا، شاید سمت ترکیه بروم که امکان اشتغال از راه دور دارم و نقل و انتقال مالی برایم امکان پذیر است.»
با وجود تحریمها اما بر اساس گواهینامه عمومی D1 که دولت اوباما صادر کرد و همچنان دارای اعتبار است، ابزارهای ارتباط شخصی شامل تحریم نمی‌شوند، اما مهدی انجیدی مدیرعامل اپلیکیشن پیام‌رسان گپ در واکنش به اقدام اخیر اپل با انتشار نامه‌ای از وزارت خزانه‌داری امریکا به این شرکت که در آن اعلام شده است قرار گرفتن اپلیکیشن آنها در اپ استور ناقض تحریمها نیست، اعلام کرد شرکت اپل به دلیل تحریمها مانع از قرار گرفتن اپلیکیشن آنها در اپ استور شده است. او در توییتر خود نوشت: «ما برای انتشار #پیام_رسان_گپ از وزارت خزانه‌دارای آمریکا تاییدیه گرفته‌ایم و حالا اپل #کاسه_داغتر_از_آش شده و بدون هیچ دلیل منطقی دسترسی کاربران به #گپ را مسدود کرده است. در حال انتشار نسخه جایگزین از مسیری دیگر هستیم.»
این اقدام اپل با واکنش بسیاری در شبکه‌های اجتماعی از جمله توییتر مواجه شد. شبنم کوهانچی خبرنگار در توییتر خود نوشت: «از داخل #فیلترینگ، از خارج #تحریم…در این میان خوش دست و پایی می‌زنیم.»
شهرام شریف خبرنگار حوزه تکنولوژی نوشت: «حذف اینترپرایز یا اگه دوست دارین دلایل دیگه پیدا کنین، اما آخر کار چیزی که باعث شده به این وضع بیفتیم تحریمهاست. یادمان باشه تحریمها قرار بود علیه مردم نباشه. اگر تحریمها نبود اسنپ ، آپ ، دیجی‌کالا و … به سمت مسیر نامتعارف انتشار اپلیکیشن نمیرفتن.»
شهریار ازهاریان‌فر سازنده بازی کامپیوتری در حساب توییتر خود نوشت: «علاوه بر اینکه قراردادمون کنسل شد، آینده، برنامه ریزی، اهداف میان مدت، کارآفرینی، شبکه مالی و در کل کسب و کار تحت الشعاع قرار گرفت. قرار گرفتن در این شرایط از روی اجبار بود و کسی دوست نداره از این طریق روی اپل برنامه ای رو منتشر کنه.»
جمال احمدی که در استور اندرویدی کافه بازار کار می‌کند در توییتر خود نوشت: «میگفتن تحریم ها با مردم کار نداره ولی انگار کار داره؛ حسابی هم کار داره. این ماجرا وصل کردن فلان به فلان نیست . #اپل #خائن #کسب_و_کار_ایرانی»
