تلاش‌های آذری‌جهرمی برای کمرنگ کردن سابقه امنیتی خود با استفاده از امکانات وزارت ارتباطات
تحقیقات کمپین حقوق بشر نشان می‌دهد محمد جواد آذری جهرمی از زمان معرفی به عنوان وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات تا انتخاب و پس از آن، با استفاده از منابع دولتی، به سازماندهی کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی به منظور ترویج برنامه‌ها و ایده‌های او و وزارت ارتباطات و همچنین به حاشیه راندن منتقدان سیاست‌های اینترنتی دولت اقدام کرده است.
از زمانی که آذری‌جهرمی به سمت وزارت ارتباطات منصوب شده است، سیاست‌های او مانند نقض بی‌طرفی شبکه و حمایت‌های او و وزارت ارتباطات از تلگرام طلایی که امنیت و حریم خصوصی ۳۵ میلیون کاربر را در خطر قرار داده است و به گفته مقامات امنیتی و نماینده‌های مجلس تحت کنترل و نظارت وزارت اطلاعات است، با انتقاد مواجه شده است.
آذری‌جهرمی در تاریخ ۸ فروردین ۱۳۹۸ و در گفتگو با وب‌سایت خبری خبرآنلاین در پاسخ به این پرسش که «عده‌ای معتقدند در توئیتر و شبکه‌های اجتماعی کاربرانی که در سطح عمومی به «خوش‌بینان به وزیر» معروف هستند در حمایت از شما فعالیت تبلیغی می‌کنند آیا شما چنین تیمی دارید؟» گفت: «اگر چنین گزارشی دارند با مشخصات و آی‌دی افراد منتشر کنند تا افکار عمومی هم آن را ببینند.» او افزود: «در فضای مجازی هیچ تیمی ندارم و شما می‌توانید کامنت‌های زیر پست‌های توئیترم را ببینید. اینگونه نیست که یک عده مدام تعریف کنند و گل و بلبل باشد. اتفاقاً اکثر فضاهای اطرافِ توئیترم را فضای انتقادی گروه‌های مختلف تشکیل می‌دهد.»
با وجود آنکه آذری‌جهرمی در گفتگو با وب‌سایت خبری خبرآنلاین، داشتن تیم و گروه در توییتر را تکذیب کرد، اما به گفته افرادی که در این خصوص با کمپین صحبت کرده‌اند یکی از محورهای این سازماندهی، کمرنگ کردن و محو تاثیر سابقه وزیر به عنوان یکی از کارکنان وزارت اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی به خصوص توییتر بوده است. از موضوعات دیگر این بسیج آنلاین، تبلیغ برنامه‌های دولت و وزارت ارتباطات، کمرنگ کردن و بی‌اعتبار کردن منتقدین سیاست‌های اینترنتی حکومت و شکل‌دهی و تقویت روایت‌های حکومتی در خصوص موضوعات مختلف در شبکه‌های اجتماعی بوده است.
از دیگر محورهای عمده و هدف‌هایی که این گروه‌های توییتری دنبال می‌کنند، کمرنگ کردن سابقه امنیتی آذری‌جهرمی است. او در همان مصاحبه با خبرآنلاین در پاسخ به پرسش «صریحاً سوالم این است که آیا شما بازجو بودید یا خیر؟» پاسخ داد: «خیر نبودم.» این در حالی است که تحقیقات کمپین نشان می‌دهد او در جلسه‌های بازجویی تعدادی از بازداشت شده‌های سال ۸۸ حضور داشته است و از آنها را در مورد رمز‌های حساب‌های کاربری آنها در شبکه‌های اجتماعی و ایمیل‌های زندانیان، مورد پرسش قرار داده است. حتی در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۹۶ و در جلسه رای اعتماد گرفتن آذری‌جهرمی، محمدعلی پورمختار نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ که به با وزارت او مخالف بود، به طعنه گفت: «نگرانی من این است که وزارت ارتباطات را نباید به وزارت اطلاعات تبدیل کنیم.»
تحقیقات کمیپن نشان می‌دهد که سابقه تشکیل چنین گروه‌هایی به یکی از اولین جلساتی برمی‌گردد که در آذر ۱۳۹۷ با این مضمون با فعالان توییتری اصولگرا توسط آذری جهرمی تشکیل و پس از انتشار عکس‌هایی از آن توسط شرکت‌کنندگان، علنی شد. علاوه بر معاونین وزیر، افراد دیگری همچون کبری آسوپار خبرنگار روزنامه جوان روزنامه تندرو و نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محمدرضا باقری تهیه‌کننده برنامه عصرانه، محمدصالح مفتاح مدیر مسوول فردا نیوز و از نیروهای نزدیک به محمدباقر قالیباف شهردار سابق تهران و از فرمانده‌هان پیشین سپاه، زهرا طباخی ستون نویس روزنامه تندروی کیهان و وطن امروز، صادق نیکو خبرنگار تندروی خبرگزاری فارس-نزدیک به سازمان بسیج مستضعفین که یکی از سازمان‌های زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و چندین تن دیگر حضور داشتند.
برخی از حاضرین در این جلسه، پس از آن جلسه علاوه بر جلب همکاری افراد با مهارت و با نفوذ در حوزه شبکه‌های اجتماعی به ویژه توییتر، کلاس‌هایی را با هدف تقویت حضور خود در توییتر برگزار کنند.
از پس از منصوب شدن جهرمی به وزارت ارتباطات تاکنون حداقل هفت جلسه برگزار شده است که به عنوان نمونه این جلسات با مدیران سایت‌های خبری، مدیران کانال‌های خبری در تلگرام و صفحه‌های اینستاگرام، اصولگرایان و اصلاح‌طلب‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی نمونه‌ای از گروه‌ها و افرادی هستند که به این جلسات دعوت شدند.
تحقیقات کمپین در مورد این جلسه و جلساتی که پیش و پس از آن برگزار شده که تعداد بسیار کمی از آنها به صورت عمومی و شفاف اطلاع رسانی شده است، نشان می‌دهد که تیمی که به «رابط رسانه‌ها» معروف شده است، زیر نظر مستقیم آذری‌جهرمی وظیفه هماهنگی و دعوت از افراد برای حضور در جلسات آذری‌جهرمی با فعالین توییتری را دارند. هدف این تیم جریان سازی و ایجاد هشتگ‌هایی در حمایت از برنامه‌های آذری‌جهرمی است. روش این مجموعه به این صورت است که با جلب حمایت از افرادی که در نظر عموم مردم خوشنام هستند، کمک شود تا چهره امنیتی آذری‌جهرمی کمرنگ جلوه کند.
یکی از افرادی با او از طریق «رابط رسانه‌ها» نیز تماس گرفته شده بود و خواست نامش فاش نشود با اشاره به تماس‌های مکرر از طریق «رابط رسانه‌ها» به کمپین گفت در مراحل بعدی مقامات وزارت ارتباطات مستقیم با او تماس گرفتند. او به کمپین گفت:
«مدیر روابط عمومی [وزارت ارتباطات] تماس گرفت و گفت ما می‌خواهیم این برند امنیتی بودن را از سر جهرمی برداریم، اینقدر سابقه امنیتی او را تکرار نکنید.»
دو منبع مطلع به کمپین گفته‌اند که آذری‌جهرمی برای تحت فشار قرار دادن منتقدین از امکانات در اختیار خود در وزارت ارتباطات برای جلوگیری از انتشار مطالب انتقادی علیه خود استفاده کرده است. بنا به گفته این منبع مطلع در یک مورد، آذری جهرمی با دخالت مستقیم، از اینکه یکی از مجموعه‌های رسانهای منتقد او، با یک رسانه دولتی همکاری کند، جلوگیری کرده است.
اینترنت بدون فیلتر پاداشت حمایت از جهرمی
بنا به گفته افرادی که با کمپین صحبت کرده‌اند، به افرادی که توسط این تیم رابط رسانهای وارد همکاری می‌شوند مبالغی به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود و برای سهولت در انجام وظایف به آنها اینترنت بدون فیلتر ارایه می‌کنند.
ایده اینترنت بدون فیلتر برای نخستین بار در ۷ آبان ۱۳۹۶ توسط آذری‌جهرمی مطرح شد. زمانی که او در پاسخ به موج انتقاد‌ها در مورد حضورش در شبکه‌ای فیلتر شده، گفته بود که اینترنت او بدون فیلتر است و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مصوبه‌ای برای دسترسی به اینترنت بدون فیلتر به خبرگزاری‌ها و خبرنگاران را صادر کرده است.
یکی از افرادی که مدیریت یک کانال پرطرفدار تلگرامی را به عهده‌دارد و از طرف تیم رسانهای جهرمی با او صبحت شده بود در مورد این پاداش‌ها به کمپین گفت: «اینطوری نیست که از اول خیلی روشن گفته شود ما به شما اینترنت بدون فیلتر یا مجانی می‌دهیم و در مقابل از شما انتظار انجام فلان کار را داریم.» او افزود: «آنها تلاش می‌کنند تا با برقراری ارتباط و جلب اعتماد با مدیران کانال‌ها همکاری کنند و اگر نتیجه مورد نظر را دریافت نکنند مرتب به شما یادآوری می‌کنند که ما هوای شما را داریم، به شما فلان سرویس را دادیم ولی شما هوای ما را ندارید.»
انتظار حمایت در مقابل دریافت خدمات چیزی است که به صورت تلویحی در شبکه‌های اجتماعی نیز دیده می‌شود. به عنوان نمونه زمانی که محمدصالح مفتاح در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷ با انتشار عکسی از خودش و جهرمی در توییتر اعلام کرد که از اینترنت بدون فیلتر استفاده می‌کند، او به این مورد اشاره کرد که جهرمی بابت توییت‌های انتقادی که درباره او نوشته بود از مفتاح گله کرده است.
او در توییتش نوشت: «در مراسم افطاری با @azarijahromi گپ زدیم. من از اینترنت بدون فیلتر تشکر کردم. ایشون هم از توییت انتقادی که درباره‌اش نوشته بودم گلایه کرد. بحث فیلتر توییتر هم به میان آمد و … پی‌نوشت ۱: توییت قدیمی را چطور یادش مانده بود؟ ۲: اخلاق خوبش آدم رو خلع سلاح میکنه؛ دعوا نمی‌شه کرد.» او در توییت دیگری تایید کرد که بدون درخواست برای دریافت اینترنت بدون فیلتر، چنین سرویسی را دریافت کرده است، او نوشت: «در مرحله اول به بیش از ۱۰۰ نفر از اصحاب رسانه بدون درخواست قبلی، اینترنت بدون فیلتر داده اند. به سایرین هم می‌دهند. فقط ما شدیم آدم بده؟»
در مراسم افطاری با @azarijahromi گپ زدیم. من از اینترنت بدون فیلتر تشکر کردم. ایشون هم از توییت انتقادی که درباره‌اش نوشته بودم گلایه کرد. بحث فیلتر توییتر هم به میان آمد و …
پی‌نوشت
۱: توییت قدیمی را چطور یادش مانده بود؟
۲: اخلاق خوبش آدم رو خلع سلاح میکنه؛ دعوا نمی‌شه کرد. pic.twitter.com/jMfbvtel2w— محمدصالح مفتاح (@meftah) June 2, 2018
در یک نمونه دیگر، یکی از افرادی که در یکی از جلسات با آذری‌جهرمی در سال جاری شرکت کرده بود با ذکر اینکه نامش محفوظ بماند به کمیپن گفت: «تعدادی از کسانی که در این جلسه شرکت کردند، اینترنت بدون فیلتر دریافت کردند.» مشخص نیست چه تعداد از افرادی که از چنین سرویس‌هایی استفاده کردند برای تبلیغ فعالیت‌های وزارت ارتباطات و وزیر آن، اقدام کرده‌اند.
دریافت اینترنت بدون فیلتر همان زمان با واکنش شدید اعضای جامعه مدنی، برخی خبرنگاران اصلاح‌طلب و خبرنگاران مستقل رو به رو شده بود، به طوری که آنها از اینترنت بدون فیلتر به عنوان «حق‌السکوت» یاد می‌کردند. به عنوان نمونه فاطمه کریمخان خبرنگارن خبرگزاری ایسنا نیز در واکنش به ارایه اینترنت بدون فلتر به خبرنگاران آن را «رانت» خواند و نوشت: «اینترنت بدون فیلتر برای روزنامه‌نگاران رانت است و حق‌السکوت خون ما از خون باقی مردم رنگی‌تر نیست دسترسی آزاد به اطلاعات و اینترنت از جمله حقوق بشر است و فیلترینگ ضایع کردن این حق است٬ شخصا زیر بار رانت اینترنت بدون فیلتر برای روزنامه‌نگاران نمی‌روم.»
اینترنت بدون فیلتر برای روزنامه‌نگاران رانت است و حق‌السکوت
خون ما از خون باقی مردم رنگی‌تر نیست دسترسی آزاد به اطلاعات و اینترنت از جمله حقوق بشر است و فیلترینگ ضایع کردن این حق است٬ شخصا زیر بار رانت اینترنت بدون فیلتر برای روزنامه‌نگاران نمی‌روم— Fateme Karimkhan (@KarimkhanF) April 4, 2018
یافته‌های کمپین نشان می‌دهد که تلاش‌های آذری‌جهرمی و تیم «رابط رسانه‌ها» او تنها به داخل ایران محدود نشده است. کمیپن دریافته است که چندین تن از افرادی که در جلسه آذر ۱۳۹۷ حضور داشتند در تماس با متخصص‌های حوزه امنیت اینترنت و شبکه‌های اجتماعی تلاش کردند تا با وعده‌های مالی و دریافت پست و مقام و حتی رفع فیلتر از سرورهایشان آنها را به همکاری با خود تشویق کنند.
از دیگر وعده‌های آنها برای جلب همکاری، استفاده از زیرساخت بدون فیلتر اینترنت در ایران است. به عبارت بهتر وعده استفاده از اینترنت بدون فیلتر تبدیل به ابزاری شده است تا آذری‌جهرمی با آن بتواند نیروهایی را برای حمایت از خود سازماندهی کند.
افرادی که در این تحقیق با کمپین صحبت کردند اعتقاد دارند که یکی از اهداف کلان آذری‌جهری از این کار آماده سازی و تشکیل تیمی است که در صورت رفع فیلتر از توییتر، بتوانند جریان اطلاعات را حداقل در توییتر فارسی را، با گسترش نفوذشان در بین افراد خوشنام و دارای فالور زیاد، کنترل کنند. به عقیده این افراد، آذری‌جهرمی در تلاش است تا با نمایش قدرت خود در مورد کنترل گردش اطلاعات در توییتر، مقامات ایرانی را قانع سازد تا از توییتر رفع فیلتر کنند و با این اقدام مقدمات نامزدی برای ریاست جمهوری و یا معاون اولی خود را در دولت آینده فراهم سازد.
یکی از مدیران این کانال‌های تلگرامی که تیم رسانهای آذری‌جهرمی با او تماس گرفته بود تحت شرایط ناشناسی در مورد دلیل تلاش‌های او برای کنترل پیدا کردن به فضای رسانهای ایران گفت: «آقای جهرمی تا امروز هیچ کار بزرگی انجام نداده است، اما اگر یک رفع فیلتر توییتر بکند می‌شود قهرمان و پایه‌های نامزدی او برای ۱۴۰۰ فراهم می‌شود.»
شایعه تلاش جهرمی برای کسب محبوبیت و شرکت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ آنقدر زیاد و قوی در تمام محافل پخش شده بود که او ۳۰ تیر ۱۳۹۷ طی مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایلنا آن را تکذیب کرد. جهرمی گفت: «به آن‌هایی که نگرانی این مطلب را دارند بگویید خیالشان راحت باشد، کاندیدای ریاست جمهوری نمی‌شوم.»
