سوال حقوقی ۲۰: آیا راه قانونی برای وادار کردن همسر به بازگرداندن مدارک شناسایی و سند ازدواج وجود دارد؟
سوال: زنی ۲۷ ساله هستم که قصد دارم به خاطر اختلافات خانوادگی درخواست طلاق بدهم. اما همسرم شناسنامه و کارت ملی من را نزد خودش نگاه داشته و هرچه اصرار می‌کنم آنها را به من نمی‌دهد. در ضمنا من هیچ کپی از سند ازدواجم ندارم و همسرم هم حاضر نیست نسخه‌ای از سند ازدواج‌مان را در اختیارم بگذارد. آیا راهی هست که او را وادار کنم مدارکم را پس بدهد؟
پاسخ: مدارک شناسایی از جمله شناسنامه و کارت ملی شما جزو اموال شخصی هستند و هیچ کس حق ندارد آنها را بدون رضایت شما نزد خود نگاه دارد. اگر مدارک شناسایی خود را در اختیار همسرتان قرار داده باشید یا او به جهت سکونت در منزل مشترک آنها را در اختیار داشته باشد و با وجود درخواست شما آنها را باز نگرداند، از نظر حقوقی مرتکب جرم «خیانت در امانت» شده‌است که بر طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی محکومیت به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال را برای مرتکب به دنبال خواهد داشت. برای موفقیت در این پرونده، شما باید ثابت کنید که اولا مدارک شناسایی شما نزد همسرتان است و ثانیا با وجود درخواست و مطالبه شما، ایشان از بازگرداندن مدارک خودداری کرده‌است. اقداماتی که باید انجام دهید از این قرار هستند:
الف) با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اظهارنامه رسمی برای همسرتان ارسال کنید با این مفاد که از فلان تاریخ، مدارک شناسایی شما (با ذکر دقیق فهرست مدارک) نزد ایشان امانت بوده‌است و شما چندین مرتبه از ایشان درخواست کرده‌اید که مدارک را باز گردانند که خودداری کرده‌اند. در ادامه، صریحا قید کنید که چنانچه مدارک را ظرف مدت معین (مثلا ۱۰ روز) از تاریخ دریافت این اظهارنامه به شما باز نگرداند، حق پیگیری حقوقی را برای خود محفوظ خواهید دانست. توجه کنید که در اظهارنامه نشانی دقیق خود را جهت تحویل مدارک ذکر کنید. ولی نیازی نیست که به اختلافات زناشویی میان خود و قصد خود برای جدایی اشاره نمایید.
ب) در صورت امکان، مدارک و شواهدی را گردآوری کنید که ثابت کند مدارک شناسایی شما نزد همسرتان است. این مدارک و شواهد می‌تواند شامل شهادت شهودی باشد که بر وجود مدارک نزد همسرتان گواهی دهند و یا محتوای پیامکی که همسرتان ضمن آن، وجود مدارک نزد خود را تایید نماید.
ج) توجه داشته باشید که در هر صورت می‌توانید برای دریافت مدارک المثنی اقدام کنید. منتها از آنجا که برای صدور کارت ملی المثنی، ارائه اصل شناسنامه لازم است، ابتدا باید با مراجعه به یکی از ادارات ثبت احوال، شناسنامه المثنی دریافت کنید و سپس با ارائه شناسنامه المثنی به یکی از دفاتر پیشخوان خدمات دولت ویژه خدمات ثبت احوال، کارت ملی المثنی دریافت نمایید.
د) در مورد سند ازدواج، شما می‌توانید با مراجعه به دفترخانه‌ای که ازدواج شما در آن ثبت شده‌است و با ارایه مدارک شناسایی، رونوشت سند ازدواج خود را درخواست نمایید. دفترخانه با دریافت مبلغی آن را در اختیار شما قرار خواهد داد. البته دفترخانه برای احراز هویت، مدارک شناسایی از شما مطالبه خواهد کرد که می‌توانید با ارائه کپی شناسنامه یا کارت ملی، هویت خود را ثابت نمایید.
