سوال حقوقی ۳۷: آیا صیغه محرمیت که هدف آن ایجاد رابطه زناشویی نباشد در قانون پیش‌بینی شده‌است؟
سوال: مدتی پیش یکی از آشنایان از دختر من برای پسر‌شان خواستگاری کردند و چون دختر و پسر هیچ شناختی از هم ندارند، پیشنهاد کردند که برای مدتی صیغه محرمیت بین آنها خوانده شود تا بتوانند به راحتی رفت‌و‌آمد کنند و برای ازدواج تصمیم بگیرند. من گفتم که با صیغه موافق نیستم ولی آنها گفتند که این کار فقط برای ایجاد محرمیت است و به معنی ازدواج نیست. می‌خواستم بدانم قانون در مورد صیغه محرمیت غیر ازدواجی چه می‌گوید؟
پاسخ: اصولا از نظر قانون مدنی ایران رابطه محرمیت میان افراد صرفا از دو طریق ایجاد می‌شود: وجود نسبت خویشاوندی و یا ازدواج. از دیدگاه قانونی ازدواج بر دو نوع است ازدواج دایم و ازدواج موقت یا متعه که در عرف به آن صیغه نیز گفته می‌شود.
هر چند برخی فقها معتقدند که می‌توان در ضمن صیغه محرمیت برای آشنایی پیش از ازدواج شرط «عدم برقراری رابطه جنسی» گذاشت اما از نظر اکثر فقها و نیز قانون مدنی ایران، چنین شرطی به دلیل اینکه خلاف مقتضی عقد نکاح ، یعنی علت اصلی ازدواج است، پذیرفته نیست.
از منظر قانونی پدیده‌ای به نام صیغه محرمیت در قوانین کشور ما وجود ندارد. به محض جاری شدن خطبه عقد، چه دایم و چه موقت، تمامی آثار حقوق ازدواج از جمله برقراری رابطه جنسی میان طرفین به وجود می‌آید. بنابراین تصور این که فقط صیغه محرمیت جاری می‌شود و اجازه برقراری رابطه جنسی داده نشده، فقط جنبه عرفی دارد و مورد حمایت قانون نیست.
ازدواج موقت یا به تعبیر حقوقی «نکاح منقطع» برابر ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی عبارت است از ایجاد علقه زوجیت میان زن و مردی که مانعی برای نکاح نداشته باشند برای مدت معین با این قید که در عقد موقت تعیین میزان معین مهریه از شرایط صحت عقد محسوب می‌شود. در خصوص فرزندان به وجود آمده از عقد موقت هم باید گفت این فرزندان از تمام حقوقی که قانون برای اولاد در نظر گرفته بهره‌مند خواهند بود و در این خصوص تفاوتی میان اولاد ناشی از عقد دائم و موقت وجود ندارد.
یک تفاوت مهم میان ازدواج دایم و موقت که بعضا افراد به ویژه زنان را با مشکلات حقوقی مواجه می‌کند، الزامی نبودن ثبت صیغه یا ازدواج موقت است. در حالی که ثبت نکردن ازدواج دایم جرم است و به تعقیب کیفری مرد و نیز عاقد منجر می‌شود، جز در موارد خاس، تکلیفی برای ثبت ازدواج موقت وجود ندارد. ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده مصوب اسفند ۱۳۹۱ در سه مورد ثبت ازدواج موقت را الزامی کرده است. بر اساس این ماده: « نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در جهت محوریت و استواری روابط خانوادگی، نکاح دائم را که مبنای تشکیل خانواده است مورد حمایت قرار می‌دهد. نکاح موقت نیز تابع موازین شرعی و مقررات قانون مدنی است و ثبت آن در موارد زیر الزامی است: ۱ـ باردارشدن زوجه؛ ۲ـ توافق طرفین؛ ۳ـ شرط ضمن عقد.»
بنابراین، برای پیشگیری از بروز مشکلات حقوقی برای اثبات وجود رابطه زوجیت، پیشنهاد می‌شود که طرفین عقد موقت را قانونا ثبت کنند. خانواده‌ها نیز باید این نکته را مد نظر قرار دهند که با جاری شدن به اصطلاح صیغه محرمیت، عملا هیچ مانع قانونی و شرعی برای برقراری رابطه جنسی میان طرفین وجود ندارد.
دیگر تفاوت‌های عقد موقت و دایم از این قرار است: نخست این که ازدواج دایم مادام‌العمر است اما ازدواج موقت یا صیغه برای مدت معین انجام می‌شود که باید مدت آن دقیقا تعیین شود. دوم آن که ازدواج دایم بدون مهریه امکان‌پذیر است ولی برای ازدواج موقت یا صیغه، تعیین مهریه ضروری است و صیغه بدون مهریه باطل است. سوم آن که در ازدواج دایم شوهر مکلف است به زن نفقه بپردازد در حالی که در صیغه، نفقه الزامی نیست مگر این که طرفین توافق کرده باشند که نفقه زن بر عهده شوهر است. چهارم این که در صورت فوت هر یک از طرفین در ازدواج دایم، طرف مقابل جزو ورثه خواهد بود در صورتی که در صیغه یا ازدواج موقت طرفین از یکدیگر ارث نمی‌برند. البته می‌توانند خلاف آن توافق کنند.
