ورود رهبر ایران به پرونده بازداشت‌شدگان محیط زیست: برداشتن اتهام فساد فیالارض و درخواست برای توجه به نظر وزارت اطلاعات
یک منبع آگاه به پرونده فعالان محیط زیست که از زمستان سال ۱۳۹۶ در بازداشت به سر می‌برند در مصاحبه با کمپین حقوق بشر در ایران از دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر توجه به «نظر کارشناسی وزارت اطلاعات در این پرونده» خبر داد. این منبع همچنین از حذف اتهام فساد فی الارض برای چند نفر از فعالان محیط زیست که به آن متهم شده‌اند را نتیجه مدنظر قرار دادن نظر وزارت اطلاعات در این پرونده برشمرد.
به گفته این منبع آگاه، اتهام افساد فی الارض که با درخواست دادستان سابق تهران در پرونده برخی از این فعالان محیط زیست اعمال شده بود بعد از دستور رهبری بر توجه به نظر کارشناسی وزارت اطلاعات از این پرونده برداشته شده است: «حالا هم دادستان تغییر کرده و هم به نظر کارشناسی وزارت اطلاعات توجه شده و این اتهام برداشته شده است.»
این منبع آگاه به کمپین گفت که «بعد از پی گیری‌های فراوان وکلا و خانواده‌های فعالان زندانی محیط زیست، رهبری دستور توجه به نظر کارشناسی وزارت اطلاعات در این پرونده را داده و به همین دلیل هم محاکمه این فعالان برای مدتی متوقف ماند و الان دوباره شروع شده است.»
خانواده‌های فعالان محیط زیست تاکنون سه نامه به ابراهیم رییسی رییس قوه قضاییه، دو نامه به رهبر ایرانو نامه‌های به رییس مجلس و نمایندگان مجلس نوشته و خواستار آزادی فرزندانشان شده‌اند.
مراد طاهباز، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان و هومن جوکار، چهار تن از فعالان محیط زیستی زندانی در ایران هستند که با درخواست جعفری دولت آبادی، دادستان سابق تهران به افساد فی الارض متهم شده بودند. محمدحسین آقاسی، وکیل دادگستری که پیشتر وکالت سام رجبی یکی از فعالان محیط زیستی را برعهده داشت در مصاحبه با کمپین حقوق بشر در ایران تایید کرده است که اتهام افساد فی الارض دیگر متوجه این فعالان نیست.
غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه در روز ۲۲ مهر ۱۳۹۸ در نشست خبری به خبرنگاران گفت: «مراد طاهباز، نیلوفر بیانی و هومن جوکار سه متهم پرونده (موسوم به جاسوسی از مراکز حساس نظامی در پوشش محیط زیستی) برای بیان آخرین دفاعیات به دادگاه احضار شدند.» به گفت اتهام آنها از فساد فیالارض به همکار با دولت متخاصم امریکا و اسراییل تغییر کرده است. او افزود: «بر اساس ماده ۲۸۰ آئین دادرسی کیفری دادگاه میتواند در جریان رسیدگی به پرونده عنوان اتهامی را تغییر دهد و بر همین اساس اتهام افراد اشاره شده از افساد فی الارض به همکاری با دولت متخاصم آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران جهت جاسوسی به نفع سیا و موساد تغییر می‌کند.»
این وکیل دادگستری به کمپین گفت که از عناوین احتمالی اتهامی این فعالان محیط زیستی اطلاعی ندارد اما «اتهام اجتماع و تبانی به قصد بر هم زدن امنیت را همه دارند. ارتباط با دولت متخاصم آمریکا و بررسی تحقیقاتی به قصد جاسوسی هم مطرح بوده که قاضی پرونده نسبت به اتهام جاسوسی نظر بر برائت دارد.»
محمدرضا تابش رییس فراکسیون محیط زیست مجلس هم در مطلب در روزنامه اعتماد با طرح این موضوع که «رفع اتهام جاسوسی» مدنظر افراد پیگیر در این پرونده است و همچنین ورود دفتر رهبر به این پرونده گفت: «برخی از این نهادهای مسوول، ازجمله هیات ویژه چهارنفره‌ای که به دستور رییس‌جمهوری در این رابطه تشکیل شد و همچنین بعضی مسوولان و متخصصان محیط‌زیستی در گزارش‌های متعددی که در ارتباط با حوزه‌های کاری این عزیزان تهیه و تدوین کرده‌اند بر رفع این اتهام تاکید داشته‌اند. به بیان دیگر این گزارش‌ها همگی مؤید رفع اتهام جاسوسی از این عزیزان است.»
او افزود: «همزمان اتفاق مهم دیگری که در جریان رسیدگی به این پرونده و درپی تهیه آن گزارش‌ها رخ داد، ارجاع پرونده ازسوی دفتر مقام معظم رهبری به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و متعاقبا ملاقاتی بود که ما با دبیر شورای عالی امنیت ملی داشتیم؛ ملاقاتی که عملا بار دیگر کورسوی امید را در دل‌مان زنده کرد و ما، افکار عمومی، فعالان زیست‌محیطی و دیگر ناظران را داخل و خارج کشور امیدوار ساخت تا این پرونده درنهایت به خیر و خوشی به اتمام برسد.»
سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، امیرحسین خالقی، هومن جوکار، مراد طاهباز، عبدالرضا کوهپایه، سام رجبی و طاهر قدیریان هشت تن از حافظان محیط زیست هستند که طی دو روز چهارم و پنجم بهمن ماه ۱۳۹۶ از سوی حفاظت اطلاعات سپاه بازداشت شدند. برخی از آنها متهم به جاسوسی و چهار نفر متهم به اتهام سنگین فساد فی الارض شدند. دو جلسه دادگاه برای نیلوفر بیانی و مراد طاهباز در بهمن ۹۷ برگزار شد با این حال نیلوفر بیانی به جلسه دوم دادگاه خود منتقل نشد و فقط وکیلش حضور داشت. برخلاف وعده‌های داده شده جلسات محاکمه متوقف و دادگاه‌های بقیه بازداشت شدگان تشکیل نشد.
محمدحسین آقاسی به کمپین گفت که روز شنبه ۲۱ مهر ماه، دادگاه مراد طاهباز برگزار شده است: «روز شنبه جلسه محاکمه آقای طاهباز برگزار شد و دفاع آخر را هم از او گرفته‌اند. جلسه محاکمه سایر فعالان هم ظرف دو هفته آینده برگزار خواهد شد.»
قوه قضاییه تاکنون نظر و نتیجه تحقیقات شورای عالی امنیت ملی، وزارت اطلاعات و سازمان محیط زیست را درباره این پرونده نادیده گرفته است. محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس در تاریخ ۱۴ بهمن ۱۳۹۷ در صفحه توییتر خود نوشت: «بنابر اطلاع رسیده شورای عالی امنیت ملی نیز پس از بررسی کارشناسی پرونده متهمان محیط زیستی فعالیت متهمان را مصداق جاسوسی تشخیص نداده است.» عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده است که «بر اساس تشخیص کمیته چهار نفره هیات دولت «فعالان بازداشت شده باید آزاد شوند چون هیچ سندی برای اثبات تهمت‌هایی که به این افراد زده شده وجود ندارد و وزارت اطلاعات به این نتیجه رسیده که هیچ مدرکی دال بر جاسوس بودن این افراد وجود ندارد.»
پیشتر وزیر اطلاعات، یکی از اعضای کمیته تحقیق و تفحص ریاست جمهوری در مورد بازداشت فعالان محیط زیست و رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران بر بی‌گناهی آنها گزارش داده بودند و گفته بودند بدون دلیل در بازداشت به سر می‌برند. سازمان اطلاعات سپاه مسول بازداشت این فعالان است.
عباس جعفری دولت آبادی، دادستان سابق تهران، خرداد ۹۷ در جمع خبرنگاران گفته بود که نه تنها آقای کلانتریبلکه حتی هیات چهار نفره‌ای که رییس جمهور برای رسیدگی به پرونده‌های فعالان محیط زیست بازداشت شده و کشف علت مرگ کاووس سیدامامی تشکیل داده حق اظهارنظر و مداخله در پرونده را ندارند.
جعفری دولت ابادی، اردیبهشت امسال از سمت دادستانی تهران کنار گذاشته شده و مستشار دادگاه عالی انتظامی قضات شد.
در چهارم بهمن ماه گذشته یک منبع مطلع از تحولات این پرونده در خصوص جزییات بدرفتاری با این افراد در زندان به کمپین گفته بود که «برخی از این فعالان محیط زیست ماه‌ها تحت بازداشت انفرادی و شکنجه روانی، تهدید به قتل، تهدید به تزریق دارو‌های توهم‌زا و تهدید به دستگیری و قتل اعضای خانواده خود قرار داشتند. این منبع همچنین افزود که برخی از این فعالان برای اجبار به اعتراف علیه خودشان ضرب و شتم شده‌اند.»
کاووس سیدامامی، سام رجبی، هومن جوکار، نیلوفر بیانی، مراد طاهباز، طاهر قدیریان، امیرحسین خالقی و سپیده کاشانی، کارکنان و مدیران سابق و فعلی موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» هستند که که چهارم و پنجم بهمن ماه بازداشت شدند. خبر بازداشت آنها به دلیل فشارهای امنیتی بر خانواده های شان مسکوت ماند اما با جان باختن کاووس سیدامامی در زندان اوین، اسامی بازداشت شدگان به رسانه ها راه یافت. هومن جوکار مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، طاهر قدیریان دانشمند جوان «انسان و کره مسکون» یونسکو، سام رجبی کارشناس محیط زیست، امیرحسین خالقی و نیلوفر بیانی، کارشناسان حیات وحش، سپیده کاشانی همسر هومن جوکار و سرپرست فعالیت‌ها و مشاور سابق برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و مراد طاهباز از همکاران موسسه پارسیان هستند.
مرحوم کاووس سیدامامی مدیر موسسه حیات وحش میراث پارسیان نیز در همان روزها بازداشت و موسسه‌اش نیز در تاریخ چهارم بهمن ماه پلمب شد. سیدامامی دو هفته پس از بازداشتش در سلول خود در زندان اوین فوت کرد که مسوولان علت آن را خودکشی عنوان کردند.
هیچگاه تحقیقات مستقلی در خصوص مرگ کاووس سیدامامی استاد دانشگاه و حافظ محیط زیست در زندان انجام نشد. تنها چهار روز پس از مرگ سیدامامی و در حالی که ماجرای مرگ وی هنوز در صدر اخبار قرار داشت، عباس جعفری دولت آبادی دادستان تهران، در تاریخ ۲۰ بهمن وی را به جاسوسی متهم کرد. تا کنون هیچ مدرکی که ادعاهای مقامات قضایی را ثابت کند منتشر نشده است. خانواده آقای امامی همه این ادعاها را رد کرده‌اند.
