لغات و اصطلاحات پر‌کاربرد در حوزه حقوق افراد دارای معلولیت
کمپین حقوق بشر در ایران با هدف ارتقاء دانش فعالان و پژوهشگران در زمینه ادبیات صحیح و منطبق با اصول کنوانسیون سازمان ملل در خصوص حقوق افراد دارای معلولیت، فهرستی از پر‌کاربرد‌ترین واژه‌ها و اصطلاحات حقوق معلولیت به زبان انگلیسی و مناسب‌ترین معادل را برای هر یک به فارسی تهیه کرده است. استفاده از معادل‌های صحیح هنگام ترجمه متون به زبان فارسی و نیز کمک به فعالان در زمینه تعامل هرچه بیشتر با نهاد‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در خصوص وضعیت افراد دارای معلولیت در ایران، از جمله اهداف تهیه این واژه‌نامه‌ها است.
برای دانلود واژه‌نامه حقوق معلولیت فارسی به انگلیسی اینجا و برای دانلود واژه‌نامه حقوق معلولیت از انگلیسی به فارسی اینجا کلیک کنید. قطعا این واژه‌نامه‌ها جامع و خالی از اشکال نیستند. لذا از تمامی فعالان و صاحب‌نظران دعوت می‌شود پرسش‌ها و پیشنهاد‌های خود را مستقیما با کمپین حقوق بشر در ایران در میان بگذارند تا در جهت بهبود کیفیت این واژه‌نامه‌ها به کار رود.
واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به حقوق افراد دارای معلولیت
فارسی به انگلیسی:
| English | فارسی |
| Disability etiquette | آداب برخورد با افراد دارای معلولیت |
| Harassment | آزار |
| Impairment | آسیب \ اختلال |
| Inclusive education | آموزش فراگیر |
| Communication device | ابزار ارتباطی |
| Mobility aid | ابزار کمک‌حرکتی |
| Mobility impairment | اختلال حرکتی |
| Mainstreaming disability | ادغام کردن معلولیت |
| Communication | ارتباط |
| Hearing loss | از دست رفتن شنوایی |
| Persons / people with disabilities | افراد دارای معلولیت |
| Affirmative action | اقدام مثبت (برای مثال، تامین دسترسی به اینترنت برای تضمین آزادی بیان) |
| Facilities | امکانات |
| Reasonable accommodation | امکانات متعارف |
| Prosthesis | اندام مصنوعی |
| Legal capacity | اهلیت حقوقی |
| Equalisation | برابرسازی |
| Equalisation of opportunities | برابرسازی فرصت‌ها |
| Equality | برابری |
| Marginalization | به حاشیه راندن |
| Public / social welfare | بهزیستی و رفاه عمومی |
| Prevention | پیشگیری |
| Speech delay | تاخیر در گفتار |
| Special educational provision | تامین آموزش استثنایی |
| Discrimination | تبعیض |
| Intersectional discrimination | تبعیض چندوجهی |
| Structural discrimination | تبعیض ساختاری |
| Institutional discrimination | تبعیض سازمانی |
| Systemic discrimination | تبعیض سیستمیک یا نظام‌مند |
| Positive discrimination / reverse discrimination | تبعیض مثبت یا معکوس |
| Multiple discrimination | تبعیض مضاعف |
| Advocate | ترویج‌گر |
| Advocacy | ترویج‌گری |
| Integration | تلفیق |
| Diversity | تنوع |
| Rehabilitation | توانبخشی |
| Empowerment | توانمندسازی |
| Vocational rehabilitation | توانمندسازی شغلی |
| Audio descriptions | توصیف صوتی |
| Segregation | جداسازی |
| Braille Embossers | چاپگر بریل |
| Disability rights | حقوق معلولیت |
| Service animal | حیوان کمکی |
| Interpersonal violence | خشونت بین اشخاص |
| Structural violence | خشونت ساختاری |
| Institutional violence | خشونت سازمانی |
| Braille | خط بریل |
| Close captioning / captioning | درج توصیف برای عکس و ویدیو |
| Access | دسترسی |
| Access to justice | دسترسی به عدالت یا حق بر دادرسی |
| Accessible | دسترسی‌پذیر |
| Accessibility | دسترسی‌پذیری |
| Inaccessibility | دسترسی‌ناپذیری |
| Text-to-speech / speech synthesizer | دستگاه تبدیل گفتار به نوشتار |
| Personal assistant | دستیار شخصی |
| Teacher’s assistant | دستیار معلم |
| Cognitive behavior therapy | رفتاردرمانی شناختی |
| Medical approach | رویکرد پزشکی |
| Rights-based approach | رویکرد حق‌محور |
| Charity approach | رویکرد خیریه‌ای |
| Sign language | زبان اشاره |
| Iranian sign language | زبان اشاره ایرانی |
| International sign language | زبان اشاره بین‌المللی |
| Independent living | زندگی مستقل |
| Subtitles | زیرنویس |
| Adaptability | سازگاری \ وفق‌پذیری |
| Sexual and reproductive health | سلامت جنسی و باروری |
| Public health | سلامت عمومی |
| Hearing Aid | سمعک |
| ALT attribute | سیستم توصیف عکس برای صفحه‌خوان |
| Electro-shock therapy | شک‌درمانی |
| Augmentative / alternative communication | شیوه‌ھای جایگزین و تقویتی |
| Wheelchair | صندلی چرخدار |
| Universal design | طراحی فراگیر |
| Accessible web design | طراحی وب دسترسی‌پذیر |
| Environmental factor | عامل محیطی |
| White cane | عصای سفید |
| Sterilisation | عقیمسازی |
| Forced sterilization | عقیمسازی اجباری |
| Detectable warning | علائم هشدار قابل تشخیص |
| Genetic screening | غربالگری |
| Inclusion | فراگیرسازی |
| Disability culture | فرهنگ معلولیت |
| Major life activities | فعالیت‌های عمده حیاتی |
| Assistive technology | فناوری کمکی |
| Adaptive technology | فناوری منعطف |
| Cochlear implant | کاشت حلزون |
| Euthanasia | کشتن از روی ترحم |
| Mercy killing | کشتن از روی ترحم |
| Hard of hearing | کم‌شنوا |
| Activist | کنش‌گر |
| Activism | کنش‌گری |
| Convention on the Rights of Persons with Disabilities | کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت |
| Convention on the Rights of the Child | کنوانسیون حقوق کودک |
| Accessible tourism | گردشگری دسترسی‌پذیر |
| Speech therapy | گفتاردرمانی |
| Lip-reading | لب‌خوانی |
| Stammering or stuttering | لکنت زبان |
| Barrier | مانع |
| Environmental barrier | مانع محیطی یا فیزیکی |
| Interpreter | مترجم |
| Sign language interpreter | مترجم زبان اشاره |
| Easy to read text | متن ساده‌شده یا آسان‌خوان |
| Participation restrictions | محدودیت در مشارکت |
| Activity limitations | محدودیت فعالیت |
| Exclusion | محروم‌سازی |
| Disability confident / friendly environment | محیط مناسب‌سازی‌شده برای افراد دارای معلولیت |
| Early intervention | مداخله زودهنگام |
| Special education school | مدرسه استثنایی |
| Mainstream school | مدرسه همگانی |
| Caregiver / carer | مراقب شخصی |
| Care institutions | مراکز نگهداری |
| Disability pension | مستمری معلولیت |
| Participation | مشارکت |
| Resource teacher | معلم رابط |
| Disability | معلولیت |
| Visual disability | معلولیت بینایی |
| Physical disability | معلولیت جسمی |
| Multiple disability | معلولیت چندگانه |
| Mobility disability | معلولیت حرکتی |
| Sensory disability | معلولیت حسی |
| Cognitive / intellectual disability | معلولیت ذهنی |
| Intellectual disability | معلولیت ذهنی |
| Mental disability | معلولیت روان |
| psycho-social (psychological) disability | معلولیت روان |
| Learning disability | معلولیت یادگیری |
| Communication disabilities | معلولیت‌های ارتباطی |
| Developmental disabilities | معلولیت‌های رشدی |
| Access barriers | موانع دسترسی |
| Deinstitutionalization | موسسه‌زدایی(خارج کردن افراد دارای معلولیت از موسسات نگهداری) |
| Institutionalization | موسسه‌گذاری |
| Deaf-blindness | نابینا-ناشنوایی |
| Blindness | نابینایی |
| Deaf | ناشنوا |
| Screen reader software | نرم‌افزار صفحه‌خوان |
| Respite care | نگهداری موقت |
| Disability Access Symbols | نمادهای دسترسی‌پذیری معلولیت |
| Special educational needs | نیازهای ویژه تحصیلی |
| Descriptive video / described video | ویدیو توصیف شده |
