خطر صدور احکام سنگین قضایی برای پناهجویان سیاسی ایرانی که به کشور مسترد می‌شوند
پنج‌شنبه ۷ دی ۱۴۰۲ – بسیاری از فعالان مدنی و سیاسی که مجبور به خروج از کشور شدند در معرض خطر اخراج از کشور مقصد و استرداد به ایران هستند و نگرانی‌ها درباره برخوردهای امنیتی و قضایی با این فعالان پس از بازگشت به کشور بالاست. با آغاز خیزش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» تعداد پناهجویان سیاسی در کشورهایی مثل ترکیه افزایش یافت و حالا نگرانی از احتمال استرداد شمار بیشتری از این افراد به ایران وجود دارد. در این بازه زمانی دستکم یک نفر از فعالان حقوق بشری از ترکیه به ایران مسترد شده است و اکنون در زندان اوین محبوس است و پس از ۴ ماه به تازگی در دادگاه تفهیم اتهام شده است. از ابتدای شروع خیزش سراسری «زن، زندگی، آزادی» ده‌ها پناهجوی سیاسی دیگر در خطر استرداد به ایران قرار گرفتند که بسیاری از آنها لزوما پس از خیزش سراسری از کشور خارج نشده بودند.
هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر ایران، با اشاره به وضعیت پناهجویان سیاسی ایران گفت: «این فعالان در صورت استرداد به ایران با بازداشت خودسرانه، شکنجه احتمالی، محکومیت‌های ساختگی و سال‌ها زندان مواجه هستند».
شهریار براتی؛ حبس در شرایط غیرعادلانه
شهریار براتی ۲۷ ساله، فعال حقوق بشر اهل یاسوج، روز ۱۲ مرداد ۱۴۰۲ از ترکیه به ایران دیپورت شد. او در تاریخ اول تیرماه ۱۴۰۲، در شهر استانبول ترکیه بازداشت و به کمپ «دوغو بایزید» در شرق ترکیه منتقل شد. بعد از گذشت بیش از یک ماه حبس در کمپ، پلیس ترکیه این فعال حقوق بشر را در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۴۰۲ حوالی ظهر به وقت محلی به نیروهای مرزبانی ایران تحویل داد.
شهریار براتی‌نیا، پس از بازداشت مجدد در داخل ایران، ابتدا به اداره اطلاعات خوی و از روز ٣١ مرداد به سلول انفرادی بند ۲۰۹ زندان اوین، موسوم به بازداشتگاه وزارت اطلاعات منتقل شد و هم‌اکنون در بند چهار زندان اوین به سر می‌برد.
یک فرد مطلع از وضعیت شهریار براتی‌نیا به کمپین حقوق بشر ایران گفت: «پس از بازداشت شهریار، خانواده‌اش حدودا ۲۰ روز از وضعیت فرزندشان بی‌اطلاع بودند. به اداره‌های اطلاعات مختلف از تهران و یاسوج و شیراز و آذربایجان و هرجا که می‌شد می‌رفتند اما هیچکس به آنها جواب نمی‌دادند تا اینکه پس از نزدیک ۲۰ روز شهریار براتی‌نیا با خانواده تماس کوتاهی می‌گیرد و می‌گوید که در زندان اوین است».
این فرد نزدیک به شهریار براتی درباره دامنه فعالیت‌های وی و دلیل بازداشت او به کمپین حقوق بشر ایران می‌گوید: «شهریار در اینستاگرامش مطالبی منتشر می کرد و خیلی هم صفحه‌اش پربازدید بود و رسانه‌ها هم از مطالبش استفاده می‌کردند، ولی مساله این است که او یک سری فعالیت حقوق بشری داشت. مثلا روی مساله محیط زیست، سدسازی، خودکشی و فقر در مناطق لرنشین، فعالیت‌های جدی می‌کرد».
به گفته این فرد مطلع، همین فعالیت‌ها و انتشار مطالب در صفحه اینستاگرام باعث می‌شود که شهریار براتی‌نیا روز ١٧ تیرماه ١۴٠٠، توسط نیروهای اداره اطلاعات در شهر سنندج بدون هیچ‌گونە احضاریە‌ای بازداشت شده و مدارک شناسایی وی نیز توسط نیروهای امنیتی ضبط شد. پس از حدود چهار ماه بازجویی در اداره اطلاعات سنندج، تهران، شیراز و همچنین زندان یاسوج با تودیع وثیقه ۷۰۰ میلیون تومانی آزاد می‌شود و پس از خروج از کشور در سال ۱۴۰۱ این وثیقه توسط دادگاه انقلاب یاسوج ضبط می‌شود.
به گفته این فرد مطلع «شهریار براتی بعد از انتقال به ایران به مدت سه ماه در انفرادی بند ۲۰۹ زندان اوین نگهداری می‌شد».
این فعال حقوق بشر در اعتراض به حبس طولانی‌مدت خود در سلول انفرادی به مدت ۹ روز دست به اعتصاب غذا زد و سرانجام در تاریخ ۱۱ آبان ۱۴۰۲ به بند چهار زندان اوین منتقل شد. در ماه‌های گذشته خانواده براتی‌نیا تنها یک مرتبه در روز سه‌شنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۲ موفق به ملاقات او در زندان شدند.
پس از گذشت بیش از چهار ماه از تاریخ بازداشت شهریار براتی‌نیا، در حالی که وی در این مدت هیچ دسترسی به وکیل نداشته است، جلسه نخست دادگاه او در تاریخ ۱۹ آذر ۱۴۰۲ در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری برگزار شد. وی در این دادگاه با اتهامات «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» و «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» روبرو شده است.
فرد مطلع از وضعیت شهریار براتی‌نیا به کمپین حقوق بشر ایران گفت: «اتهام اجتماع و تبانی ظالمانه و ناعادلانه است، او نه گروهی داشته و نه با کسی اجتماعی تشکیل داده، فقط یک فعال حقوق بشر بوده و بس».
با توجه به وضعیت نامساعد پناهجویان ایرانی در ترکیه و خطرات متوجه آنها در استرداد به ایران، کمپین حقوق بشر ایران از مقامات مسئول داخلی و بین‌المللی می‌خواهد که
- شهریار براتی نیا را فورا و بدون قید و شرط آزاد کنند
- دولت ترکیه به استرداد پناهجویان سیاسی ایران از ترکیه خاتمه دهد
- جامعه بین‌المللی، کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR)، دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل (OHCHR) و دولت‌های سراسر جهان، از مقامات ترکیه بخواهند که اخراج پناهندگان سیاسی را متوقف کنند و از جمهوری اسلامی ایران بخواهند تا شرایط آزادی شهریار براتی‌نیا را میسر کنند.
افرادی که کمپین حقوق بشر ایران می‌تواند تایید کند که در یک سال گذشته در خطر استرداد به ایران قرار گرفتند و هر آن امکان استرداد آنان وجود دارد:
۱- امیر کهریزی،
۲. علی قلی‌لو،
۴. عبدال اله (عبدالله) سبز، فعال عقیدتی-سیاسی اهوازی،
۶. مهشید ناظمی
۸. شوگار محمدی
۱۰. ساسان رضایی
(شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری در تاریخ ۳دی‌ماه ۱۴۰۲ شهریار براتی را به اتهام “اجماع و تبانی علیه امنیت کشور” به تحمل ۳ سال و ٨ ماه حبس و به اتهام “تبلیغ علیه جمهوری اسلامی ایران” به تحمل ۷ ماه حبس تعزیری محکوم کرد.)
