نامه سرگشاده ۲۵ سازمان حقوق بشری خطاب به رئیس و معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل جهت درخواست به تعویق انداختن سفر به ایران

بهمن ۱۰, ۱۴۰۲

دوشنبه ۹ بهمن ۱۴۰۲- کمپین حقوق بشر ایران و ۲۵ سازمان‌ بین‌المللی حقوق بشر دیگر، در نامه‌ای سرگشاده از ندا النشیف، معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد خواستند تا سفر خود را به ایران که برای تاریخ ۱۴ بهمن ۱۴۰۲برنامه‌ریزی شده، به تعویق بیندازد.

سازمان‌های حقوق بشری در این نامه مشترک بر مسئولیت دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد (OHCHR) در جلوگیری از بدل شدن فعالیت‌های این نهاد به ابزاری برای تضعیف سازوکارهای پیشبرد حقوق بشر در ایران تاکید کردند.

برنامه‌ریزی برای این سفر در حالی انجام می‌شود که شدت گرفتن اجرای احکام اعدام در ایران عمیقاً نگران کننده است. در آخرین مورد از این قتل‌های حکومتی چهار زندانی سیاسی کرد سحرگاه دوشنبه ۹ بهمن اعدام شدند. تنها در یک ماه گذشته بیش از ۵۰ نفر از محبوسان در زندان‌های ایران به دار آویخته شدند. بسیاری از این اعدام‌ها بدون تشریفات قضایی مثل ملاقات آخر متهمان با خانواده انجام شده است. شدت گرفتن اجرای این احکام غیرانسانی علیه زندانیان عقیدتی و همچنین سرکوب پیوسته جامعه مدنی از سوی حاکمیت، در راستای اعمال سیاست‌های ظالمانه حاکمیت است.

انجام سفر معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد به ایران در چنین شرایطی و خصوصا پیش از انتشار گزارش اولیه کمیته حقیقت یاب سازمان ملل در مورد جنایات جمهوری اسلامی در ایران طی خیزش سراسری «زن، زندگی، آزادی» می‌تواند در روند مأموریت این کمیته تاثیر مخرب داشته باشد.

هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر ایران، با اشاره به زمان‌بندی این سفر هشدار داد: «مقامات جمهوری اسلامی به شکلی وقیحانه از این سفر به عنوان فرصتی برای یک ترفند تبلیغاتی و نمایشی فریبنده در نشان دادن همکاریشان با سازمان ملل، درست قبل از انتشار گزارش اولیه کمیته حقیقت یاب استفاده خواهند کرد. این در حالی است که حکومت جمهوری اسلامی در ایران همواره از همکاری با کمیته حقیقت‌یاب خودداری کرده است».

به گفته هادی قائمی: «جمهوری اسلامی آماده است تا روایت سفر این مقام سازمان ملل را دستکاری کند و از آن به عنوان ابزاری برای سفید کردن سابقه فجیع حقوق بشری خود بهره بگیرد».

متن کامل نامه سرگشاده خطاب به فولکر تورک رئیس و ندا النشیف، معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد

دوشنبه ۹ بهمن ۱۴۰۲

آقای رئیس و خانم معاون؛

ما، سازمان‌های حقوق بشری که برای ارتقای حقوق بشر در ایران تلاش می‌کنیم، از سفر برنامه‌ریزی شده نادا النشف معاون کمیساریای عالی به ایران به شدت نگران هستیم.

ما ارزش گفت‌وگو و تعامل را تصدیق می‌کنیم و اذعان داریم که دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر (OHCHR) منافع مشروعی در تعامل با مقامات همه کشورها – از جمله مستبدترین کشورها – درباره چالش‌های حقوق بشری دارد. ما صراحتا از چنین تعاملی که بخشی جدایی‌ناپذیر از مأموریت شما، قدردانی می‌کنیم.

با این حال، در این مورد ویژه و خصوصا برنامه‌ریزی زمانی این سفر، نگرانی‌های بسیاری را برای ما ایجاد کرده است. ما با احترام از شما می‌خواهیم که این نگرانی‌ها را بشنوید و در فرصت، زمان و نحوه انجام این سفر تجدید نظر کنید.

اول، تاریخ سفر ندا النشیف، معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد به ایران برای ما بسیار نگران کننده است؛ براساس برنامه از پیش تعیین شده این سفر تنها چند هفته قبل از شروع پنجاه و پنجمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد (HRC) انجام می‌شود و بیم آن می‌رود که این زمان‌بندی تداخل با یک جلسه مهم را در پی داشته باشد. جلسه‌ای که طی آن شورای حقوق بشر گزارش‌های کمیته حقیقت یاب و همچنین گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران به استماع می‌رسد و در مورد آینده آن بحث و تبادل نظر خواهد شد.

با آگاهی از تجربیات گذشته، می‌توان پیش‌بینی کرد که مقامات جمهوری اسلامی ایران تلاش خواهند کرد تا تعامل رسمی خود با دفتر شما را بدل به ابزاری تبلیغاتی کنند که به وسیله آن حمایت از سازوکارهای نظارتی و تحقیقاتی موجود و حیاتی که توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ایجاد شده را تضعیف کنند. در حالی که ما تعامل دیپلماتیک را مکمل نظارت منظم، گزارش‌دهی عمومی و کار تحقیقاتی می‌دانیم، معتقدیم که مقامات جمهوری اسلامی، طبق مواضع ثابت و همیشگی خود که بارها و بارها در شورای حقوق بشر علناً از آن دفاع کرده‌اند، تعامل دیپلماتیک را علیه سازوکارهای پاسخگویی به کار خواهند گرفت.

در این زمینه، ما قاطعانه بر این باوریم که کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد موظف است مانع بدل شدن این نهاد به ابزاری برای برای تضعیف سازوکارهای دیگری شوند که برای ارتقا و حمایت از حقوق بشر در ایران حیاتی هستند. برای جلوگیری از این امر، از شما می‌خواهیم در زمان‌بندی این سفر تجدیدنظر کنید و یک استراتژی قوی برای کاهش این خطر را پی‌ریزی کنید.

ثانیاً، ما نگران این هستیم که سفر شما در شرایط فعلی هیچ نتیجه مثبتی به دنبال نداشته باشد. ما صمیمانه با شما هم‌نظر هستیم و همسو که مسائل مربوط به مجازات اعدام و حقوق زنان و دختران نیاز به توجه فوری دارد. با این حال باید در نظر داشته باشیم که:

هیچ نشانه‌ای از اراده سیاسی مقامات جمهوری اسلامی برای رسیدگی به این مسائل دیرینه در نظام وجود ندارد. همانطور که جناب کمیساریای عالی، در بیانیه اخیر خود(۱) به درستی تاکید کردید این سفر در میان افزایش هشدار دهنده اعدام‌ها انجام خواهد شد. از جمله اعدام چهار زندانی کُرد در روز دوشنبه ۹ بهمن ۱۴۰۲، و همچنین اجرای احکام اعدام یکی از معترضان خیزش سراسری «زن، زندگی، آزادی» و یک زندانی سیاسی کرد. این سفر همچنین در شرایطی انجام می‌شود که جامعه شاهد سرکوب مرگبار، خشونت‌آمیز و غیرقانونی جنبش سراسری «زن، زندگی، آزادی» و همچنین تشدید قوانین و سیاست‌های تحقیرآمیز و تبعیض‌آمیز علیه زنان و دختران بوده است. اقدامات دستگاه‌های قانونی و اجرایی کشور درخصوص این دو مورد به وضوح نشان‌دهنده اعمال قدرت و زور حاکمیت علیه خواسته‌های حقوق بشر مردم است.
مقامات جمهوری اسلامی در ایران به‌طور گسترده از ماشین‌ سرکوب علیه جامعه مدنی و فعالیت‌های آنان بهره گرفته است. همانطور که دفتر شما به وفور موارد این سرکوب را مستند کرده است؛ از سانسور و ممنوعیت بحث درباره موضوعاتی مانند اعدام و حقوق زنان و دیگر گروه‌های جنسی گرفته تا آزار و اذیت مدافعان حقوق بشر. امروز نرگس محمدی نماد این آزار و اذیت پیوسته حاکمیت علیه فعالان حقوق بشر است؛ برنده محبوس جایزه صلح نوبل که اخیرا با احکامی تازه در زندان روبرو شده است.
از یاد نبریم که اخیراً مقامات جمهوری اسلامی از بحث درباره مجازات اعدام و برخی از جنبه‌های حقوق زنان با کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد در جریان بررسی گزارش دوره‌ای آن در اکتبر سال ۲۰۲۳ امتناع کرده‌اند. این مقامات همچنین از هرگونه اشاره به حقوق بشر یا برابری جنسیتی در کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز طفره رفتند. توافقنامه چارچوب همکاری توسعه پایدار سازمان ملل (UNSDCF) که اخیراً امضا شد(۲) تردیدی بسیار جدی در مورد تعهد واقعی و جدی مقامات جمهوری اسلامی برای پرداختن به مسائل حقوق بشری از طریق تعامل با سازمان ملل ایجاد کرده است.

ما تنها می‌توانیم در مورد نتیجه مشخص و اثر مثبت سفر به تهران برای پیشبرد حقوق بشر مردم ایران تردید داشته باشیم، مگر اینکه با تعریف یک مؤلفه نظارتی قوی، تضمین دسترسی به جامعه مدنی فعالان حقوق بشر مستقل فراهم شود. این دسترسی شامل ملاقات با بازیگران اصلی جامعه مدنی و به مدافعان حقوق بشر محبوسی است که خودسرانه بازداشت شد و در روندی غیرقانونی محاکمه و زندانی شدند.

به باور ما، وضعیت موجود و موارد متعدد نقض حقوق بشر در ایران ضرورت پیوستگی بازدید مقامات بین‌المللی از داخل کشور را، برخلاف روش‌هایی مانند تعامل مداوم و منظم مقامات جمهوری اسلامی با در ژنو، بیش از پیش ضروری می‌کند. با این حال، ما بیم آن را داریم که اگر عناصر نظارتی قوی در کار نباشند، سفر یک مقام سطح بالا از کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد به تهران، در شرایط کنونی و در این زمان خاص، نه تنها منجر به پیشرفت در مورد دو موضوع حقوق بشر مورد توجه نشود، بلکه احتمالاً توسط مقامات جمهوری اسلامی به عنوان یک ابزار تبلیغاتی برای تضعیف دستورات موجود سازمان ملل مورد سوء استفاده قرار می گیرد. این وضعیت در نهایت می‌تواند اعتماد مدافعان حقوق بشر ایرانی، قربانیان نقض حقوق بشر در ایران و عموم مردم به سیستم سازمان ملل را تضعیف کند.

به همه این دلایل، ما با کمال احترام از شما می‌خواهیم زمان و روش‌های سفر به ایران را به دقت بررسی کنید.

ارادتمند شما

کمپین حقوق بشر ایران

بنیاد عبدالرحمان برومند

آرتیکل ۱۹

کمپین فعالان بلوچ

حال‌وش

عدالت برای ایران

بنیاد سیامک پورزند

شش‌رنگ

مرکز اسناد حقوق بشر

سازمان حقوق بشر ایران