بزرگ‌ترین اعتصاب سراسری رانندگان کامیون در ایران؛ بازداشت دستکم ۴۰ شهروند و فشار بر خانوادههایشان
جمعه ۱۶ خرداد ۱۴۰۴– با گذشت بیش از دو هفته از اعتصاب سراسری رانندگان کامیون در ایران که به دستکم ۱۶۳ شهر کشور گسترش یافت و آن را به یکی از بزرگ‌ترین اعتراضات کارگری سال‌های اخیر تبدیل کرد؛ دستکم ۴۰ راننده و حامی اعتصابات بازداشت شده‌اند و از سرنوشت چندین نفر از آنان هیچ اطلاعی در دست نیست.
به گفته هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر ایران «سرکوب جنبش مسالمت‌آمیز و خودجوش کارگری از سوی حکومت جمهوری اسلامی، نشان از ترس عمیق از همبستگی مردم برای احقاق حقوق‌شان دارد.»
قائمی افزود: ««رانندگان کامیون تنها به‌خاطر مطالبه‌ی یک زندگی عادی بازداشت و خانوادههایشان تهدید می‌شوند. با وجود تمامی این فشارها و تهدیدها، اراده‌ی معترضان راسخ‌تر و حمایت اجتماعی از آنها گسترده‌تر شده است.»
هادی قائمی افزود: «این رانندگان تنها برای خودشان نمی‌جنگند؛ آنها بی‌عدالتی‌های ساختاری‌ای را افشا می‌کنند که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است. ممکن است این اعتراض، سرآغاز موجی گسترده‌تر از مقاومت اجتماعی به رهبری فعالان کارگری در ایران باشد.»
اعتصاب کامیونداران و رانندگان کامیون که از اول خرداد ۱۴۰۴ آغاز شد، به بیش از ۱۶۳ شهر کشور گسترش یافت. این رانندگان، در اعتراض به افزایش هزینه‌ها، کاهش کرایه‌ها، شرایط معیشتی دشوار و بی‌توجهی سازمان‌یافته حکومت به مطالبات صنفی‌شان، با خاموش کردن کامیون‌ها و توقف در جاده‌ها، صدای خود را رسا کرده‌اند.
در ایران، فعالیت مسالمت‌آمیز کارگری به‌سادگی تحت عناوین واهی و بی‌پایه جرم‌انگاری می‌شود. تشکل‌های مستقل به رسمیت شناخته نمی‌شوند، بسیاری از رهبران و فعالان کارگری در زندان به‌سر می‌برند و کارگران به‌دلیل اعتصاب یا اعتراض، همواره با خطر بازداشت و سرکوب روبه‌رو هستند.
کمپین حقوق بشر در ایران از اتحادیه‌های بین‌المللی کارگری، سازمان بین‌المللی کار (ILO)، نهادهای سازمان ملل و دولت‌های متعهد به حقوق و آزادی‌های اساسی در سراسر جهان می‌خواهد که مقام‌های جمهوری اسلامی را وادار به انجام این اقدامات فوری کنند:
-
همه رانندگان و حامیان بازداشت‌شده در جریان اعتراضات و اعتصابات مسالمت‌آمیز باید بی‌قیدوشر بی‌درنگ آزاد شوند
-
با رانندگان معترض باید گفت‌وگو شوند و مطالبات‌شان را بررسی نمایند؛
-
به جرم‌انگاری فعالیت‌های مستقل کارگری پایان دهند؛
-
همه رهبران و فعالان کارگری زندانی را آزاد کنند؛
یک فعال مدنی ساکن ایران و مطلع از اعتصابات کامیونداران و روند بازداشت‌های کامیونداران به کمپین حقوق بشر ایران گفت: «اکثر رانندگانی که بازداشت شدند خودشان صاحب کامیون نبودند و در واقع با ماشین کار می‌کردند. یعنی از قشر کم برخوردار جامعه هستند و صدایشان به هیچ‌جا نمی‌رسد و حتی دسترسی به خانواده‌های آنها هم سخت است. مقام‌های نیرو و قضایی هم به اکثر این خانواده‌ها می‌گویند که درباره بازداشت‌ها اطلاع‌رسانی نکنند تا بازداشت‌شدگان را آزاد کنند».
به گفته این فعال مدنی « برخی از بازداشت‌شدگان هم به دلیل حمایت از این اعتصابات بازداشت شدند».
این فعال مدنی درباره چگونگی شکل‌گیری اعتصابات و نوع برخورد حاکمیت با آنها به کمپین حقوق بشر ایران گفت: «این اعتصابات اساسا به شکل خیلی خودجوش شروع شد و اصلا از سوی هیچ اتحادیه یا گروه و دسته سیاسی شروع نشد و همین موضوع هم باعث شد که حکومت نتواند از راه‌های مرسوم گذشته مثل بازداشت و برخورد با فعالان صنفی و اتحادیه‌ها با این اعتصابات برخورد کنند».
یک راننده کامیون که عمدتا در مسیرهای شرق کشور فعالیت می‌کند، در گفت‌وگو با کمپین حقوق بشر ایران با اشاره به خودجوش بودن اعتصابات رانندگان کامیون گفت:
«اعتصابات رانندگان باعث شده شرایط کار و زندگی برخی اقشار دیگر مثل کشاورزان و تولیدی‌ها هم تحت تأثیر قرار بگیرد. بعضی افراد هم هستند که می‌خواهند به این تنش‌ها و درگیری‌ها دامن بزنند، اما واقعیت این است که نه تنها عامل این وضعیت رانندگان و کامیونداران نیستند، بلکه خود ما نیز قربانی همین شرایط سخت هستیم. مثلا اگر کشاورزان و تولیدکنندگان تلاش می‌کنند که حاصل کارشان به هدر نرود و به اصطلاح زندگی‌شان بچرخد، برای رانندگان هم همین‌طور است. اگر امروز کامیونداران دست به اعتصاب زده و می‌خواهند از حق و حقوق خود دفاع کنند، در واقع دارند از همان حقوقی دفاع می‌کنند که از دیگر اقشار مثل کشاورزان و تولیدی‌ها نیز سلب شده است.»
به گفته این راننده کامیون، «شما می‌بینید که اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها در نانوایی‌ها هم بسیار گسترده است و در برخی شهرها هنوز ادامه دارد. ممکن است برخی از این اعتصاب‌ها باعث سخت‌تر شدن دسترسی خانواده‌ها به نان روزانه شود، اما همه می‌دانند که اگر این اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها صورت نگیرد، ضررش متوجه کل جامعه خواهد شد.»
بازداشت دستکم ۴۰ نفر در جریان اعتصابات رانندگان کامیون
بنا به یافته‌های کمپین حقوق بشر ایران تا کنون (روز دوشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۴) دستکم ۴۰ راننده کامیون و شهروند حامی اعتصابات کامیونداران در شهرهای مختلف ایران بازداشت شده‌اند؛ جمعه ۲ خرداد ۱۴۰۴: برهان احمدی، ۳۴ ساله، راننده کامیون و ساکن روستای آرندان از توابع شهرستان سنندج، در مقابل پایانه باربری این شهر بازداشت شد.
یکشنبه ۴ خرداد ۱۴۰۴: در تجمع مسالمت‌آمیز صنفی کامیونداران، آقای زانکو رستمی اهل دهگلان بازداشت شد.
سه‌شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۴: دو راننده کامیون به نامهای کاوه مرادیان و رزگار مرادی در شهر سنندج به دلیل شرکت در تجمع اعتراضی در محور سنندج به مریوان بازداشت شدند. به گفته منابع محلی، این بازداشت‌ها مستقیماً مرتبط با مشارکت در اعتصابات اخیر است.
همچنین، صدیق محمدی، راننده کامیون ترانزیت اهل سنندج، به دلیل اعلام حمایت از این اعتصاب بازداشت شد. منابع مطلع تأکید دارند که او تنها به دلیل همبستگی با همکارانش بازداشت شده است. بازپرسی برای صدیق محمدی، کاوه مرادیان و رزگار مرادی قرار بازداشت موقت یک‌ماهه صادر و این سه نفر به زندان مرکزی سنندج منتقل شده‌اند.
چهارشنبه ۷ خرداد ۱۴۰۴: در شهر اسلام‌آباد غرب، شهاب دارابی، راننده و بلاگر شناخته‌شده در حوزه کامیون‌داری، پس از انتشار ویدئویی اعتراضی درباره سیاست‌های اقتصادی و فشارهای معیشتی بر رانندگان، بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شد. صفحات اینستاگرام او که محتوایش حمایت از مطالبات صنفی رانندگان بود، پیش‌تر مسدود شده بود. آقای دارابی پس از دو روز بازداشت آزاد شد.
پنجشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۴: آقای علیرضا فغفوری، کامیون‌دار ساکن بهبهان، در پی حمایت از اعتصابات کامیونداران در منزل شخصی خود بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد. این راننده پس از چند روز آزاد شد.
دوشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۴: فرزاد رضایی، شهروند ساکن دیواندره، در پی حمایت و همراهی با اعتصاب سراسری کامیونداران توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد.
به نوشته کانال تلگرامی شیرین عبادی ، ۹ خرداد ۱۴۰۴ دستکم هشت راننده در شهرستان بیجار بازداشت شدند. اسامی این رانندگان معترض شامل الماس فلاح‌زاده، علی جباری، امیرحسین ذوالفقاری، مرتضی مهدی‌کرمی، احسان غلامی، حامد برجیان و اصغر رضایی است که به دلیل شرکت در تجمعات اعتراضی و همبستگی با اعتصاب سراسری، با برخورد خشونت‌بار نیروهای امنیتی روبه‌رو شده‌اند.
خبرگزاری‌های ایرنا و مهر نیز در روزهای گذشته از بازداشت پنج شهروند در استان‌های خوزستان و همدان در پی فعالیت در جریان اعتصاب کامیونداران خبر دادند.
ایرنا نوشت که «سه شهروند در پی ترغیب رانندگان کامیون به اعتصاب در مسیرهای ارتباطی همدان شناسایی و به دست پلیس راه بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند و خبرگزاری مهر هم از بازداشت دو شهروند در جاده‌های استان خوزستان خبر داد. این رسانه های رسمی در گزارش‌های خود به هویت این افراد و محل نگهداری‌شان اشاره‌ای نکرده‌اند.
دادستان شیراز نیز در پنجمین روز اعتصابات از بازداشت تعدادی از رانندگان معترض خبر داد و آنان را به ایجاد اختلال در حمل و نقل متهم کرد. وی بدون اشاره به تعداد شهروندان بازداشتی مدعی شد که این افراد به صورت هدفمند و سازمان‌یافته در سیستم حمل‌ونقل اختلال ایجاد کرده بودند.
یکشنبه ۱۱ خرداد فرمانده انتظامی استان قزوین اعلام کرد که ۹ شهروند در پی ترغیب رانندگان کامیون به اعتصاب در محورهای مواصلاتی این استان شناسایی شدند. سپس آنها توسط نیروهای انتظامی بازداشت و به زندان منتقل شدند.
اتحادیه تشکل‌های کامیونداران و رانندگان سراسر ایران در چهارمین روز از اعتصابات، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای انتظامی با حمله به رانندگان معترض در پایانه سنندج با اسپری فلفل و بازداشت چند نفر، به شکلی خشن حقوق معترضان را نقض کردند. تشکل‌های کامیونداران این برخورد را سرکوبگرانه خوانده و از رفتار نمایشی مسئولان انتقاد کردند که به‌جای رسیدگی واقعی، هدفشان خاموش کردن صدای اعتراض است.
این اتحادیه همچنین در بیانیه‌ای مجزا نوشت که نیروهای امنیتی با دستگیری ۱۱ راننده در کرمانشاه، بار دیگر به سرکوب مطالبات صنفی متوسل شدند؛ اقدامی که با واکنش اعتراضی صدها راننده در مقابل استانداری این شهر روبرو شد. اتحادیه تشکل‌های کامیونداران و رانندگان سراسر ایران خاطر نشان کرد که این برخوردها فقط در برابر خواسته‌های مشروعی چون کرایه عادلانه، بیمه و امنیت جاده‌ای صورت می‌گیرد، نشانگر ناتوانی حاکمیت در پاسخ به مطالبات انسانی و افزایش فشار بر معترضان است.
از دیگر سو رسانه‌های داخلی از بازداشت شهروندان حامی اعتصابات در گیلان، بندر خمینی، بندرلنگه، شهرستان بهار و همدان خبر دادند.
سعید دهقان، وکیل حقوق بشر، با اشاره به اعتصابات گسترده رانندگان کامیون در ایران به کمپین حقوق بشر ایران گفت: «حکومت به‌جای گفت‌وگو، به سرکوب، بازداشت خودسرانه و ارعاب خانواده‌ها روی آورده است. سازمان بین‌المللی کار باید فراتر از بیانیه‌های نمادین، سازوکارهای حمایتی خود را از اعتصابات کارگری فعال کنند.»
حمایت گسترده از اعتصابات رانندگان کامیون
شماری بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده از جمله شیرین عبادی و نرگس محمدی، دو برنده جایزه نوبل صلح، حمایت خود را از اعتصابات رانندگان کامیون در ایران قاطعانه اعلام کردند. تعدادی از زندانیان سیاسی نیز از داخل زندان حمایت خود را از اعتصابات اعلام کردند؛ ابوالفضل خوران (معلم زندانی) و ناهید خداجو و نسرین خضری جوادی فعالین کارگری زندانی و گلرخ ایرایی، زندانی سیاسی در پیام‌های جداگانه اعتصاب سراسری کامیونداران و رانندگان کامیون حمایت کردند.
همچنین ۱۳ زندانی سیاسی به نامهای کوشان (خالد) پیرزاده، آرین غلامی، رضا اهتمامی، آزاد پیکری‌فر، پرویز اکبری، شهریار بیات، امین سخنور، مصطفی محمدحسن، وحید قدیرزاده، بختیار ساسانی، علی بهرام، ناصر امیرلو، خسرو مهرگان‌زاده در نامهای مشترک از اعتصابات حمایت کردند.
شمار بسیاری از تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی و دانشگاهی و کارگری داخل ایران نیز در بیانیه‌های جداگانه حمایت خود را از این اعتصابات اعلام کردند: از جمله کانون تشکل‌های صنفی معلمان ، اتحاد آزاد کارگران، سندیکای اتوبوس‌رانی تهران و حومه. انجمن صنفی معلمان فارس ، انجمن صنفی اسلام‌آباد غرب . همچنین چهار سندیکای « کارگران نیشکر هفت تپه» «گروه اتحاد بازنشستگان» «کارگران بازنشسته خوزستان» و «کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل های کارگری» بیانیه‌ای مشترک در حمایت از اعتصابات منتشر کردند.
۳۲ سینماگر نیز در بیانیه‌ی حمایت خود از اعتصاب سراسری رانندگان کامیون را اعلام کردند.
برخی گروه‌ها و تشکل‌های دانشجویی نیز حمایت خود را از اعتصاب کامیونداران اعلام کرده‌اند؛ از جمله «خبرنامه امیرکبیر»، «کمیته سراسری دانشجویان کردستان»، جمعی از دانشجویان دانشگاه کردستان، دانشکده فنی دخترانه سنندج، دانشکده فنی یزدان‌پناه، دانشگاه اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
هرچند اعتصاب رانندگان کامیون در ایران نه تنها با اصول بین‌المللی (ICCPR، ICESCR، ILO) در تضاد نیست اما سرکوب اعتصاب کنندگان به دست نیروهای حکومت، بی‌شک نقض صریح قوانین ملی و بین‌المللی است.
به گفته هادی قائمی: «این اعتصاب صرفا درباره دستمزد یا بهای سوخت نیست؛ بلکه پاسخی به چند دهه بی‌عدالتی، فساد و فروپاشی اقتصادی است.»
