در ده سال گذشته، ۴۲۰ هزار دختر زیر ۱۵ سال در سراسر ایران ازدواج کردند
شیما قوشه، حقوقدان و وکیل دادگستری در رابطه با گزارشهای متعدد منتشر شده در رابطه با آمار ازدواج هزاران دختر و پسر زیر ۱۵ سال که طی سالهای گذشته ازدواج کرده اند به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفت که بسیاری از خانوادهها ازدواج زیر سنین قانونی در دفاتر رسمی را ثبت نمی کنند و تنها از نظر شرعی خطبه عقد را جاری می کنند و یا این موارد ازدواج در دفترخانه ها به صورت غیرقانونی ثبت می شود.
مجید ارجمندی، رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی روز دوشنبه ۲۶ مرداد ماه، اعلام کرد که اطلاعات کم بعضی خانوادهها در ارتباط با نحوه رفتار با دختران باعث شده آنان را قبل از رسیدن به ١۵ سالگی شوهر دهند: «متاسفانه همین عامل باعث شده که در سالهای گذشته ٣۶٠ دختر در سن کمتر از ١۴ سالگی ازدواج کنند که متاسفانه ١٠ مورد از آنان کمتر از ١٠سال داشتند.»
مشخص نیست که این آمار در چه بازه زمانی و از کدام استانهای کشور به دست آمده است. با وجود آنکه این مقام سازمان بهزیستی تعداد ازدواج های زیر سن قانونی را ۳۶۰ مورد ذکر کرده، اما روز سهشنبه ۲۷ مردادماه ۱۳۹۴ روزنامه شهروند در گزارشی مبتنی بر آمارهای اداره ثبت احوال نوشت که تعداد این چنین ازدواج هایی تنها در سال ۹۳ بیش از ۴۰ هزار مورد است: «آمارهای سازمان ثبت احوال نشان میدهد که در سال گذشته، ۴٠هزار و ۴٠۴ دختر کمتر از ١۵سال و ٣٢هزار و ۵٨٧ پسر زیر ٢٠سال ازدواج کرده و ازدواجشان در دفاتر ثبت ازدواج ثبت شده است. براساس جدیدترین آمارهای سازمان ثبت احوال کشور، در سالهای ٨٣ تا ٩٣ تعداد ۴١٩هزار و ۴٨٨ دختر زیر ١۵سال و ۴٨۴هزار و ٨٨۵ پسر زیر ٢٠سال ازدواج کردهاند.»
شیما قوشه، وکیل دادگستری در همین رابطه با اشاره به اینکه سن قانونی ازدواج برای دختران در ایران ۱۳ سال در نظر گرفته شده به کمپین بینالمللی حقوق بشر در ایران گفت: «۱۳ سال را سن معیار قرار داده و فرض را بر این گرفتهاند که دختر در این سن به بلوغ جسمی و جنسی و به زعم قانونگذارعقلی میرسد. بنابراین تا زیر سن ۱۳ سال این اجازه قانونی وجود ندارد اما بالای این سن ممنوعیتی وجود ندارد. اما پدر یا ولی قهری میتواند فرزند زیر ۱۳ سالش را با اجازه دادگاه به عقد کسی دربیاورد.»
ازدواج زیر سن قانونی بر خلاف پیماننامه بینالمللی حقوق کودک است. این پیمان نامه، سن زیر ۱۸ سال را سن کودک تعریف کرده است. شیما قوشه به کمپین گفت که مهمتر از تغییر سن قانونی ازدواج دختران از ۱۳ سال به ۱۸ سال در کشور، فرهنگسازی است: «میبینیم الان هم که قانون منع ازدواج برای دختران زیر ۱۳ سال داریم خیلیها به هر طریقی خلاف این قانون رفتار میکنند. اگر قانون را با نگاه به کنوانسیون حقوق کودک ۱۸ سال هم بگذاریم، وقتی مردم آمادگی فرهنگی نداشته باشند و از حقوق کودک آگاه نباشند و به آن اعتماد نداشته باشند باز هم خلاف قانون این اتفاقات میافتد.»
این وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان اضافه کرد که در کنار فرهنگسازی باید دلایلی که خانوادها فرزندانشان را در این سن به عقد کسی در میآورند شناسایی و رفع شود: «دلایلی مثل، اعتیاد و فقر خانواده، سطح پایین فرهنگ، بیاطلاعی و…، در حقیقت باید با یک نگاه حمایتی به جنگ با چنین پدیدهای رفت.»
احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در گزارشی که سال ۲۰۱۴ منتشر کرد نوشت که حداقل۴۸ هزار و ۵۸۰ دختر بین سنین١٠ تا ١۴ ساله در سال ٢٠١١ ازدواج کردند، و گزارش شده است که ۴۸ هزار و۵۶۷ نفر از آنھا قبل از ١۵ سالگی حداقل یک فرزند داشتهاند: «تعداد ۴۰ هزار ۶۳۵ مورد ازدواج دختران زیر سن ١۵ سال نیز بین ماهھای مارس ٢٠١٢ و مارس٢٠١٣ ثبت شد که در بیش از ۸ هزار مورد مردان حداقل ١٠ سال مسنتر از زنان بودند. علاوه بر این، حداقل یک یک هزار و ۵۳۷ ازدواج دختران زیر سن١٠ سال در سال ٢٠١٢ ثبت شد، که افزایش قابل توجھی در مقایسه با ٧١۶ مورد ثبت شده بین ماهھای مارس٢٠١٠ و مارس سال ٢٠١١ است. تعداد طلاقھای ثبت شده برای دختران در سنین کمتر از ١۵ سال نیز به طور مداوم از سال ٢٠١٠ تا کنون افزایش یافته است.»
خبرگزاری دولتی ایرنا نیز چندی پیش آماری منتشر کرد که بر اساس آن تولدهای مربوط به مادران زیر ۱۹سال، ۱. ۸ درصد کل تولدها را تشکیل میدهند. بر اساس این گزارش، در سال ۹۱، ۴تولد برای مادر ۱۰ ساله، ۱۷ تولد برای مادر ۱۱ ساله، ۵۰ تولد برای مادر ۱۲ ساله، ۲۷۵ تولد برای مادر ۱۳ ساله و ۱۲۸۹ تولد برای مادر ۱۴ساله ثبت شده است. همچنین براساس آمار سازمان ثبتاحوال کشور در سال ۹۱، ۴هزار و ۳۷۷ تولد برای مادران ۱۵ ساله، ١٠هزار و ۶۳۷ تولد برای مادران ۱۶ ساله، ۱۹هزار و ۸۸۱ تولد برای مادران ۱۷ ساله، ۳۱هزار و ۴۹۴ تولد برای مادران ۱۸ ساله و ۴۳هزار و ۹۲۵ تولد برای مادران ۱۹ ساله ثبت شده است.
روزنامه شهروند بر اساس جدیدترین جدولی که درباره توزیع سنی زوجین در زمان ازدواج در سایت سازمان ثبت احوال منتشر شده، نوشته است که در سال ٩٣ بیشترین ترکیب ازدواج ثبت شده، مربوط به ترکیب سنی مردان ٢٠ تا ٢۴ ساله با زنان ١۵ تا ١٩ ساله است بهطوری که تعداد آنها به ١١۴هزار و ۴۵٩ ازدواج میرسد. از طرف دیگر، آمارهای سازمان ثبت احوال نشان میدهد که در سال گذشته، ۶هزار و ۶٣١ ازدواج بین دختران کمتر از ١۵سال و پسران کمتر از ٢٠سال در ایران ثبت شده است. این آمارها نشان میدهد که در سال ٩٣ تعداد١١ ازدواج بین دختران کمتر از ١۵ و مردان ۵۵ تا ۵٩ ساله و ٢٢ ازدواج بین دختران ١۵ تا ١٩سال با مردان ۶٠ تا ۶۴ ساله اتفاق افتاده است.