اجرایی شدن پروژه «آتش به اختیار»: حمله به حسن روحانی با کلید‌واژه‌های رهبر در جریان مراسم روز قدس
تنها چند هفته پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و درحالی که رهبر ایران از نیروهای سیاسی خواستار جلوگیری از ایجاد «تفرقه» شده بود، جمعی از هواداران رهبر ایران در راهپیمایی سالانه روز قدس، که هر سال در آخرین جمعه ماه رمضا برای ابراز همبستگی با مردم فلسطین از سوی نهادهای حکومتی سازمان‌دهی میشود، با حمله به حسن روحانی، او را «فتنه‌گر» و «منافق» خواندند و رییس جمهور ایران را با شعار «روحانی، بنی صدر، پیوندتان مبارک» با اولین رییس جمهور برکنار شده ایران، ابوالحسن بنی صدر مقایسه کردند.
در ویدئویی که از این مراسم منتشر شد، محافظان آقای روحانی تلاش کردند با کنترل جمعیت مهاجم، او را هر چه سریع‌تر از صحنه خارج کنند.
حمله نیروهای «#آتش_به_اختیار» در راهپیمایی روز قدس با به حسن #روحانی با شعار «مرگ بر فته‌گر، مرگ بر منافق و مرگ بر بنی‌صدر» pic.twitter.com/mkRmm5dy22
— حقوق بشر در ایران (@ICHRI_Fa) June 23, 2017
مقایسه حسن روحانی با بنی‌صدر، نخستین رییس جمهور ایران که توسط نیروهای تندرو در مجلس ایران، از کار برکنار شد، چند هفته پس از آن صورت گرفت که آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران، برای توضیح وضعیت کنونی کشور، برای اولین بار، به صورت تلویحی به ابوالحسن بنی صدر اشاره کرد. رهبر جمهوری اسلامی روز ۲۲ خرداد در دیدار با مسئولان نظام که حسن روحانی نیز حضور داشت، گفت: «کشور را دو قطبی نباید کرد، مردم را به دو دسته نباید تقسیم کرد آن حالتی که در سال ۵۹ از ناحیه رییس جمهور آن موقع به دو دسته موافق و مخالف تقسیم کرده بودند که چیز خطرناکی است.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت، علی مطهری از نمایندگان حامی دولت و علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران از دیگر شخصیت‌هایی بودند که با حملات و شعارهای مشابهی در این راهپیمایی روبرو شدند.
حامیان آقای خامنه‌ای در این راهپیمایی با «شعار مرگ بر بنی‌صدر» و «روحانی، بنی صدر، پیوندتان مبارک» از مواضع آقای خامنه‌ای علیه رئیس جمهور میانه‌رو ایران استقبال کردند.
آقای خامنه‌ای مجددا اول تیرماه ۹۶ و یک روز قبل از راهپیمایی روز قدس ویدئویی در کانال تلگرامش درباره ابوالحسن بنی صدر منتشر کرد با این توضیح که نباید مانند رئیس جمهور سال ۱۳۵۹ کشور را دوقطبی کرد. در این ویدیو، گفته می شود که «ریاست جمهوری او تنها ۱۶ ماه دوام داشت. سرنوشتی که بنی صدر خود رقم زد. سخنرانی جنجالی علیه یاران امام، درگیری با سران قوا و اتحاد با منافقین و ضدانقلاب، در نهایت مجلس را متقاعد کرد که در خرداد ماه ۱۳۶۰ رای به عدم کفایت سیاسی بنی صدر بدهد.»
ابوالحسن بنی صدر اولین رئیس جمهور ایران، به دلیل اختلاف نظر با آیت الله خمینی، رهبر وقت کشور و افراد نزدیک به او در اداره کشور، از ریاست جمهوری عزل و مجبور به خروج از کشور شد. سخنان آقای خامنه‌ای حاوی این معنای ضمنی بود که حسن روحانی نیز در صورت اصرار بر نظراتش در مقابل رهبر ایران ممکن است به سرنوشت بنی صدر دچار شود.
حمله نیروهای «#آتش_به_اختیار» در راهپیمایی روز قدس با به #جهانگیری معاون اول رییس جمهور با شعار «مرگ بر سازشکار» pic.twitter.com/D3wmQZ46NS
— حقوق بشر در ایران (@ICHRI_Fa) June 23, 2017
حمله به رییس جمهور منتخب مردم توسط هواداران آیت‌الله خامنه‌ای در حالی صورت می‌گیرد که او طی اظهاراتی که بسیاری آن را تشویق نیروهای امر رهبر برای موضع گیری و حتی اقدام علیه حسن روحانی و دولتش تعبیر کردند، زمینه چنین اقدامی را فراهم کرده بود.
آقای خامنه‌ای روز هفدهم خرداد ۱۳۹۶ در دیدار با دانشجویان دولت را به «اختلال و ناکارآمدی متهم کرد و خطاب به «دانشجویان و افسران جنگ نرم» گفت: «گاهی اوقات انسان احساس میکند دستگاه‌های مرکزی فکر و فرهنگ و سیاست و مانند اینها دچار اختلالند، دچار تعطیلند؛ واقعاً آدم گاهی اوقات احساس میکند. حالا مثلاً فرض بفرمایید این‌همه ما مسئله‌ی فرهنگی در کشور داریم، [امّا] ناگهان می‌بینید مثلاً فرض کنید اینکه فلان آهنگ قبل از افطار پخش بشود یا نشود، میشود مسئله‌ی اصلی؛ نامه‌نگاری میکنند. پیدا است که این دستگاه اختلال پیدا کرده که مسئله‌ی اصلی را از مسئله‌ی فرعی تشخیص نمیدهد و یک مسئله‌ی اصلاً بی‌اعتبارِ بی‌اهمّیّت فرعی را به‌عنوان یک مسئله‌ی اصلی، درشت میکنند. وقتی این‌جوری دستگاه‌های مرکزی اختلال دارند، آن‌وقت اینجا جای همان آتش‌به‌اختیاری است که عرض کردم.»
اشاره آقای خامنه‌ای به نامه وزیر ارشاد دولت حسن روحانی بود که با توجه به خواست بخش زیادی از مردم ایران در نامه‌ای از صدا و سیما خواسته بود اجازه پخش اثر هنری مذهبی موسوم به ربنا را از تلویزیون صادر کند، خواسته مردمی که نه تنها برآورده نشد بلکه از نظر آقای خامنه‌ای نشانه‌ای از اختلال در عملکرد دولت و عدم تشخیص مسائل اصلی از فرعی محسوب شد.
«آتش به اختیار» یک موقعیت خاص جنگی و نظامی است که در آن یگان‌های مسلح اجازه می‌یابند، بدون کسب دستور از فرماندهی به سوی دشمن شلیک کنند.
تعدادی از تحلیلگران و چهره‌های اصلاح‌طلب کاربرد این اصطلاح را از سوی رهبری به معنای چراغ سبزی برای حمله به دولت میانه‌رو حسن روحانی دانستند و برخی چهره‌های محافظه‌کار نیز تلاش کردند تفسیرهای نرم‌تر و کمتر تهاجمی از سخنان رهبر جمهوری اسلامی ارائه دهند. علی شکوری راد، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و دبیر کل «حزب اتحاد ملت ایران اسلامی» از رهبر ایران خواست با توضیح عبارت «آتش به اختیار» سوتفاهم‌ها را حل کند، چرا که «نگرانی از خودسری‌ها جدی است.»
محسن کدیور، اندیشمند دینی اصلاح‌طلب و استاد پژوهشی دانشگاه دوک آمریکا اعلام موقعیت آتش به اختیار را اعتراف به جواز هرج و مرج و نشانه ضعف و استیصال رهبر جمهوری اسلامی توصیف کرد و ابراز نگرانی کرد که چنین فرمانی ممکن است به وقوع اقدامات غیرقانونی نهادهای امنیتی و شبه امنیتی مانند قتل‌های زنجیره‌ای و آزار و اذیت دگراندیشان منجر شود.
یکی از حمله کنندگان به حسن روحانی در این مراسم، محمد علی زرین قلم، بسیجی شناخته شده ای است که از حامیان رهبر ایران و محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق ایران محسوب میشود. او درسال ۱۳۹۵ در مصاحبه‌ای با وبسایت هواداران احمدی‌نژاد با حمایت از علی خامنه‌ای گفته است: «این بصیرتی مردم بود که علی (ع) را خانه نشین کرد. امیدوارم بصیرت مردم بالا برود و سید علی را تنها نگذارند و خانه نشین نکنند و بتوانیم همگی با هم در کنار دوستان ولایت مثل آقای دکتر احمدی نژاد در رکاب رهبر انقلاب تا پایان مسیر همقدم باشیم.»
.مراسم نماز جمعه در همین روز نیز به تریبونی برای حمله به دولت حسن روحانی تبدیل شد. شعری که یکی از شرکت کنندگان پیش از آغاز خطبه‌های نماز جمعه قرائت کرد، حاوی این مضمون بود که «سازشکاری و خندیدن به دشمنان کافی است.» اتهام سازشکاری نیز از اتهاماتی است که به دلیل مذاکره با آمریکا و برجام از سوی نیروهای محافظه‌کار متوجه دولت حسن روحانی بوده و یکی از شعارهای حمله کنندگان به إسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در روز قدس نیز «مرگ بر سازشکار» بود.
حامیان حسن روحانی در فضای مجازی با هشتگ «روحانی تنها نیست» به این حملات واکنش نشان دادند. در توییتی که بارها بازنشر شده است، یکی از حامیان حسن روحانی خواسته است که اجازه برگزاری تجمعی برای حمایت از رئیس جمهور منتخب صادر شود: «حالا که کار به اردوکشی خیبانی و شعار کشیده شده است، درخواست برگزاری یک تجمع در حمایت از رئیس جمهوری حق مردم ایران است.»
علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی که یکی از اهداف شعارها و حملات امروز تندروها بود نیز از قوه قضائیه خواسته است که با حمله کنندگان به رئیس جمهور برخورد کند. این نماینده مجلس در اینستاگرامش نوشت: «شعارهایی که عده ای با برنامه ریزی قبلی علیه رئیس جمهور در راهپیمایی روز قدس سر دادند قطعا مصداق جرم است و اسناد آن نیز موجود است. باید ببینیم قوه قضائیه که به صرف احتمال وقوع جرم یک برنامه سخنرانی را در روز اربعین در مشهد لغو می کند اکنون که با یک جرم مشهود مواجه است چگونه رفتار می کند. دادستان تهران اکنون در معرض یک آزمایش بزرگ است که آیا با تعقیب مجرمان استقلال و عدالت خود و قوه قضائیه را نشان می دهد یا با چشم پوشی از آن، گرایش سیاسی را بر اجرای حق و عدالت مقدم می دارد؟»
حمله به رئیس جمهور و اعضای کابینه‌اش با استفاده از اصطلاحات رهبری در راهپیمایی روز قدس نشان داد که صرف نظر از نیت واقعی رهبر جمهوری اسلامی از فرمان آتش به اختیار و بحث‌های نظری در این باره، نگرانی چهره‌های اصلاح‌طلب و میانه‌رو از فرمان جدید رهبر جمهوری اسلامی چندان بیراه نبوده است. در حالی که جدال لفظی و اختلافات رئیس جمهور و رهبر جمهوری اسلامی ایران بر سر نقش رای و نظر مردم در نظام جمهوری اسلامی، فرهنگ، سیاست خارجی و حقوق بشر همچنان ادامه دارد، باید دید حسن روحانی زیر فشار حملات سنگین‌تر نیروهای وفادار رهبر ایران از پیگیری مطالبات رای دهندگان عقب‌نشینی میکند یا خیر.
