سایه محرومیت بر سر فوتبال ایران: حمایت گسترده از دو فوتبالیست و تقبیح وزارت ورزش برای تهدید به اخراج آنها
مسعود شجاعی و احسان حاج صفی
اظهارات معاون وزیر ورزش ایران مبنی بر محرومیت دو تن از ملی‌پوشان فوتبال ایران به دلیل بازی در برابر یک باشگاه اسرائیلی با مخالفت تعداد زیادی از ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد و کارشناسان ورزشی نیز با سیاسی خواندن اظهارات مقامات مسوول وزارت ورزش، از اینکه چنین تصمیمی، فوتبال ایران را با خطر محرومیت مواجه خواهد کرد سخن گفتند.
محمدرضا داورزنی، معاون وزیر ورزش، روز نوزدهم مرداد در گفتگو با خبرگزاری صدا و سیما اعلام کرد مسعود شجاعی و احسان حاج صفی به دلیل زیر پا گذاشتن خط قرمز نظام جمهوری اسلامی ایران از حضور در تیم ملی محروم خواهند شد. داورزنی گفت: «طبیعی است که فدراسیون فوتبال و کمیته انضباطی آن تصمیم جدی درباره آینده این دوبازیکن فوتبال بگیرد اما در حال حاظر به طور قطع مسعود شجاعی و احسان حاج صفی به تیم ملی فوتبال ایران دعوت نخواهند شد زیرا آنها خط قرمزها را زیر پا گذاشتند.»
در حالی که در همه تیم‌های ملی فوتبال، مرجع تصمیم‌گیری درباره دعوت یا عدم دعوت بازیکنان به تیم ملی، سرمربی تیم است، معاون ورزش ایران اعلام کرد، مرجع تصمیم‌گیری درباره این موضوع نظام جمهوری اسلامی است نه سرمربی تیم ملی. داورزنی درباره اینکه کارلوس کیروش، سرمربی فوتبال ایران، چه واکنشی به دعوت نشدن این دو بازیکن به تیم ملی فوتبال دارد گفت: «مراجع تصمصیم گیری به این موضوع نظام جمهوری اسلامی ایران، وزارت ورزش و جوانان و همچنین فدراسیون فوتبال هستند، نه آقای کارلوس کی روش. هرچند که این سرمربی پرتغالی برای فوتبال کشورمان زحمت کشیده که در جای خود ارزشمند بوده اما این اتفاقی که افتاده زیرپا گذاشتن خط قرمز نظام جمهوری اسلامی ایران است و هیچ کس حق ندارد خط قرمز نظام جمهوری اسلامی ایران را رد کند.»
مسعود شجاعی و احسان حاج صفی، دو بازیکن سرشناس و ملی پوش ایران که با باشگاه «پانیونیوس» یونان قرارداد دارند، در بازی رفت برابر مکابی، با پذیرش جریمه از سوی باشگاه، حاضر به سفر به اسرائیل نشدند ولی روز دوازدهم مرداد و برخلاف روال برخی از ورزشکاران ایرانی پس از انقلاب اسلامی، که به دلیل فشارهای داخلی و محرومیت از فعالیت در داخل کشور در برابر تیم‌های اسراییلی بازی نمی‌کنند، در برابر باشگاه اسرائیلی «مکابی» در یونان بازی کردند.
فدراسیون فوتبال ایران روز سیزدهم مرداد در بیانیه‌ای با اعتراف به این که دو فوتبالیست ایرانی در چارچوب قرارداشان، از سوی باشگاه یونانی برای بازی کردن «تحت فشار» بوده‌اند، اقدام آنان را محکوم کرد. در بیانیه فدراسیون فوتبال آمده است: «با وجود فشارهای سنگین وارده از سوی باشگاه یونانی، آنها در دیدار رفت در فلسطین اشغالی حاضر نشده و این مهم را با پذیرش جریمه‌های مالی رعایت کردند. درباره حضور این دو بازیکن در دیدار برگشت که شب گذشته به انجام رسید، ضمن محکوم نمودن قاطع اتفاق رخ داده، فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران در حال بررسی دقیق و کارشناسی همه جانبه ماجرا بوده که بدون شک باید پس از گفت‌وگوی رو در رو با این دو بازیکن و لحاظ کردن نظرات قبلی فدراسیون به نامبردگان انجام شود.»
«سازمان بسیج ورزشکاران» که یکی از ایدئولوژیک‌ترین نهادهای ورزشی جمهوری اسلامی و زیرمجموعه سپاه پاسداران محسوب می‌شود، نیز روز سیزدهم مرداد با صدور بیانیه‌ای حضور دو ملی‌پوش ایرانی را در برابر باشگاه اسرائیلی محکوم کرد: «مسلماً حرکت اخیر دو فوتبالیست در زیرپاگذاشتن رویه همیشگی ورزشکاران ایرانی در مواجه نشدن با غاصبان صهیونیستی، جز ننگِ قرارگیریِ نام ایشان در کنار رضایت دهندگان به ظلم مسمترِ غاصبانِ کودک‌کش، ثمر دیگری برای ایشان نخواهد داشت.»
آیا جایی در قانون نوشته بازی با حریف اسراییلی غیرقانونیه؟ آیا جایی درقانون این خط قرمز کشیده شده؟ قوانین من درآری تا به کی؟#NoBan4OurPlayer
— Persian Banoo (@persianbanoo) August 10, 2017
تعدادی از فوتبالیست‌ها و مربیان ایرانی از جمله محمد مایلی کهن و امیر قلعه نوی، از سرمربی‌های اسبق تیم ملی ایران، با حمایت از این دو بازیکن اعلام کردند که آنها در چارچوب قراردادشان با باشگاه یونانی ناچار به انجام این بازی شده‌اند. امیر قلعه‌نوی در اینستاگرامش نوشت: «مردم منصف ما فداکاری و افتخار آفرینی پسران وطن را فراموش نمی‌کنند. انصراف آنها را از سفر به سرزمین‌های اشغالی را ارج بدانیم و درک کنیم آنها را که نه با پیراهن ایران که تعهد به باشگاه خارجی مجبور به این عمل کرد. بیایید استعدادهایمان را با قصاوتهای عجولانه و مغرضانه نسوزانیم.»
مهدی مهدوی کیا، از ملی‌پوش سابق و سرشناس ایرانی نیز که اینک به مربی‌گری در ایران اشتغال دارد، در اینستاگرامش با پست کردن عکسی از این دو بازیکن از آنان حمایت کرد. مهدوی کیا مسئولان ایرانی را متهم کرد که به جای پرداختن به مشکلات داخلی مردم ایران، بر اتفاقات کشورهایی مانند لبنان و سوریه و عراق تمرکز کرده‌اند: «لحظاتى که باعث خوشحالى مردم ایران شدید هیچ وقت از یاد نخواهد رفت. به امید روزى که سیاست دست از سر ورزش بردارد و عمل جاى شعار را بگیرد، ای کاش به فکر زیرساخت‌هاى ورزش، ساختن چند ورزشگاه آبرومند و توجه به ورزش‌هاى پایه این مملکت، از بین بردن فقر، اعتیاد، بیکارى و … بودیم نه اتفاقات لبنان و سوریه و عراق و …»
مهدی رستم‌پور، کارشناس ورزشی، در کانال تلگرامش با انتقاد از اظهارات داورزنی، معاون وزیر ورزش ایران مبنی بر محرومیت دو فوتبالیست، این تصمیم را غیرقانونی خواند و اعلام کرد این تصمیم به دلیل مخالفت با قوانین فدراسیون جهانی فوتبال، ممکن است به محرومیت و تعلیق فوتبال ایران منجر شود. رستم‌پور از رئیس جمهور حسن روحانی خواست که اجازه ندهد اظهاراتی مانند این فوتبال ایران را به پرتگاه تعلیق بیندازد: «درباره رفتار غیر قانونی وزارت ورزش اگر دو بازیکن تیم ملی با تصمیم وزارتخانه یا فدراسیون محروم شده‌اند، وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال موظف‌اند رسماً در سایت خود اعلام کنند. آیا مسعود شجاعی و احسان حاج‌صفی از حضور در تیم ملی محروم شده‌اند؟ طبق کدام بند از کدام قانون؟ طبق کدام حکم از کدام نشست کمیته انضباطی؟ وزارت ورزش محروم کرده یا فدراسیون فوتبال؟ این خودزنی است یا مبارزه با اسراییل؟ مگر داورزنی به عنوان معاون وزیر، صلاحیت قانونی برای محروم کردن ورزشکاران را دارد؟ جناب آقای روحانی؛ اجازه ندهید داورزنی (این اصولگرای بی اصول) مانند علی آبادی در دولت احمدی‌نژاد، فوتبال ایران را به پرتگاه تعلیق بیاندازد.»
علی عالی، روزنامه‌نگار ورزشی ساکن ایران نیز با استناد به گزارش روزنامه آلمانی «فرانکفورتر آلگماینه» در توییترش نوشت که تعلیق فوتبال ایران در حال جدی شدن است. این روزنامه در یک گزارش و همچنین ایمیلی به مسئولان فدراسیون جهانی فوتبال خواستار محرومیت ایران از جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه شده و مقامات فیفا پاسخ داده‌اند که برای تصمیم‌گیری نیاز به اطلاعات بیشتری از سوی فدراسیون فوتبال ایران دارند.
فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) مداخله سیاست و مقامات سیاسی در این ورزش را منع کرده است. این فدراسیون در سال ۱۳۸۹ و در زمان مدیریت محمد علی آبادی بر وزارت ورزش، فوتبال ایران را به دلیل دخالت مسائل سیاسی در امور این فدراسیون، برای از حضور در کلیه صحنه‌های بین المللی محروم کرد.
ماجراى تعلیق فوتبال ایران درحال جدى شدن است!گزارش روزنامه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه نوشته ایران از جام جهانى روسیه محروم شود!تاسف بار است pic.twitter.com/9b4fPX258o
— علی عالی (@aliaalei) August 11, 2017
مهدی رستم‌پور همچنین با اشاره به انعکاس گسترده خبر محرومیت دو فوتبالیست در رسانه‌های جهانی، استدلال کرده است که با این اقدام همگان تصور خواهند کرد که همه ورزشکاران ایرانی تا کنون از ترس محرومیت با نمایندگان اسرائیلی مسابقه نمی‌داده‌اند: «خبر بازی رو فقط رسانه‌های یونانی و ایرانی منعکس کرده بودن. اما اظهارات نسنجیده داورزنی، در معتبرترین رسانه‌های جهان بازتاب داشته. آقای داورزنی! بدترین نوع حمایت از فلسطین همین مصاحبه شما بود، چون باعث شد دنیا فکر کنه تمام ورزشکارای ایرانی، تا الان از ترس محرومیت مسابقه نمی‌دادن.»
جمهوری اسلامی ایران کشور اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و ورزشکاران ایرانی معمولا در مسابقات رسمی از حضور برابر ورزشکاران اسرائیلی خودداری می‌کنند، اگرچه این گونه وانمود می‌شود که ورزشکاران ایرانی تا کنون به میل و أراده خود در برابر نمایندگان اسرائیل حاضر نمی‌شدند، اما بررسی اتفاقات و اظهارات مقامات ایرانی نشان می‌دهد که دلیل این عدم حضور بیش از هر چیز پاداش‌ها و تنبیهاتی است که فدراسیون فوتبال برای عدم حضور و یا حضور در برابر ورزشکاران اسرائیلی در نظر گرفته است.
علیرضا علیپور، رئیس کمیته صیانت از لیگ فوتبال ایران، در گفتگویی بار وزنامه ورزشی گل، با انتقاد از دو ملی‌پوش ایرانی، اعلام کرد آنان در صورت عدم حضور در برابر باشگاه اسرائیلی قرار بوده است پاداش هشتصد میلیون تومانی و یک خانه از شهرداری تهران دریافت کنند. او در پاسخ به سئوال خبرنگاری که از او پرسید بازیکنان ایرانی در صورت بازی نکردن، قراردادشان فسخ می‌شد، گفت: «هیچ ایرادی نداشت. ما آماده جبران هرگونه تبعات معنوی و مادی ماجرا از جریمه تا اخراج و فسخ قرارداد بودیم. صحبت شده بود اگر جریمه شدند آن را تقبل و علاوه بر پرداخت آن پاداشی هم به این دو داده شود. در صورت فسخ هم تا هشتصد میلیون تومان آماده شده بود به عنوان خسارت به آنها داده شود، حتی با شهرداری رایزنی شده بود که یک خانه در یکی از نقاط خوب تهران تا سقف رقمی که اعلام کردیم، بدهند. درخواستی که شهرداری قبول کرده بود.»
مهرداد پهلوان‌زاده، رئیس فدراسیون شطرنج ایران در بهمن ماه ۱۳۹۵ در واکنش به حضور برنا درخشانی، شطرنج‌باز ایرانی در برابر یک شطرنج‌باز اسرائیلی در یک تورنمنت آزاد در اسپانیا اعلام کرد آنان شانس حضور در تیم ملی را نخواهند داشت. او به خبرگزاری فارس گفت: «اولین اقدام ما این است که این افراد را از تمام مسابقاتی که در ایران و به نام ایران برگزار می‌شود، محروم می‌کنیم و دیگر شانس حضور در تیم ملی را نخواهند داشت.»
اما هم ورزش فوتبال در ایران از شطرنج پرطرفدارتر است و هم هر دو این بازیکنان و به ویژه مسعود شجاعی، کاپیتان تیم ملی ایران یکی از محبوب‌ترین بازیکنان و مورد علاقه سرمربی تیم ملی است. مسعود شجاعی به فعالیت‌های اجتماعی هم علاقمند و از جمله فوتبالیست‌هایی است که در جریان انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ با بستن مچ‌بند سبز که نماد هواداران میرحسین موسوی، کاندیدای معترض انتخابات بود، در کنار مردم معترض قرار گرفت و تا کنون بارها و از جمله در حضور رئیس جمهور حسن روحانی، خواستار فراهم شدن زمینه‌های حضور زنان در استادیوم‌های فوتبال شده است.
پس از اعلام خبر محرومیت دو فوتبالیست محبوب ایرانی، هواداران این بازیکن با مراجعه به اینستاگرام فدراسیون فوتبال و با هشتگ #saveShojaeiAndHajsafi خواستار مداخله فدراسیون جهانی برای حل این مشکل شدند. کاربران توییتر نیز با هشتگ #NoBan4ourplayers خواستار رفع محرومیت احتمالی این بازیکنان شدند، در این طوفان توییتری که ۶۳ درصد محتوای آن از داخل ایران ارسال شده، ۴۲۱۷ کاربر با حدود ۵۰ هزار توییت حمایتشان را از دو ملی‌پوش ایرانی ابراز کردند.
ناهید مولوی، روزنامه‌نگار ایرانی در توییترش نوشت: «ارزشی که به منافع جمعی یک ملت ضربه بزند دوام نخواهد داشت! ارزشی به نام دفاع از مظلوم را به بدترین شکل ممکن لوث می کنند». ولی نصر رییس دانشکده بین الملل جان هاپکینز نیز در توییترش نوشت: «بازیگران حرفه‌ای فوتبال، نه کنشگران حاکمیت، بلکه کارکنان باشگاه‌‌هایشان هستند.»
