پروژه‌ای برای معتادانگاری معترضان؛ خوراندن اجباری دارو به بازداشت‌شدگان در اوین
وحید حیدری(راست) و سینا قنبری از کشته شده‌های اعتراض‌های اخیر
پس از آن که یک نماینده مجلس ایران به نقل از بستگان، از خوراندن قرص‌هایی در زندان اوین به معترضان بازداشت شده خبر داد، نسرین ستوده وکیل دادگستری در ایران نیز به کمپین گفت تعدادی از معترضان بازداشت شده در اوین در تماس تلفنی به او گفته‌اند مقامات امنیتی به متهمان توصیه کرده‌اند در دیدار با مسئولان قضایی از آنان داروی متادون بخواهند.
پس از مرگ دو تن از معترضان دی ماه به نام‌های وحید حیدری و سینا قنبری در بازداشتگاه‌های اراک و اوین تهران، مقامات قضایی اعلام کردند هر دونفر معتاد بوده‌اند و خودکشی کرده‌اند. اما یک نماینده مجلس نوشت خانواده یکی از بازداشت‌شدگان فوت شده از خوراندن قرص‌های اجباری به متهمان پیش از مرگ خبر داده است. محمود صادقی روز بیست و ششم دی ماه در توییترش نوشت: «طبق اعلام بستگان یکی از بازداشت‌شدگان که در زندان فوت کرد، او طی چند تماس باخانواده اش اظهار داشته مسئولان او و دیگر بازداشتی ها را مجبور به خوردن قرص‌هایی می‌کردند که حالشان را بد می‌کرده.»
اگرچه در اولین روزهای پس از فاش شدن مرگ دو معترض در بازداشتگاه، اخبار پراکنده و تایید نشده‌ای مبنی بر مصرف اجباری قرص، متادون شنیده می‌شد اما اعلام این موضوع از سوی یک نماینده مجلس در کنار تاکید بیش از حد و بی‌مورد مسئولان قضایی بر اعتیاد بازداشت شدگان، ماجرای مرگ در بازداشتگاه‌ها را پر اهمیت‌تر کرده است.
اما علاوه بر اخبار پراکنده و توییت نماینده مجلس، نسرین ستوده وکیل سرشناس دادگستری در ایران نیز با اتکا به شهادت چند تن از معترضان بازداشت شده، از وجود پروژه‌ای احتمالی به نام «معتادانگاری معترضان» خبر داد.
نسرین ستوده در گفت‌وگو با کمپین اضافه کرد: «باید یک کمیته مستقل صحت و سقم این ادعاها را بررسی کند چون چنین اتفاقاتی نقض بارز حقوق اولیه انسانی و شهروندی افراد به شمار می‌رود.»
نسرین ستوده که به اتهام دفاع از متهمان سیاسی و عقیدتی بارها بازداش و زندانی شده است، روز بیست و هفتم دی ماه به کمپین گفت تعدادی از معترضان بازداشت شده طی تماس‌های تلفنی از زندان اوین به او گفته‌اند مقامات امنیتی پیش از دیدار متهمان با یک مسئول قضایی در زندان، به آنان توصیه کرده‌اند برای تسریع آزادیشان در جلسه با او داروی متادون درخواست کنند.
طبق اعلام بستگان یکی از بازداشت‌شدگان که در زندان فوت کرد، او طی چند تماس باخانواده اش اظهار داشته مسئولان او و دیگر بازداشتی ها را مجبور به خوردن قرص هایی می‌کردند که حالشان را بد می‌کرده…
— محمود صادقی (@mah_sadeghi) January 16, 2018
این وکیل دادگستری به کمپین گفت این ماجرا را بازداشت شدگان متعددی به شکل یکسان برای او تعریف کرده‌اند: «بازداشت‌شدگان تلفن‌های متعددی از زندان به من زدند و این موضوع را به شکل یکسان برای من تعریف کردند که زمانی که یکی از مسئولان زندان برای ملاقات با زندانیان در یکی از اتاق‌های زندان مستقر شده، ماموران امنیتی پیشاپیش به آنها توصیه کرده اند که اگر مسئول قضایی از شما پرسید که چه درخواستی دارید بگویید که اعتیاد داریم و متادون می‌خواهیم تا زودتر آزاد شوید، خوب یکی از زندانیانی که به من تلفن کرد گفت من زیر بار نرفتم و قبول نکردم که این را بگویم ولی تعدادی از افراد قبول کردند.»
متادن دارویی است که به اشکال مختلف قرص یا شربت و معمولا برای ترک اعتیاد مواد مخدر جدی‌تر مانند تریاک، کراک و هروئین تجویز می‌شود. نسرین ستوده گفت به دلیل حفظ امنیت معترضان، نمی‌تواند از زندانیانی که در تماس با او این مطالب را عنوان کرده‌اند، داده‌اند، نام ببرد.
خانم ستوده به کمپین گفت تاکید مسئولان بر اعتیاد در کنار شهادت زندانیان و توییت آقای صادقی احتمال وجود پروژه‌ای برای معتادانگاری معترضان و بی‌اهمیت کردن مطالبات آنان را به ذهن متبادر می‌کند: «مسئولان در قبال مرگ متهمان در بازداشتگاه، به جای پاسخگویی پا را فراتر گذاشتند و طرح اتهام اعتیاد، در برابر خانواده‌های داغدار داغدار معترضان جان‌باخته و ملتی که شاهد این ماجرا هستند ،حالتی تهاجمی گرفتند و احساسات خانواده‌ها و افکار عمومی را جریحه‌دار کردند، این نگرانی هم پیش می‌آید که پروژه‌ای باشد که بخواهند معترضان را معتاد جلوه بدهند و معتادانگاری کنند تا آن را بی اهمیت یا غیرواقعی جلوه بدهند.»
نسرین ستوده اما تاکید کرد حتی اعتیاد احتمالی متهمان نیز تاثیری بر حقوق آنان و مسئولیت قوه قضائیه در قبال حفظ جان و سلامتی آنان ندارد: «باید روی این اصل تاکید کرد که اساسا قانون کاری به این که متهم معتاد بوده یا خیر ندارد، مسئولیت جان بازداشت شدگان با مسئولان قضایی است، این را از این جهت عرض می‌کنم که چه این اتهامات غیرواقعی و پروژه معتادانگاری باشد و چه واقعا کسی معتاد باشد، تفاوتی در مسئولیت قوه قضائیه ایجاد نمی کند.»
این وکیل دادگستری همچنین به کمپین گفت پس از انتشار خبر خودکشی سینا قنبری در زندان اوین، یکی از همبندیان سینا از ضرب و شتم سینا در زندان اوین خبر داده و گفته تهدید به خودکشی سینا قنبری از سوی مسئولان زندان جدی گرفته نشده است: « یکی از همبندیان سینا قنبری گفت او قبلا مورد ضرب و شتم و خشونت فیزیکی ماموران زندان قرار گرفته، بعد از مراجعه به بهداری زندان هم آنجا با ایشان بدرفتاری شده و در حدی حالش خوب نبوده که تهدید به خودکشی کرده.»
نسرین ستوده به کمپین گفت طبق همه اصول روانشناسی که درباره زندانیان هم صادق است تهدید به خودکشی را باید جدی گرفت که به گفته یکی از زندانیان این تهدید درباره سینا قنبری جدی گرفته نشده است.
سینا قنبری جوان ۲۲ ساله ای است که روز دهم دی ماه در اعتراضات خیابانی در تهران بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. مقامات قضایی با اعلام این که سینا قنبری روز شانزدهم دی ماه در دستشویی قرنطینه زندان اوین خودکشی کرده، جسدش را روز نوزدهم دی ماه به خانواده‌اش تحویل دادند. یک منبع مطلع به کمپین گفت مادر سینا قنبری به دلیل تهدیدهای ماموران امنیتی حاضر به گفتگو با رسانه‌ها نیست.
مسئولان قضایی اما بدون توضیح این که چگونه یک زندانی می‌تواند در شرایط امنیتی زندان اوین و در برابر تعداد زیادی از دوربین‌های مداربسته خودکشی کند، اعلام کردند سینا قنبری معتاد و دیپلمه بوده است.
مسئولان قضایی در پاسخ به مرگ دستفروشی به نام وحید حیدری در بازداشتگاه شهر اراک نیز اعلام کردند او به اتهام خرید و فروش مواد مخدر بازداشت شده و در بازداشتگاه خودکشی کرده است، ادعای اعتیاد وحید حیدری و خرید و فروش مواد مخدر از سوی خانواده و دوستانش رد شد و یکی از بستگان او در رد ادعای خودکشی گفت در ناحیه سر او شکاف ده سانتی متری متورمی وجود داشته که نشانه وارد شدن ضربه بوده و نه خودکشی.
سومین مورد مرگ در بازداشتگاه‌ها سارو قهرمانی بود که ماموران وزارت اطلاعات روز بیست و سوم دی ماه جسدش را به خانواده‌اش تحویل دادند و با نظارت نیروهای امنیتی دفن کردند. مقامات رسمی درباره سارو قهرمانی اعلام کردند او در یک درگیری مسلحانه کشته شده است، در حالی که بستگان سارو قهرمانی به کمپین گفتند او همزمان با اعتراضات در دوازدهم دی ماه بازداشت شده و در بدنش نه آثار گلوله که کبودی و آثار ضرب و شتم وجود داشته که ظن کشته شدن در بازداشتگاه را تقویت می‌کند.
وزارت اطلاعات سنندج یک روز پس از خاکسپاری سارو قهرمانی، محمد قهرمانی پدر او را با انتقال به اداره اطلاعات سنندج، وادار کردند علیه فرزند کشته شده‌اش شهادت بدهد و فیلم آن را در صدا و سیما و خبرگزاری‌های دولتی منتشر کردند.
علاوه بر این سه مورد نام‌های دیگری نیز به عنوان کشته شده در رسانه‌ها مطرح شده که به دلیل شرایط امنیتی حاکم بر خانواده‌ها و بستگان این افراد، کمپین تا کنون نتوانسته این اخبار را تایید کند و در غیاب شفافیت و اطلاع‌رسانی رسمی و تلاش مسئولان قضایی برای پوشاندن حقیقت تا حد ممکن، احتمال قربانیان بیشتری نیز وجود دارد.
اعتیاد تنها برچسبی نیست که به معترضان دی ماه ۱۳۹۶ زده شده است، از زمان شروع اعتراضات سراسری در ایران در هفتم دی ماه، رهبر ایران، ائمه جمعه، و فعالان سیاسی مختلفی از هر دو جناح محافظه‌کار و اصلاح‌طلب، با استفاده از عناوینی چون اغتشاشگر، کرکس، آشغال، فرصت‌طلب، آشوبگر برای معترضان، تلاش کرده‌اند ماهیت و مطالبات آنان را بی‌اهمیت یا غیرمنطقی نشان دهند، دادستان تهران نیز مدعی شد معترضان افرادی جوان، با تحصیلات پایین و از طبقات پایین اجتماع بوده‌اند و جمعیت نخبه چندانی در میان معترضان وجود نداشته است.
به روز شده در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۹۶
روابط عمومی سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور روز ۲۸ دی ۱۳۹۶ در اطلاعیه‌ای اجبار زندانیان به مصرف هرگونه دارو را «قویا» تکذیب کرد و با «تهمت و دروغ و ادعای واهی» خواندن این اخبار، از تعقیب قضایی مطرح‌کنندگان این موضوع خبر داد.
در اطلاعیه سازمان زندان‌ها آمده است: «در پی انتشار مطالبی از سوی برخی افراد مبنی بر اجبار بازداشت شدگان به خوردن قرص، روابط عمومی سازمان زندان‌ها ضمن تکذیب و رد این ادعای واهی، طرح مطالبی از این دست را مصداق نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی دانست و اعلام نمود اشخاص مطرح کننده این دروغ و تهمت بزرگ را در اسرع وقت و در دادسرای عمومی و انقلاب تهران تحت تعقیب قانونی قرار خواهد داد.»
