بحران بی‌اعتمادی به پیام‌رسان‌های داخلی رهبر ایران را مجبور به صدور «فتوا» کرد
در پاسخ به اعتراضات و اظهارنظرهای بدبینانه نسبت به توانایی پیام‌رسان‌های داخلی در ایران توسط کاربران ایرانی و نیز برخی از مسوولین که امکان موفقیت جذب کاربر توسط این پیام‌رسان‌ها در برابر تلگرام را به شدت تضعیف می‌کند، رهبر ایران با صدور یک «فتوای شرعی»، از دستگاه‌های دولتی و قضایی خواست «حریم داخلی زندگی مردم و اسرار آنها» را حفاظت کنند. تلگرام هم اکنون با بیش از ۴۰ میلیون کاربر، پر مخاطب‌ترین پیام‌رسان در ایران است.
آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه‌ای که ظهر دوشنبه ۲۰ فروردین ۱۳۹۷ با جمعی از مسوولان و مدیران نظام جمهوری اسلامی داشت با اشاره به ایجاد پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی اعلام کرد «تعرض به امنیت و حریم داخلی مردم حرام شرعی است و نباید انجام شود.» او اضافه کرد: «متصدیان کار در دستگاه‌های دولتی و قضائی مراقبت کنند تا حریم داخلی زندگی مردم و اسرار آنها محفوظ بماند.»
اینکه آیت‌الله خامنه‌ای برای حفظ «حریم داخلی زندگی مردم» و «اسرار آنها» در ارتباطات مخابراتی و اینترنتی، که احترام به آنها قانون جرائم رایانه‌ای تضمین شده، مجبور به صدور فتوا شده است، تصریحی است بر نقض مکرر حریم خصوصی توسط دستگاه‌های دولتی و قضایی که عملا میلیون‌ها کاربر ایرانی را نسبت به پیام‌رسان‌های داخلی که امکان رصد کردن ارتباطات را برای دستگاه‌های دولتی فراهم می‌کند، بدبین کرده است.
صحبت‌های آیت‌الله خامنه‌ای در پی چندین هفته بحث و گفتگو در فضای رسانه‌ای ایران در مورد بدبینی به حفظ امنیت و حریم‌خصوصی کاربران پیام‌رسان‌های داخلی و در پی بالا گرفتن احتمال فیلتر شدن اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام مطرح شد. اعتماد نداشتن به حفظ حریم خصوصی کاربران ایرانی که از خدمات پیام‌رسان‌ها بومی استفاده می‌کنند، نه تنها توسط مردم، بلکه مسوولان عالی‌رتبه حکومت نیز مطرح شده است تا جایی که حتی محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات نیز به بی‌اعتمادی مردم به اپلیکیشن‌های داخلی اشاره کرده و گفته است: «متاسفانه یک اطمینان و اعتماد کاملی به اپلیکیشن های داخلی مردم با توجه به تبلیغات مسمومی که شده ندارند و در این ذهنیت فکر می‌کنند که اگر در این زیرساخت‌ها حضور پیدا کنند تعدی به حریم خصوصی‌شان می شود یا مشکلاتی برایشان به جود می‌آید.»
اگر مسئله با فتوای شرعی قابل حل است، خب چرا فتوا نمی‌دهند عضویت در تلگرام حرام است، تا آحاد ملت خودشان بی‌خیال تلگرام شوند؟ https://t.co/0z7ZJBWQMM
— خوابگرد (@khabgard) April 9, 2018
با این وجود در اینکه چنین فتوایی می‌تواند باعث بازگرداندن اعتماد شهروندان ایرانی به مقامات دولتی و قضایی در احترام به حریم‌خصوصی آن در ارتباطات مخابراتی و اینترنتی شود تردید جدی وجود دارد. به علاوه چنین فتوایی، از سوی بسیاری به حمایت از پیام‌رسان داخلی و نیز مقدمه‌چینی برای فیلتر کردن تلگرام تعبیر شده است.
محمود صادقی نماینده مجلس در واکنش به این فتوای آیت‌الله خامنه‌ای در حساب توییتر خود نوشت: «این فتوا بسیار عالی و اعتمادساز است، اگر مسئولان ذیربط به آن التزام عملی داشته باشند، نه اینکه از آن به عنوان مستمسکی برای فیلتر کردن پیام رسان های دیگر استفاده کنند.»
رضا شکراللهی نویسنده و سردبیر سایت خوابگرد نیز در واکنش به این فتوای در حساب توییتر خود نوشت: «اگر مسئله با فتوای شرعی قابل حل است، خب چرا فتوا نمی‌دهند عضویت در تلگرام حرام است، تا آحاد ملت خودشان بی‌خیال تلگرام شوند؟»
رهبر جمهوری اسلامی در حالی از نظر شرعی نقض حریم خصوصی را حرام اعلام کرد که بنابر ماده یک قانون جرائم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸، دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و یا سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی جرم است. این ماده می‌گوید: «هرکس به طور غیرمجاز به داده‌ها و یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
با وجود آنکه دسترسی غیرمجاز به داده‌های کاربران جرم محسوب می‌شود اما نهاد‌های امنیتی و قضایی به صورت مداوم و گسترده با استفاده غیرقانونی از امکانات خود برای انجام حمله‌های سایبری، کرارا برای به دست آوردن محتوای مکاتبات کاربران و پرونده سازی علیه فعالین مدنی و سیاسی استفاده کرده‌اند. علی‌رغم سوء استفاده مکرر از دسترسی به اطلاعات مردم در شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی و نقض حریم خصوصی کاربران، تاکنون هیچ مقام مسوولی برای چنین مواردی توسط دادگاه صالحه مورد بازخواست و محاکمه قرار نگرفته است و عملا مسیری برای شهروندان برای پیگیری نقض حریم خصوصی خود توسط دستگاه‌ها قدرتمند امنیتی-اطلاعاتی و قضایی وجود ندارد.
