سوالات حقوقی ۱۰: چطور می‌توان کودک‌آزاری توسط اعضای یک خانواده را گزارش داد
سوال: در همسایگی ما کودکی زندگی می‌کند که مرتب صدای گریه و فریاد او را می‌شنویم. بعد از پرس‌و‌جو متوجه شدم که این کودک با مادر و ناپدریش زندگی می‌کند و از طرف آنها مورد خشونت و آزار شدید است. می‌خواهم این موضوع را گزارش بدهم اما نمی‌دانم که چطور باید این کار را انجام دهم و بعد از گزارش من چه سرنوشتی در انتظار کودک خواهد بود؟
بر اساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱، کودک‌آزاری از جرایم عمومی محسوب می‌شود و نیاز به شاکی خصوصی ندارد. یعنی هرکس می‌تواند به محض دیدن مورد کودک آزاری آن را گزارش دهد و دادستان هم به‌عنوان مدعی‌العموم باید موضوع را پیگیری کند. حداکثر مجازاتی که در این قانون پیش‌بینی شده است ۶ ماه حبس و یک میلیون تومان جزای نقدی است. بنابراین شما به عنوان یک شهروند در صورتی که دلایلی در دست دارید حاکی از این که یک کودک مورد خشونت یا سو استفاده قرار دارد، به نکات زیر توجه کنید:
- اگر مساله فوری هست و احتمال می‌دهید که جان یا سلامت کودک در معرض خطر باشد با فوریت پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید؛
- در بقیه موارد با اورژانس اجتماعی که زیر نظر بهزیستی اداره می‌شود با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید و قضیه را گزارش دهید؛
- راه دیگر تماس با دادستانی و اعلام جرم به دادستان است. در تهران شماره ۳۳۱۱۴۱۳۶و ۳۷ برای اطلاع از موارد کودک آزاری اعلام شده‌است. همچنین یکی از شعبه‌های دادیاری مجتمع سرپرستی به رسیدگی به موارد کودک‌آزاری اختصاص یافته‌است. بنابراین شما می‌توانید با جستجوی آدرس مجتمع یا شعبه سرپرستی در شهر محل سکونت خود، حضورا موضوع را پیگیری نمایید.
- قبل از تماس یا مراجعه مطمئن شوید که تا حد امکان اطلاعات کافی را در اختیار دارید از جمله آدرس محل سکونت کودک/، در صورت امکان نام کودک و نام و رابطه شخص آزارگر با او؛
- در صورت امکان و با احتیاط کامل سعی کنید دلایلی را در مورد کودک‌آزاری تهیه کنید تا شخص آزارگر نتواند منکر ماجرا شود مثلا عکس یا فیلم یا صدای ضبط شده. همچنین می‌توانید از اشخاص دیگری که از موضوع اطلاع دارند نیز درخواست شهادت کنید تا احتمال موفقیت پرونده بیشتر شود؛
- همچنین می‌توانید با سازمان‌های غیردولتی فعال در زمینه حمایت از کودکان در معرض آسیب تماس بگیرید و موضوع را گزارش دهید. مددکاران این سازمان‌ها اغلب از مهارت‌ها و تجربه کافی برای مدیریت این موارد برخوردار هستند و بهتر می‌توانند با بهزیستی و نهاد‌های قضائی تعامل کنند.
متاسفانه به دلیل نقص قوانین حمایتی و ضعف در ساز‌و‌کار‌های موجود، برخورد با موارد کودک‌آزاری در ایران به کندی و بسیار ضعیف صورت می‌گیرد و معمولاً کودک آزار دیده مجدداً به والدین آزارگر سپرده می شوند. اگر دادگاه به این نتیجه برسد که کودک نمی‌تواند در خانواده زندگی کند، ممکن است سرپرستی او به پدربزرگ پدری یا یکی از اقوامی که داوطلب نگهداری کودک باشد سپرده شود. در مواردی که هیچ راه دیگری وجود نداشته باشد، کودک به مراکز زیر نظر بهزیستی سپرده می‌شود ولی با توجه به محدودیت امکانات، سعی دادگاه‌ها بر این است که کودکان کمتر تحت سرپرستی بهزیستی قرار بگیرند.
