سوال حقوقی ۱۳: آیا پدر و مادر می‌توانند از آموزش کودک خود جلوگیری کنند؟
سوال: من به تازگی متوجه شدم که شوهر سابقم دختر ۸ ساله ما را به بهانه مشکلات مالی و نداشتن امکانات در مدرسه ثبت نام نکرده‌است. موقع طلاق حضانت دخترم را به همسرم سپردم و امکان نگهداری او را هم ندارم. اما می‌خواستم بپرسم آیا امکان دارد به نحوی جلوی این کار شوهر سابقم را بگیرم و او را وادار کنم دخترم را به مدرسه بفرستد؟
پاسخ: ممانعت والدین از تحصیل فرزندان در قانون ایران جرم است و می‌توان با طرح شکایت در مراجع قضایی، پدر یا مادری را که با وجود داشتن وظیفه حضانت فرزند، از ثبت نام او در مدرسه خودداری می‌کند وادار کرد که به این تکلیف قانونی خود عمل کند. بنابراین، شما ابتدا می‌توانید دادخواست حقوقی به خواسته «الزام پدر به تامین وسایل و امکانات فرزند» را در دادگاه ثبت نمایید و بعد از صدور رای محکومیت، چنانچه پدر کودک باز هم از ثبت نام و تحصیل او ممانعت کرد، این بار می‌توانید با ضمیمه کردن رای دادگاه حقوقی، به دادسرا مراجعه کنید و شکایت کیفری مطرح نمایید که در صورت صدور حکم، جزای نقدی و حبس برای پدر کودک به دنبال خواهد داشت.
در این مورد دو قانون وجود دارد که می‌توانید در متن شکایت خود به هر دو استناد کنید. نخست ماده ۴ قانون تأمین وسائل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب ۱۳۵۳ است. به موجب این ماده، هر یک از پدر یا مادر یا سرپرست قانونی کودک و نوجوان کمتر از هیجده سال که قانوناً مسئول پرداخت مخارج زندگی او می‌باشد و با‌داشتن امکانات مالی از تهیه وسائل و موجبات تحصیل کودک یا نوجوان امتناع کند یا به نحوی از انحاء از تحصیل او جلوگیری نماید به حکم مراجع قضایی‌که خارج از نوبت رسیدگی می‌کنند به انجام تکالیف فوق نسبت به کودک یا نوجوان محکوم‌خواهد شد. هر گاه پس از ابلاغ حکم پدر یا مادر یا سرپرست به تکلیف مقرر در حکم دادگاه اقدام ننماید یا پس از اجرای حکم مجدداً کودک یا نوجوان را از تحصیل‌باز دارد به حبس از یک تا سه سال و تأمین هزینه معاش و تحصیل کودک یا نوجوان خود محکوم خواهد شد.
همچنین به موجب ماده ۴ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۱۳۸۱، هرگونه ممانعت از تحصیل کودکان (منظور تمامی افراد زیر ۱۸ سال است) ممنوع و‌مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا تا ده میلیون ریال جزای‌نقدی محکوم می‌گردد.
