انجمن های مبارزه با محرومیت تحصیلی
تحقیقات کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران نشان می دهد که با تشکیل انجمن های دانشجویی طی سال های ۷۷ و۷۸ که هدف اصلی شان پیگیری و احقاق حقوق دانشجویان محروم از تحصیل بود، موضوع محرومیت های تحصیلی دانشجویان از طریق قرارگرفتن کد در کارنامه های آنها ونیز اخراج های دانشجویی به یک مساله ملی تبدیل شد.
این پیگیری ها ابتدا اغلب به صورت فردی صورت میگرفت اما از سال ۱۳۸۷ دانشجویان محروم از تحصیل با تشکیل ۳ تشکل صنفی برای بازپس گرفتن حق تحصیل” و رفع تبعیض تحصیلی”، فعالیت ها و نیز اعتراضات خود را منظم و به صورت جمعی پیگیری کردند.
در سال ۸۷ شماری از این دانشجویان”شورای دفاع از حق تحصیل” را تشکیل دادند. آن ها در نخستین بیانیه خود با تاکید براینکه “ماشین گزینش که از سه سال پیش تجدید سازمان یافته، سالیانه ده ها تن از دانشجویان را از صحنۀ دانشگاه حذف می کند” و “کمیته های انضباطی سخاوتمندانه احکام تعلیق صادر می کنند، استادان مستقل از دانشگاه اخراج شده یا به اجبار بازنشسته می شوند و افرادی فاقد صلاحیت علمی و گاه دارای پیشینه های امنیتی جایگزین ایشان می شوند” اعلام کردند:
“در سال ۸۵، جمعی از دانشجویان قبول شده در آزمون کارشناسی ارشد، به اصطلاح ستاره دار شدند و با وجود احراز صلاحیت علمی شان، راه ورود ایشان به دانشگاه سد شد. در سال ۸۶ گزینش گران انحصارطلب که از بازتاب ستاره دار کردن دانشجویان در افکار عمومی خشنود نبودند، برای فرار از مسئولیت و پاسخگویی، ماشین گزینش را به راهی انداختند که ردِ پایی از خود به جای نگذارند.این راه عدم ارایۀ کارنامۀ آزمون بود.”
در این بیانیه آمده بود: ” به این ترتیب در سال ۸۶ جمع بیشتری از دانشجویان مظلومانه از ادامۀ تحصیل محروم شدند؛ بدون این که حتی سندی مکتوب دالِ بر حقانیت علمی خود برای ادامۀ تحصیل در دست داشته باشند” و “در سال ۸۷ نیز گروهی دیگر از داشجویان، مشمول این رویه شوم شدند و به خیل محرومان از تحصیل در ایران پیوستند.”
این شورا همچنین با اشاره به”ظلم جنسیتی به دانشجویان دختر” تاکید کرد” سهمیه بندی جنسیتیی برخی رشته ها را نیز باید به سیاهۀ بالا افزود.”
دانشجویان محروم از تحصیل همچنین اعلام کردند:”برای احیای حقوق آموزشی خود تلاش می کنیم” و افزودند که”برای رسیدن به روزی که”دست یابی به آموزش عالی با تساوی کامل برای همه ممکن شود” تمامی فعالان حقوق بشر و نیروهای دموکراسی خواه را به همراهی فرامی خوانند.”
( نخستین بیانیۀ شورای دفاع از حق تحصیل،۱۸ آگست ۲۰۰۸ )
علاوه بر آن تشکل دانشجویی دفتر تحکیم وحدت نیز با تشکیل کمیته ای برای محرومیت های تحصیلی در این زمینه به پیگیری وضعیت دانشجویان یاد شده پرداخت.
“جمعیت مبارزه با تبعیض تحصیلی” دیگر تشکلی است در آذر ماه سال ۱۳۸۸ با اعلام اینکه”محرومیت از تحصیل، اعمال احکام انضباطی سنگین و زندانی کردن دانشجویان در طول سی‌سال گذشته همواره یکی از ابزارهای رایج حاکمیت در جهت یکدست‌سازی دانشگاه‌ها و سرکوب جامعه مدنی بوده” فعالیتش را آغاز کرد.
این جمعیت در بیانه نخست خود با اعلام اینکه به عنوان”نهاد مستقل و غیروابسته به حاکمیت برای ایجاد جنبشی عدالت‌خواهانه در جهت محو موارد بی‌شمار تبعیض علیه دانشجویان” فعالیت می کند”اعلام کرد:
” اکنون در آستانه ۱۶ آذر ۱۳۸۸، در حالی که بسیاری از دانشجویان، روزنامه‌نگاران و فعالان جامعه مدنی در زندان به سر می‌برند و محرومیت از تحصیل، در اشکال مختلف آن مانند تعلیق، اخراج و درج نقص پرونده در کارنامه همچنان علیه دانشجویان و داوطلبان ورود به دانشگاه اعمال می‌گردد، گروهی از فعالان باسابقه در زمینه‌ی حق‌تحصیل، وبلاگ‌نویسان و فعالان حقوق بشر بر آن شدند تا با تاسیس این جمعیت در جهت دفاع از دانشجویان و بازیابی حقوق از دست‌رفته‌ی آنان اقدام کنند. »( نخستین بیانیه جمعیت مبارزه با تبعیض تحصیلی،آذر ۱۳۸۸
“کمیته پی جوئی حق تحصیل بهائیان” دیگر تشکل صنفی دانشجویی-حقوق بشری است که در سال ۱۳۸۸ تشکیل شد و در ماه های پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ۲۲ خرداد ۸۸ جلساتی در تهران تهران و شهرهای دیگر برگزار کرد.
حسام میثاقی سخنگوی از اعضای این تشکل دانشجویی به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفته است:
” (این انجمن) به عنوان نهادی مستقل جهت بازیابی حق عمومی تحصیل تشکیل شد و اعضای آن اکثرا محرومین از تحصیلی بهایی بودند اما برای بازیابی حق تمامی محرومین از تحصیل تلاش می‌کردند از جمله تبعیض جنسیتی در دانشگاه ها، احکام تعلیق و اخراج برای دانشجویان منتقد و همینطور محرومیت از تحصیل بهاییان که سابقه ایی طولانی دارد.این کمیته در اردیبهشت و خرداد ماه نشست هایی در شهرهای مختلف ایران با هدف اطلاع رسانی برگزار کرد که در نوع خود در شرایط خفقان ایران اقدام بی سابقه ای بود.اولین نشست در تهران برگزار شد.من به عنوان سخنگوی این نهاد در نشست ها وظیفه سخنرانی را بر عهده داشتم و نوید خانجانی هم به عنوان مدیر و موسس این نهاد مستقل فعالیت می‌کرد.این کمیته به عنوان نهادی مستقل جهت بازیابی حق عمومی تحصیل تشکیل شد.”
فعالیت های صنفی و متشکل دانشجویان محروم از تحصیل به امکانی برای تبادل تجربه محروم شدگان از حق تحصیل تبدیل شد.این تبادل به آنجا منتهی شد که دانشجویان محروم از تحصیل در سال های ۸۷،۸۸ و ۸۹ برای پیگیری حق تحصیل خود از تجربیات دانشجویان محروم از تحصیل سال های ۸۵ و ۸۶ استفاده کنند.
در جریان انقلاب فرهنگی سال ۱۳۵۹ “اخراج و تصیفیه”هزاران دانشجو و استاد از دانشگاه ها در فضای انقلابی- سیاسی و البته “سرکوب گسترده” معترضان و مخالفان هرگز به عنوان یک سوژه ملی مورد توجه قرار نگرفت. در حالی که فعالیت های صنفی و جمعی دانشجویان محروم از تحصیل در طی سالهای ۸۵ تا ۸۹ که حمایت سازمان های مدافع حقوق بشر در ایران و خارج از ایران و پوشش مطبوعاتی رسانه های داخلی و خارجی را نیز به همراه داشت موضوع محرومیت سیستماتیک از تحصیل را به موضوعی که در سطح ملی مورد بحث قرار گرفت تبدیل کرد.
مقامات و نهادها و وزارتخانه های مسئول در جمهوری اسلامی در سال های گذشته به تمامی پیگیری ها و اعتراضات دانشجویان محروم از تحصیل بی اعتنا بوده اند.چنانکه مجید دری دانشجوی محروم از تحصیل که در هنگام تنظیم این گزارش، ماه ها از زندانی شدن او می گذرد در نشست شورای دفاع از حق تحصیل در نشست ۳۰ فروردین سال ۸۸ این شورا گفت:
“در سال های اخیر پیگیری های زیادی در غالب نهاد های مختلف مدافع حق تحصیل انجام گرفته است که اگرچه با ارزش بوده ولی به نتیجه مورد نظر که بازگشت دانشجویان به دانشگاه است منجر نشده است.حال شورای دفاع از حق تحصیل در نظر دارد که با ارتباط گرفتن با فعالین عرصه عمومی از آنان برای رسیدن به این مهم طلب مشورت کند تا بتواند از این روند جلوگیری کند.”
(نشست مشترک دانشجویان محروم از تحصیل ایران با حضور احمد زید آبادی عضو هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران و عضو شورای سیاست‌گذاری سازمان ادوار تحکیم وحدت،۳۰ فروردین ۱۳۸۸
پیگیری، اعتراض و آگاهی بخشی دانشجویان ستاره دار و نیز فعالیت صنفی دانشجویانی که طی سال های ۸۵ تا ۸۹ قربانی تبعیض تحصیلی شده اند، علاوه بر فعالان حقوق بشر و رسانه ها در سال ۸۸ مورد توجه افکار عمومی نیز قرار گرفت به نحوی که این موضوع در جریان مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ به کرات توسط کاندیداهای ریاست جمهوری مطرح شد.
