بیش از ۵۶۰ روز بازداشت: اعتصاب غذای حافظان محیط زیست در اعتراض به بلاتکلیفی وضعیت
یک منبع مطلع به کمپین حقوق بشر در ایران گفت که نیلوفر بیانی و سپیده کاشانی دو تن از حافظان محیط زیست در بازداشت از روز شنبه ۱۲ مردادماه در اعتصاب غذا به سر می‌برند. درخواست آنها علاوه بر رسیدگی عادلانه به پرونده و با توجه به پایان یافتن مرحله تحقیقات، انتقال به بند عمومی زندان و تبدیل قرار بازداشت به وثیقه است.
این منبع مطلع به کمپین گفت: «بعد از بیش از ۵۶۰ بازداشت، هنوز افراد متهم در این پرونده و نیزخانواده‌هایشان از عناوین مجرمانه‌ای که در پرونده علیه آنها اقامه شده است خبر ندارند و بدون هیچ دلیلی با وجود پایان بازجویی‌ها همچنان از انتقالشان به بند عمومی خودداری می‌کنند.»
برخی منابع رسمی کشور اعلام کرده‌اند که سه نفر دیگر از هشت فعالان محیط زیست بازداشت‌شده به نام‌های «هومن جوکار، امیرحسین خالقی و طاهر قدیریان» نیز در اعتصاب غذا هستند. کمپین تا کنون به صورت مستقل نتوانسته است موارد دیگر اعتصاب غذا را تایید کند.
هم اکنون هشت تن از حافظان محیط زیست که از بهمن و اسفند ۱۳۹۶ در بازداشت به سر می‌برند، هر سه هفته یک بار ملاقات حضوری و تماس تلفنی نیز گاهی با آنها برقرار می‌شود.
برخی منابع امروز ۱۷ مرداد اعلام کردند که اعتصاب غذای برخی از آنها از پانزدهم مرداد ماه آغاز شده است. با این حال کمپین مطلع شده است که اعتصاب غذا سپیده کاشانی و نیلوفر بیانی از دوازدهم مرداد ماه آغاز شده اما خبر آن روز پانزدهم مرداد ماه درشبکه‌های اجتماعی و رسانه مطرح شده است.
روزنامه اعتماد روز ۱۷ مرداد ماه به نقل از خبرگزاری اسکان‌نیوز نوشت پنج نفر از فعالان محیط زیست در اعتراض به بازداشت موفت‌شان و عدم رسیدگی عادلانه به پرونده‌ها دست به اعتصاب غذا زده‌‌آند. براساس این خبر در حال حاضر «نیلوفر بیانی، سپیده کاشانی، هومن جوکار، امیرحسین خالقی و طاهر قدیریان» از فعالان محیط زیستی هستند که در اعتصاب غذا هستند.
از سوی دیگر، برادر سپیده کاشانی در تاریخ ۱۷ مرداد ماه در گفت‌وگویی با خبرگزاری انصاف‌نیوز با تایید خبر اعتصاب غذای خواهرش گفته است خواسته خواهر او و بقیه اعتصاب کنند‌گان «یک دادرسی عادلانه و منطقی» است و اینکه «پس از ۱۹ ماه بازداشت موقت با قید وثیقه آزاد شوند یا به بنده‌ای عمومی منتقل شوند که اگر مدارکی هست و اگر قرار است دادرسی انجام شود، بشود.»
حمید کاشانی به این انصاف‌نیوز گفت: «قبل از برج ۱۰ سال گذشته چند جلسه‌ی دادگاه برگزار شد و به ۴۰ روز پیش موکول شد. دوباره چند جلسه دادگاه برگزار شد و دوباره رها شد. حال چرا، ما علتش را نمی‌دانیم. اما به هرحال اینها افرادی هستند که برای محیط زیست کشور زحمت کشیده‌اند. کارنامه‌شان، نوع کار کردن و نظم کار کردن آنها معلوم است. قانون‌مندی آنها حاکی از این است که هیچ کدام از مواردی که به آنها نسبت داده شده واقعیت نداشته است. در حال حاضر درخواست آنها این است که یک دادگاه عادلانه و منسجم انجام شود. اگر هم قرار است که زمانی به برگزاری دادگاه بخورد، دیگر از بازداشت موقت خارج شوند و با قید وثیقه تا زمان دادگاه آزاد شوند یا حداقل به بند عمومی بروند چون خیلی وضعشان بد است. علت اینکه این کار را کرده‌اند هم این است که کاملا تحت فشار هستند و از کنترل‌شان خارج شده است.»
خبر اعتصاب غذای آنها در ابتدا در تاریخ ۱۵ مرداد ماه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در پی این خبر، برخی از اعضای خانواده این هشت فعال محیط زیست روز چهارشنبه ۱۶ مرداد ماه برای پیگیری به دادسرای زندان اوین رفتند. یک منبع مطلع در این باره به کمپین حقوق بشر در ایران گفته بود: «مسوولی با تکذیب خبر اعتصاب غذایشان به آنها گفته بود که آنها روز بعد با خانواده‌هایشان تماس تلفنی خواهند داشت و از آنها خواسته بود که دادسرا را ترک کنند.»
با این حال تاکنون هیچ‌کدام از آنها به جز سام رجبی با خانواده‌های خود تماسی نداشتند. این منبع درباره تماس سام رجبی به مادرش گفت: «سام روز چهارشنبه ۱۶ مرداد ماه با مادرش تلفنی صحبت می‌کند اما می‌گوید چون او در محل دیگری نگهداری می‌شود از اعتصاب بقیه خبری ندارد.»
از سوی دیگر به نقل از این منبع آگاه، برخی از اعضای خانواده این هشت فعال محیط زیست بازداشت شده از سوی بازجویان فرزندانشان تهدید به سکوت شده‌اند: «برخی از اعضای این خانواده‌ها در زمانی که برای ملاقات فرزندانشان به زندان رفته‌اند تهدید شده‌اند که در صورت ساکت نبودن و اطلاع رسانی در مورد افراد زندانی بازداشت می‌شوند.»
کتایون رجبی خواهر سام رجبی که در خارج از ایران زندگی می‌کند در توییتر خود پس از اجازه ندادن به خانواده‌ها برای ملاقات فرزندانشان و وعده تماس تلفنی آنها نوشت: «به گفته چند خانواده که امروز به اوین مراجعه کردند، گفته شد :«#فعالان_محیط_زیست اعتصاب نکردند و فردا با خانواده ها تماس که گرفتند، آنها خودشون این دروغ را تایید خواهند کرد. حالا چرا امروز اجازه تماس ندادند، خدا داند. چون انگار دو نفر دیگه هم دست به اعتصاب زدند. #امید_برای_طبیعت»
با این حال سه روز پس از شروع اعتصاب غذای آنها و تایید آن در روزنامه و خبرگزاری رسمی ایران، هنوز هیچ‌کدام از مسوولان قضایی در مقابل این خبر واکنشی نشان نداده‌اند.
مدتی پیش خانواده آنها در سومین نامه خود از ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه خواستار آزادی آنها و رسیدگی عادلانه به پرونده‌شان شده بودند. این خانواده در یک سال گذشته نامه‌های نیز به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، رییس جمهور و رییس مجلس شورای اسلامی داده‌اند که همگی آنها با سکوت مواجه شده است.
کاووس سیدامامی، سام رجبی، هومن جوکار، نیلوفر بیانی، مراد طاهباز، طاهر قدیریان، امیرحسین خالقی و سپیده کاشانی، کارکنان و مدیران موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» هستند که در روزهای چهارم و پنجم بهمن ماه ۹۶ بازداشت شدند. دفتر میراث حیات‌وحش پارسیان هم پس از بازداشت کاووس سیدامامی و همکارانش در تاریخ چهارم بهمن ماه پلمب شد.
کاووس سیدامامی دو هفته بعد در سلولش در زندان اوین فوت کرد. مسوولان زندان آن را خودکشی عنوان کردند. اما هیچگاه تحقیقات مستقی در خصوص مرگ این استاد دانشگاه و فعال محیط زیست در زنان انجام نشد. بقیه این افراد همچنان در بازداشت در سلول‌های چند نفره هستند و هرازگاهی با خانواده‌های خود تماس تلفنی و با حضور ماموری در زندان ملاقات حضوری دارند.
برخی از این فعالان محیط زیست متهم به اتهام جاسوسی و دو نفر از آنها متهم به اتهام سنگین «فساد فی الارض» هستند. تاکنون دو جلسه دادگاه برای نیلوفر بیانی و مراد طاهباز در بهمن ۹۷ برگزار شد با این حال نیلوفر بیانی به جلسه دوم دادگاه خود منتقل نشد و فقط وکیلش حضور داشت. هنوز اما برخلاف وعده‌های داده شده دادگاه‌های بقیه بازداشت شدگان تشکیل نشده است.
یک سال پس از بازداشت این فعالان، شورای عالی امنیت ملی نیز مانند نمایندگان مجلس و رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد مصداقی درباره جاسوسی این افراد وجود خارجی ندارد. محمود صادقی نماینده مجلس در توییتی در بهمن ۹۷ اعلام کرد که شورای امنیت ملی نیز فعالیت‌های این افراد را مصداق جاسوسی تشخیص نداده است: «بنابر اطلاع رسیده شورای عالی امنیت ملی نیز پس از بررسی کارشناسی پرونده متهمان محیط زیستی فعالیت متهمان را مصداق جاسوسی تشخیص نداده است.»
پیش‌تر وزیر اطلاعات یکی از اعضای کمیته تحقیق و تقحص ریاست جمهوری در مورد بازداشت فعالان محیط زیست و رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران بر بی‌گناهی آنها گزارش داده بودند و گفته بودند بدون دلیل در بازداشت به سر می‌برند.
عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست اول خرداد ۹۷ گفت: «بر اساس تشخیص کمیته چهار نفره هیات دولت «فعالان بازداشت شده باید آزاد شوند چون هیچ سندی برای اثبات تهمت‌هایی که به این افراد زده شده وجود ندارد.» او گفت: تاکنون مشخص شده این افراد بدون اینکه کاری بکنند بازداشت شده‌اند و باید آزاد شوند.
