مرگ سحر خدایاری، یادآوری دردناک ممنوعیت بی‌معنای حضور زنان در استادیوم‌های ایران
وعده‌های توخالی باید پایان یابد: فیفا باید از دولت ایران بخواهد یکبار برای همیشه به این ممنوعیت پایان دهد
۲۰ شهریور ۱۳۹۸- مرگ سحر خدایاری توجه بسیاری را به سیاست تبعیض‌آمیز دولت ایران در ممنوعیت ورود زنان به استادیوم‌های ورزشی که در طول دهه‌های اخیر مورد اعتراض زنان در ایران بوده‌است جلب کرد. خدایاری که از ترس امکان زندانی شدن به جرم اقدام به تماشای زنده فوتبال خود را در تهران به آتش کشید، در روز ۱۷ شهریور جان خود را از دست داد.
هادی قائمی، مدیر اجرایی کمپین حقوق بشر ایران در این باره گفت: « دولت ایران همواره خواسته مردم برای لغو ممنوعیت تبعیض‌آمیز علیه حضور زنان در ورزشگاه‌ها را نادیده می‌گرفت. اکنون که هزینه‌های انسانی این رویکرد آشکار می‌شود، وقت آن است که دولت ایران این فاجعه را به نقطه عطفی در تغییر سیاست تبعیض‌آمیز خود درباره منع حضور زنان در ورزشگاه تبدیل کند.»
وی اضافه کرد: «فیفا نباید با رفع محدود و گاه‌وبیگاه این ممنوعیت توسط ایران که برای جلوگیری از فشارهای داخلی و بین‌المللی است، از پیگیری این موضوع دست بردارد. فیفا باید یک بار و برای همیشه از اساسنامه خود در برابر تبعیض دفاع کند.»
طبق گزارش‌ها، خدایاری، ۲۹ساله، پس از خودسوزی خارج از دادگاهی در تهران در ۱۸ شهریور سال ۱۳۹۸ در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان مطهری تهران درگذشت. اندکی پس از فوت او، خواهرش به مطبوعات داخل کشور خبر داد که مقامات از اسناد ارائه شده توسط خانواده وی در مورد وضعیت سلامت روانی خدایاری چشم پوشی کرده بودند.
خواهر خدایاری در تاریخ ۱۳ شهریورماه به خبرگزاری رکنا گفت: «خواهرم بیماری دو قطبی دارد و از دو سال پیش تحت نظر پزشک است.» او اضافه کرد: «بعد از اینکه خواهرم ناسزاگویی‌هایی نزد ماموران داشته است، او را مثل آدم سالم مورد بررسی قضایی قرار می‌دهند.»
خدایاری که اصالتا اهل قم بود، پس از دستگیری به جرم تلاش برای تماشای تیم فوتبال مورد علاقه خود استقلال که در اسفندماه سال ۹۷ در ورزشگاه آزادی تهران بازی داشت، برای محاکمه به دادسرا احضار شد. به گفته خواهر او، خدایاری پس از اینکه شنید «باید ۶ ماه در زندان بماند»، اقدام به خودسوزی کرد.
در شبکه‌های اجتماعی از خدایاری به عنوان «دختر آبی» نام برده می‌شود، چرا که او روز دستگیری رنگ آبی تیم استقلال را به تن داشت.
فیفا در بیانیه‌ای به خانواده خدایاری تسلیت گفت و اضافه کرد که مجددا «از مقامات ایران می‌خواهد تا آزادی و امنیت زنانی را که برای پایان دادن به ممنوعیت حضور در ورزشگاه مبارزه می‌کنند تضمین کند.»
ایران تنها کشور جهان است که زنان را از حضور در استادیوم‌ها منع می‌کند. به تازگی فیفا به ایران هشدار داده که برای رفع این ممنوعیت اقدامات لازم را انجام دهد و اساسنامه فیفا مبنی بر ممنوعیت تبعیض را رعایت کند. با این حال فیفا توضیح نداده که در صورت برطرف نکردن این ممنوعیت توسط ایران، دولت با چه عواقبی مواجه خواهد شد.
قائمی افزود: «این اعتراض فقط مربوط به استادیوم‌ها نیست، بلکه بخشی از جنبش رو به رشد زنان در ایران است که هدف آن دستیابی به حقوق بشر از جمله برابری و همچنین آزادی بیان و عقیده است.»
انتقاد از ممنوعیت در رسانه‌های اجتماعی ایران و توسط چهره‌های مشهور و نمایندگان مجلس
به گزارش روزنامه‌نگار بی‌بی‌سی فارسی نیکی محجوب، بعد از جهانی شدن داستان خدایاری به مطبوعات ایرانی مستقر در ایران گفته شد که آنها دیگر اجازه ندارند درباره این موضوع گزارش منتشر کنند. این دستور پس از آن صادر شد که برخی از چهره های برجسته در کشور علنا مرگ خدایاری را محکوم کردند.
نماینده اصلاح‌طلب مجلس پروانه سلحشوری در تاریخ ۱۹ شهریورماه در این باره در توییتر نوشت: «در جایی که مردانش برای زنان تکلیف تعیین می‌کنند و ابتدایی‌ترین حقوق انسانی را از آنها سلب می‌کنند، و زنانی که علیه زنان در این ظلم آشکار مردان را همراهی می‌کنند، همه ما در حبس و سوختن سحرهای این سرزمین مسوولیم.»
بازیکن سابق و مشهور فوتبال علی کریمی نیز در اینستاگرام نوشت که «تا اطلاع ثانوی» وارد استادیوم‌های ایران نخواهد شد.
داریوش مصطفوی رییس پیشین فدراسیون فوتبال کشور در مصاحبه‌ای با روزنامه ایران در ۱۴ شهریورماه نیز از مقامات به دلیل تعقیب خدایاری و آسیب رساندن به اعتبار بین‌المللی ایران انتقاد کرد: «شعار کمیته ملی المپیک آزادی انسان‌هاست. اینفانتینو در فیفا و دوستانشان و مقامات فدراسیون فوتبال آسیا اگر بفهمند چنین اتفاقی افتاده، چه فکری درباره جامعه ما می‌کنند. با فدراسیون چه برخوردی می‌کنند؟»
پیروزی مجدد حسن روحانی در انتخابات سال ۹۶ تا حد زیادی به این دلیل رخ داد که بسیاری از شهروندان ایرانی تصور می‌کردند دولت روحانی برای حفظ و بهبود حقوق زنان و مردان در ایران تلاش خواهد کرد.
قائمی در این باره گفت: «آقای روحانی در پاسخ به اعتراضات مداوم زنان و مردان ایرانی به دنبال دستیابی به حقوق اساسی خود، سکوت اختیار کرده و ناکارآمد بوده است.»
هیچ قانونی در ایران به طور خاص زنان را از تماشای مسابقات ورزشی در استادیوم‌ها منع نمی‌کند، اما این سیاست غیررسمی از سال ۱۳۵۹ یعنی دو سال پس از انقلاب اسلامی توسط نیروهای تندرو و محافظه‌کار مذهبی و امنیتی مورد حمایت و اجرا قرار گرفته است.
در پاسخ به مطالبه رفع این ممنوعیت، برخی از مقامات اعلام کردند که استادیوم‌های ایران برای خانم‌ها «مناسب» نیستند، زیرا در آنها بخش مخصوص زنان یا سرویس بهداشتی زنانه وجود ندارد.
این مقامات توضیح نداده‌اند که چرا برای دسترسی به این الزامات اقدامی صورت نگرفته است.
قائمی گفت: «همه از جمله زنان ایران باید این حق را داشته باشند که از زیبایی بازی فوتبال و دسترسی به مسابقات ورزشی در کنار هواداران مرد لذت ببرند.»
وی افزود: «اشخاص بانفوذ از جمله بازیکنان فوتبال و هواداران مرد باید صدای دختران آبی کشور و همه زنان ایرانی را که برای اعتراض به این ممنوعیت، همه چیز خود را در معرض خطر قرار می‌دهند، به گوش مسوولان و جهانیان برسانند.»
