از افزایش «خود زنی» برای دریافت «دیه» تا مرگ دانش‌آموزان در آتش‌سوزی مدرسه کانکسی
«خبرخانه» جایی‌ست که در آن به مرور هفتگی خبرهایی می‌پردازیم که مستقیم و یا غیرمستقیم با تضییع و نقض موارد حقوق بشر در ایران پیوند دارد؛ از بازداشت فعالان مدنی و تجمعات اعتراضی گرفته تا محاکمات ناعادلانه زندانیان و بحران‌های اجتماعی و زیست محیطی. خبرهایی که مجالی برای پرداختن به آنها در غالب گزارش فراهم نیامده و یا در هیاهوی رویدادهای هرروزه گم شده‌اند.
شما می‌توانید «خبرخانه» را هرهفته در وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی کمپین حقوق بشر ایران دنبال کنید.
*بالارفتن آمار «خودزنی» شهروندان برای دریافت «دیه»
فرزانه مهدی‌زاده، سرپرست دفتر امور معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی ایران می‌گوید در ۹ ماه نخست سال جاری ۱۰ هزار و ۲۳۱ مورد «خودزنی، با ادعای نزاع و با هدف دریافت دیه و خسارت» در مراکز پزشکی قانونی کشف و به مراجع قضایی اعلام شده است.
ناگفته پیداست که بالارفتن چنین آمارهایی نشانی مستقیم از سایه گسترده فقر بالای سر جامعه ایران است. فقری که گروهی را در جامعه وامی‌دارد تا برای تامین مخارج زندگی اقدام به «خودزنی» کنند. از سوی دیگر برخی روایت‌های مقامات انتظامی کشور حکایت از آن دارد که ماجرای «خودزنی» و یا «تصادفات ساختگی» تحت کنترل و برنامه‌ریزی دقیق گروهی از کلاهبرداران در سطح کشور است که به این وسیله از شرکت‌های بیمه و یا افراد اخاذی می‌کنند. حدود پنج‌ماه پیش بود که معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی پایتخت با بیان اینکه اعضای یک باند کلاهبرداری از طریق تصادفات ساختگی بالغ بر ۲۰ میلیارد ریال از شرکت‌های بیمه کلاهبرداری کرده اند گفته بود که این افراد در ابتدای شکل‌گیری گروه‌شان با وارد آوردن صدمه به جسم خود از بیمه خسارت دریافت می‌کردند.
* واکنش عضو کمیته مقابله با کرونا به تایید واکسن روسی در ایران
پربیراه نیست اگر بگوییم که شرایط ایران در جریان واکسیناسیون همگانی شهروندان خود برای مقابله با کرونا شرایطی پیچیده و االبته متفاوت با سایر کشورهای در دنیا دارد. همین چندی پیش بود که رهبر جمهوری اسلامی در ایران، در فرمانی متکی بر مواضع سیاسی دستور داد که خرید واکسن تولید آمریکا و بریتانیا و ورود آن به ایران ممنوع است. حالا چند هفته بعد از این دستور مقامات جمهوری اسلامی در اظهارنظری تازه می‌گویند که ایران قصد دارد واکسن کرونای روسی را خریداری کند.
روز پنجشنبه نهم بهمن‌ماه کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت ایران گفت: مجوز مصرف اضطراری واکسن Sputnik V محصول شرکت گامالیا کشور روسیه صادر شد. این مقام مسئول وزارت بهداشت گفته است کمیسیون قانونی تشخیص (صلاحیت ساخت و ورود دارو و مواد بیولوژیک) سازمان غذا و داروی ایران برای مصرف اضطراری این واکسن روسی مجوز اضطراری صادر کرده است. واکسن روسی اسپوتنیک روسی هنوز در انتظار تایید سازمان بهداشت جهانی است.
به گفته سخنگوی وزارت بهداشت روند بررسی واکسن‌های دیگر از مبدا هند، چین، روسیه و… کماکان ادامه دارد.
در همین حال مینو محرز، عضو کمیته ملی مبارزه با کرونا در ایران، در واکنش به خبر تایید واکسن روسی گفته است که «تهیه و واردات واکسن کرونای روسی توسط دولت از شانس بد مردم ایران است. به هیچ عنوان از این انتخاب راضی نیستم زیرا تاکنون هیچ اطلاعاتی از این واکسن منتشر نشده است.»
این چهره دانشگاهی با انتقاد از تایید این واکسن توسط سازمان غذا و داروی کشور گفته است « معلوم نیست از چه زمانی تاکنون سازمان غذا و داروی کشور جزو منابع بین‌المللی شده‌اند؟ سازمان غذا و داروی ایران زمانی می‌تواند دارو و واکسنی را تایید کند که پیش از آن، دارو یا واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته باشد.»
*تدوام فشار بر فعالان مدنی؛ از بازداشت شهروندان تا بی‌اطلاعی از محبوسان
هفته گذشته هم‌چنان اخبار زیادی از ادامه فشارهای امنیتی و پلیسی بر فعالان مدنی و زندانیان سیاسی محبوس منتشر شد. خبر رسید که نجمه میرآخورلی، شهروند ۶۱ ساله ساکن تهران به پنج سال حبس تعزیری محکوم شد. خانم میرآخورلی ۲۸ آبان‌ماه ۹۸ به دست ماموران اطلاعات سپاه در منزل شخصی خود بازداشت و سوم دی‌ماه همان سال با تودیع قرار وثیقه به صورت موقت و تا پایان مراحل دادرسی آزاد شد.
حالا شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران نجمه میرآخورلی را به دلیل آنچه «عضویت در گروهک غیرقانونی سازمان فداییان خلق (اقلیت)» عنوان کرده به ۵ سال حبس تعزیری محکوم کرده است.
همچنین احمد یزدانی پور، شهروند ۶۱ ساله ساکن تهران روز سه‌شنبه ۷ بهمن‌ماه پس از حضور در واحد اجرای احکام دادسرای اوین بازداشت و جهت تحمل دوران محکومیت خود به زندان اوین منتقل شد. او به دلیل آنچه اتهامات تبلیغ علیه نظام و اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور عنوان شده است به سه سال و ۹ ماه حبس تعزیری محکوم است. خبرگزاری هرانا نوشته است که «احمد یزدانی پور مبتلا به بیماری ریوی است و انتقال او به زندان با توجه به شیوع ویروس کرونا موجب نگرانی خانواده وی شده است.» احمد یزدانی‌پور فعال سیاسی در دهه شصت است. او اسفندماه سال ۱۳۹۸ در خانه خود بازداشت شد.
در هفته گذشته شهاب‌الدین نظری، فعال سیاسی و مدنی هم جهت اجرای حکم حبس راهی زندان اوین شد. وی پیش‌تر در پی شکایت سازمان اطلاعات سپاه توسط دادگاه انقلاب تهران به یک سال حبس تعزیری محکوم و این حکم در مرحله تجدید نظر نیز عینا تائید شده بود.
در شهرهای کردنشین کشور هم هم‌چنان بر شمار بازداشتی‌ها افزوده می‌شود. براساس گزارش‌های سازمان حقوق بشری هه‌نگاو تعداد دستگیرشدگان فعالان مدنی در شهرهای کردنشین به هشتاد نفر رسیده است. هنوز نه دلیلی برای این بازداشت‌ها اعلام شده و نه معلوم است که برخی از دستگیرشدگان کجا محبوس هستند. در یک گزارش دیگر این سازمان حقوق بشری عنوان شده که روز سه‌شنبه ۷ بهمن ۱۳۹۹ نیروهای امنیتی با رفتن به دفتر کار و منزل مصطفی ایلخانی‌زاده،نویسنده، مدرس زبان کُردی و مسئول موسسه فرهنگی و آموزشی «ادب» در شهر بوکان اقدام به بازداشت وی کرده‌اند. براساس این گزارش مصطفی ایلخانی‌زاده پس از بازداشت به مکان نامعلومی منتقل شده و سرنوشت وی نامعلوم است.
*مرگ مهرداد میناوند بر اثر کرونا و به راه افتادن موج مطالبه خرید واکسن در شبکه‌های اجتماعی
مهرداد میناوند، بازیکن سابق تیم ملی فوتبال ایران و یکی از چهره‌های محبوب باشگاه پرسپولیس پس از نزدیک به دوهفته دست و پنجه نرم کردن با کرونا سرانجام روز چهارشنبه هفته گذشته از دنیا رفت. مرگ این چهره شناخته شده ورزشی باعث شد تا به سرعت این اتفاق با مطالبه عمومی خرید واکسن کرونا برای شهروندان ایرانی پیوند بخورد. شبکه‌های اجتماعی به سرعت پر شد از مطالبات گسترده کاربران برای خرید واکسن. این واکنش‌ها متوجه دستور ممنوعیت خرید واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی بود که علی خامنه‌ای با فرمان خود سد راه ورودشان به کشور شد. بسیاری از فوتبالیست‌های نام‌آشنای ایرانی هم به این موج گسترده مطالبه عمومی واکسن پیوستند و در شبکه‌های اجتماعی اعتراض خود را به تاخیر در شروع واکسیناسیون همگانی اعلام کردند. در این میان یکی از پزشکان معالج مهرداد میناوند در ویدیویی که منتشر کرد با اشاره مستقیم به این تبعیض آشکار علیه مردم ایران در دسترسی به واکسن کرونا به عدم توجه مسئولان مملکت در امر تهیه واکسن واکنش نشان داد.
علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی در ایران، دی‌ماه امسال در یک سخنرانی صراحتا دستور ممنوعیت ورود واکسن کرونا تولید آمریکا و بریتانیا را صادر کرد. درباره این تصمیم و واکنش‌ها به آن می‌توانید گزارش کمپین حقوق بشر در ایران را اینجا بخوانید.
*ادامه بی‌خبری و محرومیت از درمان زنان زندانی در اوین
هفته گذشته از زندان اوین خبر آمد که ناهید تقوی زندانی دوتابعیتی ایرانی – آلمانی که بیش از ۱۰۰ روز از بازداشت اوهم‌چنان در بازداشتگاه اطلاعات سپاه زندان اوین نگهداری می‌شود روز پنجم بهمن‌ماه با خانواده‌اش ملاقات داشته است . با این‌حال مقامات قضایی هنوز امکان رویت پرونده این شهروند ایران-آآلمانی را به وکیل وی نداده‌اند. فرزند خانم تقوی درباره آخرین وضعیت مادرش به هرانا گفته بود که: «حاجی مرادی، بازپرس پرونده مادرم، در مراجعه خانواده به آنان گفته است که تنها وکلایی از فهرست وکلای مورد اعتماد قوه قضاییه به پرونده‌ها دسترسی دارند. بازپرس همچنین گفته است پرونده مادرم تا زمانی که او اتهامات خود را قبول نکند، به دادگاه ارجاع داده نخواهد شد.» این شهروند ۶۶ ساله، چندی پیش تحت عمل جراحی قرار گرفته و از بیماری فشار خون بالا رنج می‌برد.
همچنین از اوین خبر آمد که فاطمه مثنی، زندانی سیاسی محبوس در این زندان علیرغم وخامت حال و خونریزی روده از اعزام به مرخصی درمانی محروم مانده است. خانم مثنی به همراه همسرش به گفته مقامات قضایی جمهوری اسلامی متهم به «بغی و محاربه از طریق هواداری از سازمان مجاهدین خلق» هستند که بر همین اساس هر کدام به ۱۵ سال حبس محکوم شدند. فاطمه مثنی مادر دو فرزند است.
هفته پیش همچنین گزارش‌هایی مبنی بر تداوم بی‌خبری از وضعیت پرونده نازنین محمدنژاد که حالا بیش از پنجاه روز است در بازداشتگاه اطلاعات سپاه زندان اوین محبوس مانده، منتشر شد. این دانشجوی کارشناسی رشته زبان روسی دانشگاه علامه طباطبایی و فعال دانشجویی سابق دانشگاه تهران ۱۸ آذرماه توسط نیروهای امنیتی در منزل خود در تهران بازداشت شد با این‌حال تاکنون هیچ دلیلی برای بازداشت وی و هیچ جزئیاتی از پرونده این فعال دانشجویی اعلام نشده است. گزارش‌ها درباره دیگر زندانی زن محبوس در اوین یعنی تهمینه مفیدی، فعال حقوق زنان، هم مبنی بر آن است که با گذشت نزدیک به یک‌ماه از زمان بازداشت وی کماکان به صورت بلاتکلیف در بازداشتگاه اطلاعات زندان اوین بسر می‌برد. خانم مفیدی در تاریخ ۱۳ دی ماه توسط ماموران اطلاعات سپاه در منزل خود در تهران بازداشت شده بود.
*آتش‌سوزی مدرسه کانکسی در دزفول و مرگ دو دانش‌آموز
هفته پیش بازهم آوار محرومیت از امکانات تحصیلی در مناطق محروم کشور بر سر دانش‌آموزان بی‌پناه فرو ریخت و موجب مرگ دو کودک محصل در دزفول استان خوزستان شد. دوشنبه ۲۹ دی‌ماه بود که حادثه آتش‌سوزی در یک مدرسه کانکسی موجب سوختگی تعدادی از معلمان و دانش‌آموزان شد. پس از آن بود که خبرهایی مبنی بر فوت یکی از دانش‌آموزان منتشر شد و به فاصله اندکی از این خبر اعلام شد که دومین دانش‌آموز حادثه دیده نیز از دنیا رفت.
بنا به گزارش‌ها حال عمومی سایر مصدومان این حادثه هم نامساعد است از جمله یکی از مصدومان که دچار سوختگی بیش از ۸۰ درصد شده است. این حادثه آتش‌سوزی موجب سوختگی شدید سه معلم و سه نفر از نوجوانان شد.
این مدرسه کانکسی واقع در روستای کنگرستان بخش کوهستانی سردشت شهرستان دزفول بوده است. جایی که به گفته مسئولین «اگر مسیرهای روستایی در این بخش اصلاح و یا آسفالت بودند روند امداد رسانی به مصدومان این حادثه هموارتر می‌شد و زودتر به مراکز درمانی منتقل می‌شدند».
وزیر آموزش و پرورش چند روز پیش با بیان اینکه تعداد مدارس کانکسی در کشور «زیاد» نیست، گفته بود که « ۳ هزار و ۹۰۰ مدرسه کانکس از مجموع بیش از ۱۱۵ هزار مدرسه در کشور وجود دارد که رقم قابل توجهی نیست، اما موظفیم فضای آموزشی مناسب برای همه دانش آموزان فراهم کنیم».
*آلودگی هوای ایران؛ قاتلی که دیگر «پنهان» نیست
ماجرای آلودگی هوای شهرهای بزرگ در ایران حالا دیگر به یکی از بدیهی‌ترین معضلات شهروندان بدل شده است. اگر در سال‌های گذشته آلودگی هوا چهره خاکستری خود را در بعضی از روزهای سال نشان می‌داد حالا بسیاری از شهروندان باید به زحمت پی روزی در سال باشند که مگر آسمان آبی را ببینند و کوه‌های اطراف شهر در هاله سیاه آلودگی پنهان نماند. به عنوان مثال شهروندان پایتخت از ابتدای امسال فقط ۱۵ روز هوای پاک داشته‌اند و ۸۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۵ روز ناسالم برای همه گروه‌ها به ثبت رسیده است.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید هر سال حدود ۴۰ هزار نفر در کشور به دلیل مواجهه با ذرات آلاینده معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مقام مسئول هشدار داده است که «در صورت عدم کنترل آلاینده های هوا، آسیب پذیری کشور در این زمینه بیشتر می‌شود و در حقیقت تاب‌آوری ما به شدت در مواجهه با آلودگی هوا کاهش می یابد.»
پیش‌تر زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران، گفته بود که «وقتی جان مردم در خطر است، این مسئله شوخی‌بردار نیست و باید قوانین به حدی سختگیرانه باشد که کاملا بازدارنده باشد.»
در ماه‌های گذشته بحث‌ها درباره تاثیرگذاری سوخت «مازوت» در تشدید آلودگی هوای برخی شهرهای ایران بسیار بالاگرفت. پیش‌تر عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران گفته بود: «ما نمی‌توانیم به صرف تولید برق، مازوت بدهیم و هوای شهر را به این روز بیاندازیم.»
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با توضیح اینکه در گذشته سوخت «مازوت» صادر می‌شد اما در زمان حاضر صادرات آن به‌دلیل تحریم‌ها متوقف شده گفته بود: «در این شرایط هم مصرف نفت خامِ ۲۵ درصد پالایشگاه‌های کشور به مازوت تبدیل می‌شود که این مقدار مازوت، مازاد بر نیاز کارخانجات است، به همین دلیل یا پالایشگاه‌ها باید تعطیل شوند یا اینکه اصلاً از مازوت استفاده نکنند.»
این اوضاع در برخی شهرهای بزرگ دیگر ایران هم همین شکل است. مثلا در اصفهان، مشهد، تبریز شهرهایی که در یک ماه گذشته روزهای بسیاری را در وضعیت شدید آلودگی هوا بودند.
*اجرای حکم اعدام در چند شهر ایران
هفته گذشته بازهم خبرهایی مبنی بر اصرار اجرای حکم اعدام برخی زندانیان محبوس در شهرهای ایران منتشر شد. خبر رسید که حکم اعدام مهدی علی‌حسینی کشتی‌گیر ۳۰ ساله اندیمشکی در زندان دزفول اجرا شد. پیش‌تر پادرمیانی برخی بزرگان کشتی ایران باعث شده بود تا نزدیکان این کشتی‌گیر خوزستانی باعث شده بود تا امیدواری‌هایی برای رهایی این محکوم به اعدام به وجود بیاید اما در نهایت این شهروند خوزستانی اعدام شد.
همچنین خبر رسید که سحرگاه پنجشنبه ۹ بهمن‌ماه، حکم اعدام علی مطیری زندانی محبوس در زندان شیبان اهواز اجرا شد. آقای مطیری اردیبهشت‌ماه ۹۷ بازداشت شده بود. مقامات قضایی ایران اتهامات او را «محاربه، افساد فی الارض و قتل دو تن از اعضای بسیج» اعلام کرده بودند. در سحرگاه همین‌روز، حکم یک زندانی که پیش‌تر در ارتباط با جرایم مواد مخدر به اعدام محکوم شده بود، در زندان دستگرد اصفهان به اجرا درآمد.
هفته پیش همچنین خبر رسید که جاوید دهقان خلد، زندانی سیاسی محکوم به اعدام در زندان زاهدان جهت اجرای حکم اعدام به قرنطینه منتقل شده و خانواده او جهت ملاقات آخر فراخوانده شدند. مصطفی نیلی، وکیل مدافع جاوید دهقان خلد این خبر را اعلام کرد و توضیح داده بود که «سه روز قبل رد اعاده دادرسی در سیستم ثبت شده و قصد داشته که روز شنبه تقاضای اعمال ماده ۴۷۷ را ثبت کند».
*مرگ کارگران در سایه نبود ایمنی محل کار
هفته گذشته بازهم بر تعداد کارگرانی که در محل کار جان خود را از دست دادند و یا به شدت مصدوم شدند افزوده شد. گزارش‌هایی مبنی بر مرگ چند کارگر در محیط کار منتشر شد. خبر رسید که سه کارگر در شهرهای کرج، بیجار و قزوین در حین انجام کار جان خود را از دست دادند. یک کارگر ۴۵ ساله در قزوین بر اثر سقوط از مخزن شیمیایی جان خود را از دست داد. در کرج هم یک کارگر ۲۵ ساله ساختمان در کرج بر اثر سقوط از طبقه سوم جان خود را از دست داد. همچنین کارگری در شهر بیجار در حین نظافت «گرید کولر کوره کارخانه» به داخل آتش افتاد و در دم جان داد.
ایمنی محل کار از مهم‌ترین حقوق کارگران در محل کار است. ایران در این زمینه رتبه خوبی در جهان ندارد و به موارد ایمنی در محل کار کارگران بسیار پایین‌تر از موازین جهانی‌ست. آمار دقیقی از مرگ کارگران ایرانی در محل کار در دست نیست با این وجود انتشار اخبار متعدد درباره مرگ و مصدومیت کارگران نشان از شرایط نامساعد ایمنی محل‌های کار در ایران دارد.
*تداوم تجمعات اعتراضی در شهرهای ایران
هفته گذشته برخی از شهرهای ایران شاهد تجمعات اعتراضی بودند. از تجمعات کارگری گرفته تا معلمان و حقوق‌بگیران سازمان تامین اجتماعی. شماری از بازنشستگان تامین اجتماعی دستکم در ۶ استان از جمله تهران، مازندران، قزوین، یزد، اصفهان و گیلان در مقابل ساختمان سازمان مدیریت و برنامه ریزی و استانداری این استان‌ها تجمع کردند و خواسته‌هایشان را مطالبه کردند. اعتراضات بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی مدت‌هاست که در بسیاری از شهرهای ایران ادامه دارد.
شماری از کارگران روزمزد ساختمانی در زاهدان هم در محل کار خود تجمع کردند و نسبت به آنچه تبعیض در حق آنهاست اعتراض کردند. ،شماری از مربیان پیش‌دبستانی اخراج شده در شهرستان باغملک در مقابل فرمانداری این شهر گرد آمدند و اعتراض خود را نسبت به بیکار شدنشان اعلام کردند. شماری از معلمان حق التدریسی و مربیان نهضت سواد آموزی شهرستان های سیرجان و الشتر در محوطه آموزش و پرورش این شهرستان‌ها تجمع اعتراضی برگزار کردند. جمعی از معلمان حق التدریس شهرستان آبادان هم مقابل ساختمان خانه ملت این شهر تجمع اعتراضی کردند.
شماری از کشاورزان شرق اصفهان هم در ادامه تجمعات اعتراضی خود باردیگر مقابل ساختمان اداره مربوطه در اصفهان دست به تجمع زدند. جمعی از پرستاران بیمارستان مرکزی شیراز در محوطه داخلی این بیمارستان، در تجمعاتی اعتراضی خواستار رسیدگی به مطالباتشان شدند.
