یاداشت های اجلاس شورای حقوق بشر ژنو (۲)- بی اعتباری بی سابقه هیات ایرانی با وجود حملات سیاسی به کشورها و انکار نقض حقوق بشر در ایران

یاداشت هایی از اجلاس شورای حقوق بشر ژنو (۱)

ژنو، سوئیس- اجلاس شانزدهم شورای حقوق بشرسازمان ملل در ژنو طی روزهای آینده با بررسی قطعنامه ای در مورد تعیین کزارشگر ویژه ای برای ایران  که هم اکنون پیش نویس آن در اختیار کشورها قرارگرفته است اقدام خواهد کرد. گروه ایرانی حاضر در این اجلاس تلاش بسیار زیادی را برای لابی با کشورهای مختلف انجام داده است که قطعنامه مزبور رای نیاورد اما احتمال تصویب این قطعنامه بسیار بالا ارزیابی میشود. از جمله مذاکرات مفصلی که تیم ایرانی داشته می توان ساعت ها جلسه و بحث و گفت وگو با کشورهای جنبش عدم تعهد (NAM) و سازمان کشورهای اسلامی (OIC) اشاره کرد. برخی منابع به کمپین بین المللی حقوق بشردر ایران گفتند که طرف ایرانی برای اینکه بتواند حمایت بسیارجدی از سوی کشورهایی که معمولا به حمایت از ایران معمولا در هنگام رای گیری برای چنین قطعنامه هایی اقدام می کنند با مشکل جدی مواجه بوده است. به نظر می رسد برخی از کشورهایی که پیش از این به چنین قطعنامه هایی هم رای ممتنع می دانند امکان زیادی دارد که رای مثبت بدهند.

با این وجود از هم اکنون می توان انتظار داشت کشورهایی مانند چین، کوبا، ونزوئلا، روسیه و برخی کشورها مانند بورکینافاسو و موریتانی در آفریقا ومالزی، قطر و بحرین رای منفی به قطعنامه پیشنهادی بدهند.

به گفته دیپلمات های کشورهای حاضر در محل اجلاس، لابی هیات ایرانی با کشورهای مختلف محدود به ژنو نمی شود. به گفته یکی از دیپلمات ها که خواست نامش فاش نشود، مقامات ایرانی هیات های مختلفی را به کشورهای دیگر ارسال کرده اند تا پیش از اجلاس درخصوص رای آنها اطمینان حاصل کسب کنند. اما یکی از مواردی که باعث شده امسال تمایل کمتری به همراهی با دولت ایران که به اشکال مختلف سعی درکسب در رای اعضای شورای حقوق بشر می کند، تحولاتی است که درخاورمیانه از لیبی تا بحرین در حال رخ دادن است. برخی از کشورها با توجه به وخامت وضعیت حقوق بشر و برگشتن برگها در این کشورها نگران آن هستند که با در کنار قرار گرفتن ایران تصویر بدی به لحاظ سیاسی برای خود ایجاد کنند.

نکته دیگری که باعث انزوای بیشتر ایران شده است همکاری نکردن دولت ایران با بخش های مختلف سازمان ملل در حوزه بهبود وضعیت حقوق بشر است. ایران تنها پاسخ ۸ سوال از  بیش از ۸۰ سوالی که بخش های مختلف سازمان های ملل از دولت ایران کرده اند را جواب داده است. کمیسیاریای عالی حقوق بشر نیز از بی توجهی ایران به درخواست هایی که توسط قطعنامه های مختلف حقوق بشر مطرح شده گلایه می کند. ایران همچنان از سال ۲۰۰۵ از حضور گزارشگری ویژه در ایران جلوگیری می کند و گزارشی که دبیرکل سازمان ملل در ۱۴ مارس منتشر کرد نشان می دهد که دولت ایران به صورت مخفی دهها نفر را اعدام کرده است. به گفته یکی از دیپلمات های کشورهای آفریقایی، دولت ایران فضا را به نحوی برای خودش ترسیم کرده که عملا حمایت از دولت تهران عملا هزینه سنگینی برای کشورهای دیگر دارد.

موضوع دیگری که واکنش بسیاری از کشورها رابر انگیخته است حملات غیرتخصصی و سیاسی ایران در حمله به کشورهایی است که به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در ایران می پردازند. حملاتی که بیشتر از انکه نتیجه تحقیق و کار روی موارد نقض حقوق بشر و یا پاسخگویی به موارد مشخص باشد بیشتر واکنشی است به مواضع کشورهای یاد شده به وضعیت حقوق بشر ایران. در چندین نوبت که هیات ایرانی می بایستی در مورد وضعیت حقوق بشر خود اظهار نظر می کرد و یا کشورهای دیگر مانند آمریکا، متن بیانیه های یاد شده به جای آنکه متشکل از مواردی حقوقی باشد بیشتر بیانیه هایی سیاسی بودند.

حمله به کشورهای دیگر به جای پاسخگویی، شاید رویکردی باشد که دولت ایران بتواند ان را از طریق تسلطی که بررسانه های درون کشور دارد ترویج کند، اما در فضای بین المللی عملا اینکه دولت ایران هر گونه انتقادی را با حمله های سیاسی جواب می دهد، کشورهای عضو شورا را در موقعیتی قرار داده است که گمان می کنند برای فشار بیشتر به منظور پاسخگو کردن ایران باید از تعبیه یک مکانیسم ویژه نظارتی و در نهایت ارسال گزارشگر ویژه به ایران حمایت کنند. به گفته برخی از ناظران اگاه بر مذاکرات و جریان اجلاس روشی که هیات ایرانی برگزیده است عملا به ضدخود عمل کرده است و دولت ایران را همردیف دولت هایی مانند کره شمالی، برمه و لیبی قرار داده است که حقایق مسلم را در روز روشن انکار می کنند و هیچ آمادگی برای پاسخگویی از خود نشان نمی دهد.

حضورجمعی از سازمان های غیردولتی هوادار دولت که در جلسات متعدد دائما به تکرار مواضع هیات ایرانی می پردازند هم به جای آنکه روایت رسمی ایران را تقویت کند عملا به تضعیف موقعیت هیات رسمی ایران منجر شده است. سازمان هایی که دولتی ها آنان را نمایندگان جامعه مدنی ایرانی می دانند در هیچ یک از جلساتی که فرصت داشتند در مورد وضعیت حقوق بشر ایران سخن بگویند، کلامی از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران نگفتند. آنها به صورت کلی سه محور اصلی روایت غالب دولتی ها که همانا سیاسی بودن انتقادات مطرح شده از ایران، تحریم و نیز موضوع ممنوعیت فروش قطعات هواپیما را در دستور کار خود داشتند.