مهندسی انتخابات با حذف هشتاد درصد از داوطلبان خبرگان: نگرانی از چیست؟
بعد از رد صلاحیت گسترده داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران، اکنون نوبت حذف داوطلبان نمایندگی در مجلس خبرگان رسیده است. بر اساس گزارش‌های رسمی منتشر شده، از مجموع ۸۰۱ داوطلب ثبت‌نام کرده برای مجلس خبرگان، در نهایت صلاحیت ۱۶۶ نفر (حدود ۲۰ درصد) تایید شده است. ضمن آنکه به گزارش خبرگزاری ایلنا، در میان داوطلبان تایید صلاحیت شده حتی یک زن هم وجود ندارد. در زمان ثبت نام برای مجلس خبرگان، حداقل شانزده زن ثبت نام کردند که حداقل یکی از آنان برای امتحان کتبی دعوت شد، اما در نهایت همان یک نفر هم تایید نشده است.
در میان رد صلاحیت شدگان، نام سیدحسن خمینی بیش از دیگران مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. گفته می‌شود که علت حذف او عدم شرکت در امتحان کتبی مورد نظر شورای نگهبان بوده است. با اینهمه بجز سیدحسن خمینی، اکثر کسانی که می‌توانستند متحدان بالقوه علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی در مجلس خبرگان باشند، حذف شده‌اند. حجت‌الاسلام رسول منتجب‌نیا، قائم مقام حزب اعتماد ملی، آیت‌الله محمود امجد نماینده سابق تهران در مجلس خبرگان، آیت‌الله موسوی بجنوردی، عضو مجمع روحانیون مبارز، آیت‌الله محسن غرویان، شاگرد سابق مصباح‌یزدی که از او جدا شده و به هاشمی‌رفسنجانی نزدیک شده است، و همچنین حجت‌الاسلام مجید انصاری، دیگر عضو مجمع روحانیون مبارز و معاون پارلمانی حسن روحانی از جمله این افراد هستند. حتی کسانی مثل مصطفی پورمحمدی، وزیر کنونی دادگستری که از چهره‌های تندرو محسوب می‌شود، به دلیل نزدیکی سال‌های اخیرش به هاشمی‌رفسنجانی حذف شده‌اند.
حذف حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی، نوه آیت‌الله روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی اما اهمیتی ویژه دارد. رد صلاحیت خمینی در حالی صورت گرفته که اجتهاد او توسط بسیاری از روحانیون بلند پایه و از جمله چند تن از مراجع تقلید تایید شده بود. به نظر می‌رسد که نگرانی از حضور سیدحسن خمینی در مجلس خبرگان به علت نگرانی از نقش احتمالی او در شکل‌دهی به ائتلاف‌های داخل مجلس خبرگان برای تعیین رهبری بعد از سیدعلی خامنه‌ای است. حمایت هاشمی‌رفسنجانی در وارد کردن سیدحسن خمینی به خبرگان که از ماه‌ها پیش آغاز شد، نگرانی راستگرایان تندرو را بیشتر برانگیخته بود.
آیت‌الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، چند روز پیش طی سخنانی غیرمنتظره، صورتبندی کاملی از علت این نگرانیها را بیان کرد. جنتی در همایش ائمه جمعه سراسر کشور با اشاره به اهمیت انتخابات آینده ضمن ابراز نگرانی از آینده مجلس خبرگان دو مساله شورایی شدن رهبر و همچنین مدت دار شدن زمان رهبری را برنامه مخالفان برای این مجلس دانسته بود. دبیر شورای نگهبان گفت: “چنانچه بتوانند اکثریتی در مجلس خبرگان داشته باشند نفوذی‌های خود را به این مجلس می کشانند و در غیر این صورت اقلیتی قدرتمند و سر و زبان‌دار تشکیل می‌دهند که خبرگان را به هم بریزند و همیشه برای اکثریت مانع تراشی کنند. اگر خدای نکرده آنها موفق به این کار شدند به دنبال این هستند که بحث شورای رهبری را که مدت‌هاست می گویند مطرح کنند.” جنتی هشدار داده بود: “قدرت آن است که رهبری بر عهده یک نفر باشد در غیر این صورت قدرت میان چند نفر تقسیم می‌شود. اگر حتی در شورا دو نفر نیز حضور داشته باشند باز هم قدرت رهبری شکسته می‌شود.”
آیت‌الله جنتی همچنین گفت: “تضعیف جایگاه رهبری از دیگر اهداف این عده است، از جمله موضوعاتی که برخی به دنبال آن هستند این است که مدت رهبری را کاهش دهند. آنها می گویند دلیلی ندارد رهبری مادام‌العمر باشد و باید مانند نمایندگان مجلس و رییس جمهور رهبری نیز دارای مدت باشد. آنها همچنین معتقدند که باید از اختیارات و قدرت رهبری بکاهیم.”
اظهارات آیت‌الله جنتی در واقع خلاصه‌ای از کابوس آینده راستگرایان تندرو در ایران است. کابوسی که عملا باعث رد صلاحیت‌هایی گسترده و صرف نظر کردن از یک انتخابات آزاد حتی با معیارهای تعیین شده در قوانین کشور است.
نکته قابل تامل در این اظهارات آن است که تمامی این “نگرانیها” بخشی از اختیارات قانونی مجلس خبرگان است و چنانچه در یک فرایند دموکراتیک و عادلانه نمایندگان مردم به این مجلس راه یافته و تصمیم به چنین تغییراتی بگیرند، بخشی از حق بدیهی آنان خواهد بود. نظر احمد جنتی، چنانچه بتواند به این مجلس راه یابد، در نهایت یکی از نظرات فقیهان در آن مجلس خواهد بود و چنانچه در اقلیت قرار گیرد، مطابق قانون باید که تن به خواسته اکثریت دهد.
مطابق قانون اساسی مجلس خبرگان می‌تواند همه قوانین مربوط به خود را تغییر دهد و خلاف مجلس شورای اسلامی، حتی نیازی به تایید شورای نگهبان نیز ندارد. همین توانایی بالقوه مجلس خبرگان است که نگرانی متحدان آیت‌الله خامنه‌ای را برانگیخته و با اشاره او به مهندسی انتخابات قبل از آغاز آن پرداخته‌اند. آیت‌الله جنتی پیش از این هم بارها از انتخابات خبرگان ابراز نگرانی کرده بود. سخنان گاه و بیگاه جنتی، در واقع آشکار شدن بیم و تشویش آیت‌الله خامنه‌ای از برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه در ایران بوده است.
تلاش رهبر جمهوری اسلامی و متحدانش برای تشکیل یک مجلس بی‌اثر که توانایی نظارت بر اعمال رهبر را نداشته و جسارت تغییر قوانین را نیز نداشته باشد، چیزی نیست که پنهان مانده باشد.
آیت‌الله جنتی اواخر اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ با اشاره به خطر انتخابات مجلس خبرگان گفته بود: “الآن افرادی در این انتخابات فعال شده‌اند که مسئولیت‌های بالایی هم دارند، اما اساساً چشم دیدن ولایت فقیه را ندارند و همه هَمِّشان افزایش قدرت خودشان و کاهش اقتدار ولایت است. البته تا الآن خدا لطف کرده و مانع تحقق اهداف آنان شده است.” او سوم خرداد ماه گذشته نیز صریحا اعلام کرد که “مجلس خبرگان رهبری فعلی مورد قبول است.” جنتی اضافه کرده بود: “اما عده‌ای به دنبال تضیف قدرت رهبری و ولایت فقیه در کشور هستند تا وارد مجلس خبرگان شوند و نقشه‌های خود را محقق کنند.”
علاوه بر جنتی، آیت‌الله محمدعلی موحدی کرمانی، دبیر جامعه روحانیت مبارز هم در روز ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۹۳ اعلام کرد: “من نگرانم، اما این نگرانی در خصوص زمان زعامت رهبری فعلی نیست. هیچ خبرگانی در مقابل رهبر معظم انقلاب هیچ غلطی نمی‌تواند بکند. اما مسئله ما بعد از آقاست. خدا انشا الله ایشان را حفظ کند و رهبری ایشان را به حکومت امام زمان (عج) متصل کند. اما اینکه بعد از ایشان چه می‌خواهد بشود مهم است.” او روز نهم خرداد ۱۳۹۴ هم از آینده رهبری پس از مرگ سیدعلی خامنه‌ای ابراز نگرانی کرد و گفت: “فکر می‌کنم آنها آرزویشان آن است که مجلس خبرگانی شکل بگیرد که مانند خبرگان فعلی وفادار به ولی‌فقیه نباشد.” او تاکید داشت: “البته تا زمانی که شخص مقام معظم رهبری هستند و خداوند به ایشان طول عمر عنایت فرماید و زندگی ایشان را متصل به ظهور حضرت مهدی (ع) کند، نگران نیستیم. اما اگر خدای ناکرده بعد از ایشان اتفاقی افتد و خبرگان مانند خبرگان فعلی وفادار نباشند، معلوم نیست وضعیت ولی‌فقیه و ولایت‌فقیه چه خواهد بود.”
هم موحدی کرمانی و هم جنتی از مجلس خبرگان کنونی ابراز رضایت کرده و آرزوی تشکیل چنین مجلسی را داشتند. مجلسی که به گفته دبیر جامعه روحانیت مبارز “وفادار” باشد. اما مشخص نبود که بعد از مرگ خامنه‌ای، مجلس خبرگان قرار است که به چه کسی وفادار باشد. با این سخنان آشکار شده بود که ترس از خبرگان آینده، تنها مربوط به دوره رهبری سیدعلی خامنه‌ای نیست ونگرانی اصلی مربوط به بعد از مرگ رهبر کنونی جمهوری اسلامی است.
