طرح گسترده درخواست پایان دادن به رفع حصر منتقدان سیاسی در مراسم تشییع جنازه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی
مراسم خاکسپاری آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران که از ساعت ۸:۳۰ صبح روز سه شنبه ۲۱ دی ماه در دانشگاه تهران آغاز شد تبدیل به تجمع صدها هزار نفر شهروندانی از تهران و سایر مناطق ایران شد که در گوشه‌گوشه آن با سر دادن شعارها و در دست داشتن پلاکاردهایی خواستار رفع حصر از میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد و رفع ممنوعیت‌های ایجاد شده برای محمد خاتمی رئیس جمهور دوره اصلاحات شدند.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، که در زمان مرگ ۸۲ ساله بود، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران و از بینانگذاران جمهوری اسلامی روز یکشنبه ۱۹ دی‌ماه در بیمارستان شهدای تجریش تهران به علت عارضه قلبی فوت کرد.
منابع حاضر در محل این تجمعات به کمپین حقوق بشر در ایران گقتند که در جریان این مراسم خیابان های منتهی به دانشگاه تهران از ساعات اولیه صبح ۲۱ دی ماه مملو از شهروندانی بود که با شعارها یا پلاکاردهایی ضمن حضور در مراسم تشییع پیکر اکبر هاشمی رفسنجانی یکبار دیگر در خیابان‌های تهران شعارهایی چون «پیام ما روشنه، حصر باید بشکنه»، «موسوی، کروبی، آزاد باید گردند»، «موسوی، کروبی، تسلیت، تسلیت»، «یاحسین، میرحسین»، «وصیت هاشمی، حمایت از خاتمی» سر دادند و خواستار رفع حصر میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو کاندیدای متعرض انتخابات سال ۸۸، آزادی زندانیان سیاسی و رفع فضای امنیتی شدند.
یک شهروند که در مراسم تشییع و خاکسپاری اکبر هاشمی رفسنجانی حضور داشت به کمپین گفت: «یک نمایش عجیب بود. مردم یک چیز دیگر می‌گفتند و آدم‌هایی که پشت بلندگو فریاد می‌زدند چیز دیگر. صدا وسیما هم با آنها بود. کسی پشت بلندگو می‌گفت “خامنه ای رهبر”، مردم می گفتند “یا حسین میرحسین”، مردم اصلا به شعارهای رسمی بلندگوها توجه نمی‌کردند. مردم، رفع حصر را می‌خواستند و مراسم هاشمی رفسنجانی فرصتی بود برای آمدن به خیابان و طرح این مطالبات.»
مراسم تشییع پیکر اکبر هاشمی رفسنجانی ساعت ۸:۳۰ دقیقه در دانشگاه تهران شروع شد و در ساعت ۱۰ صبح علی خامنه ای، رهبر ایران بر پیکیر او نمار میت خواند و پس از آن تابوت حامل پیکر اکبر هاشمی رفسنجانی درحالی که روی یک خودرو قرار داشت از چهار راه کالج و خیابان حافظ عبور کرد تا به مقصد نهایی خود مرقد آیت الله خمینی در بهشت زهرا برسد. هاشمی رفسنجانی در کنار رهبر پیشین جمهوری اسلامی به خاک سپرده شد و مراسم خاکسپاری تا عصر سه شنبه ادامه داشت.
او به رغم آنکه در سال های نخست پس از انقلاب ایران در ساختار حکومتی ایران و همچنین سرکوب مخالفان نقش پررنگی داشت، دو دوره رئیس مجلس شورای اسلامی و دو دوره رئیس جمهور و پس از آن ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده داشت. اما پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ از کاندیداهای معترض و اعتراضات خیابانی مردم حمایت کرد و حتی در نماز جمعه ۲۶ تیر ۱۳۸۸ به صراحت و از تریبونی رسمی خواهان آزادی زندانیان سیاسی، پایبندی نیروهای نظامی چون سپاه پاسداران به قانون شد و گفت که حکومت باید از خانواده‌هایی که فرزندان شان در جریان سرکوب اعتراضات آسیب دیده اند «دلجویی» کند. از آن روز تا پایان عمر، اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان «امام جمعه» به نماز جمعه تهران نرفت. از این پس بود که حملات و تخریب چهره او توسط رسانه ها و چهره های نزدیک به علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی آغاز شد. تا آنجا که منجر به کنار رفتن هاشمی رفسنجانی از مجلس خبرگان رهبری نیز شد و حتی «شورای نگهبان» صلاحیت او برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ را رد کرد. اما هاشمی رفسنجانی در انتخابات مجلس خبرگان در ۸ اسفند ۱۳۹۳ بار دیگر خود را در معرض انتخاب شهروندان قرار داد و توانست بیشترین رای انتخابات مجلس خبرگان در تهران و ایران را کسب کند اما هرگز به ریاست مجلس خبرگان بازنگشت.
مجموعه تحولات یک دهه گذشته در فضای سیاسی و اجتماعی ایران و قرار گرفتن اکبر هاشمی رفسنجانی در کنار مردم معترض در انتخابات سال ۸۸ تا آنجا پیش رفت که در جریان مراسم تشییع پیکر او در روز سه شنبه خبرگزاری ایلنا به گفته استدانداری تهران به نقل از استاندار تهران اعلام کرد که حداقل ۲ و نیم میلیون نفر برای حضور در مراسم تشییع در دانشگاه تهران و خیابان‌های اطراف آن حضور داشتند. مردم با حضور میلیونی خود شعارهای «موسوی، کروبی آزاد باید گردند»، «میرحسین یا حسین»، «هاشمی هاشمی راهت ادامه دارد»، و «یاحسین میر حسین» سر می‌دادند.
برخی نیز پلاکاردهایی مانند «نظر آیت الله همواه به نظر ملت نزدیک تر بود» در دست داشتند که کنایه‌ایی است به سخنان رهبر جمهوری اسلامی در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۱۳۸۸، نخستین نماز جمعه پس از انتخابات سال ۸۸ که در آن علی خامنه‌ای ضمن اشاره به دوستی دیرین خود با اکبر هاشمی رفسنجانی بر «اختلاف نظر میان هاشمی و احمدی نژاد» تاکید کرد، اما گفت که نظریاتش به محمود احمدی نژاد نزدیک‌تر است و نه اکبر هاشمی رفسنجانی. در مراسم تشیعع اکبر هاشمی رفسنجان حتی شعارهای «مرگ بر روسیه» نیز توسط شماری از مردم سر داده شد و گروهی از حاضران نیز با شعار «شریعتی، صادقی آزاد باید گردند» خواستار آزادی این دو زندانی جوان شدند که در حال حاضر در اعتراض با بی توجهی به خواسته‌هایشان در زندان اعتصاب غذا کردند.
یک فرد حاضر در این مراسم نیز به کمپین درباره بازداشت برخی از شهروندان از سوی نیروی انتظامی خبر داد و گفت: «یک ون در زیر پل کالج پارک شده بود که من خودم دیدم چند نفر را به سمت آن ون می‌بردند. نیروی انتظامی در میان جمعیت زیاد بود. این روز شبیه روزهای سال ۸۸ بود، مردمی که به خیابان‌ها ریخته بودند و نیروی‌های انتظامی که پر بودند در وسط پل‌ها و کنار خیابان‌ها.»
در میان شرکت کنندگان در مراسم تشییع پروین فهیمی، مادر سهراب اعرابی از کشته‌شدگان حوادث انتخابات ۱۳۸۸ و برخی از زندانیان سیاسی دوره ۱۳۸۸ مانند بهاره هدایت به همراه همسرش امین احمدیان، مصطفی تاجزاده، بهزاد نبوی و فیض الله عرب سرخی حضور داشتند.
منع حضور محمد خاتمی در مراسم خاکسپاری
محمد خاتمی، رییس جمهور سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ و از رهبران جنبش اصلاح طلبی ایران در مراسم وداع با پیکر هاشمی رفسنجانی در روز دوشنبه ۲۰ دی ماه در جماران حضور یافت اما برای مراسم تشییع رسمی که روز سه شنبه ۲۱ دی ماه در دانشگاه تهران برگزار شد، اجازه حضور نیافت. برخی خبرها «منع حضور محمد خاتمی در مراسم خاکسپاری هاشمی رفسنجانی» را ناشی از دستور عباس جعفری دولت آبادی دادستان تهران اعلام کردند. ظاهرا مخالفت با حضور محمد خاتمی ناشی از نگرانی نسبت به تجمع بیشتر مخالفان در مراسم بوده است.
با این حال بسیاری از مردم با شعار«وصیت هاشمی، حمایت از خاتمی» و حمل پلاکاردهای با عنوان «به عشق خاتمی آمدم و به خاطر هاشمی» در میان مراسم حضور داشتند. خبرگزاری ایلنا در خبری نوشت که مردم در این مراسم از علی مطهری، نایب رییس مجلس خواستار پیگیری مطالبات «رفع ممنوع التصویری خاتمی و رفع حصر» از میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد شده اند.
غلامحسین محسنی اژه ای، سخنگوی قوه قضاییه روز ۲۲ آذر ماه ۱۳۹۴ در جمع خبرنگارانگفته بود که طبق مصوبه ای که از سوی شورای عالی امنیت ملی صادر شده، رسانه های ایران اجازه پخش تصویر یا انتشار عکس و ذکر نام محمد خاتمی را ندارند و اگر رسانه‌ای انتشارعکس و مطلب از آقای خاتمی اقدام کند با آن «برخورد» خواهد شد. اگرچه حسن روحانی، رییس جمهور، روز ۲۳ خرداد ماه ۱۳۹۴ مصوبه ممنوع التصویر بودن محمد خاتمی از سوی شورای عالی امنیت ملی را دروغ خواند با این حال تاکنون ممنوعیت رسانه ها در این باره اجرا شده است.
با این حال طبق گفته سخنگوی قوه قضاییه، ممنوعیت بر سر انتشار عکس محمد خاتمی بود و نه حضور فیزیکی‌اش در محلی خاص اما علاوه بر انتشار اخبار پراکنده، یک منبع آگاه نیز روز سه شنبه به کمپین گفت که «محمد خاتمی از حضور در مراسم خاکسپاری هاشمی رفسنجانی منع شد.»
ترس صداو سیما از پخش صداهای مردم
سازمان صداوسیما که انحصار شبکه‌های رادیو و تلویزیون ایران را در دست دارد و رئیس آن به طور مستقیم با حکم رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌شود روز سه شنبه نه تنها بصورت گزینشی تصاویری از مراسم تشییع اکبر هاشمی را پخش کرد بلکه تا ساعت‌ها از پخش تصاویر هوایی از حضور میلیونی مردم در خیابان ها سرباز زد و حتی در برخی از تصاویر نیز از آنجا که صدای مردمی که شعارهای آزادی میرحسین موسوی و مهدی کروبی را در خیابان ها سر می دادند بلندتر از هر صدای دیگر بود، صدای «پخش زنده» تلویزیونی خود را قطع کرد و با پخش موسیقی عزا صحنه‌هایی از حضور مردم در این مراسم را نشان داد.
این پخش گزینشی و بسیار کوتاه از مراسم خاکسپاری هاشمی رفسنجانی باعث شد تا مردم در خیابان‌ها و حتی جلوی خبرنگاران صداو سیما شعار «ننگ ما ننگ ما، صدا وسیمای ما» را سر دادند. با این حال علی عسگری، رییس سازمان صداو سیما در حاشیه مراسم تشییع پیکر هاشمی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا درباره عدم پوشش درست اخبار مراسم تشییع و حذف شعارهای مردمی گفت: «ما که همواره از ایشان تکریم کرده ایم.» او اضافه کرد: «هم در برنامه‌های این چند روز گذشته و هم قبل از آن، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را تکریم کرده‌ایم.»
