«متا» باید در سیاست‌های خود نسبت به تعدیل محتوای فارسی در اینستاگرام تجدیدنظر کند
کمپین حقوق بشر در ایران، آرتیکل ۱۹ و اکسس ناو (Access Now ) در بیانیه مشترکی از شرکت «متا» خواستند که هرچه سریعتر در سیاست‌های خود در زمینه‌ی تعدیل محتوا در اینستاگرام به زبان فارسی تجدید نظر کند.
روند کنونی شرکت «متا» در این زمینه به عوامل حکومتی در ایران این امکان را می‌دهد تا محتوایی را که سویه‌های انتقادی از حاکمیت ایران دارد، حذف کنند. محتوایی که هیچ‌کدام از استانداردهای اینستاگرام را درباره تولید محتوا و نشر آن نقض نمی‌کنند.
در این بیانیه مشترک تاکید شده که «اعتماد و شفافیت» لازم در شبکه اجتماعی اینستاگرام نسبت به اتخاذ شیوه های تعدیل محتوای برای جامعه فارسی زبان وجود ندارد. در این بیانیه با اشاره به انبوه موارد نقصان در تعدیل محتوای فارسی که سازمان‌های امضاکننده نامه ثبت و ضبط کرده‌اند، به این نکته نیز توجه شده که گزارش‌هایی دریافتی تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که جامعه‌ی فارسی زبان با آن مواجه است. در حال حاضر بسیاری از ایرانیان شروع به ترک فضای اینستاگرام کرده‌اند چراکه به سیاست‌ها و یا شیوه‌ی اجرای سیاست‌های این شبکه اجتماعی اعتماد ندارند.
ترجمه متن کامل بیانیه سه سازمان حقوق بشری (کمپین حقوق بشر در ایران، آرتیکل ۱۹ و اکسس ناو (Access Now ):
«متا» باید سیاست‌هایش در زمینه‌ی تعدیل محتوا به زبان فارسی را مورد بازبینی و اصلاح اساسی قرار دهد
آرتیکل ۱۹، اکسس ناو و کمپین حقوق بشر ایران در تلاشی مشترک گرد هم آمده‌اند تا با ارائه‌ی راهکارهای عملی در راستای تسهیل فرآیندها از «متا» و نهاد ناظر آن یعنی «اورسایت بورد» (هیات نظارت) بخواهند تا با اجرای مجموعه‌ای از اقدامات در راستای پاسداشت آزادی بیان کاربران در ایران به ویژه در زمان اعتراضات گام بردارند.
آرتیکل ۱۹ در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۴۰۱ و در چهارچوب کنفرانس رایتزکان (RightsCon) میزبان گفت‌وگویی با حضور محمد ابوشکره مدیر محتوای «متا» و جولی اونو یکی از اعضای « اورسایت بورد»، و همچنین رعنا رحیم‌پور خبرنگار بی‌بی‌سی فارسی بود. محور گفت‌وگو فرآیندها و مشکلات تعدیل محتوای فارسی در اینستاگرام بود. اینستاگرام، که تحت مالکیت «متا» است، تنها شبکه‌ی اجتمای بین‌المللی است که در ایران فیلتر نشده است. این امر، اینستاگرام را به ابزار کلیدی برای برقراری ارتباط در ایران تبدیل کرده است. با توجه به نقش کلیدی اینستاگرام موضوع گفت‌وگو در این جلسه سیاست‌های «متا» در مدیریت این پلتفرم بود. بنا بر نظرسنجی‌ها، اینستاگرام با میزبانی ۵۳.۱ درصد کل کاربران اینترنت در ایران، پس از واتس‌اپ دومین اپلیکیشن محبوب در ایران است.
در زمینه‌ی تعدیل محتوای فارسی، اینستاگرام با نقصان شفافیت و اعتماد عمومی مواجه است. با وجود پذیرش کاستی‌ها از سوی شرکت «متا» تعداد موارد نقصان در تعدیل محتوای فارسی که ما و سازمان‌ها دیگر از طریق راه‌های ارتباطی گوناگون و ساز و کارهای شبکه‌ای ثبت و پیگیری می‌کنیم همچنان انبوه است. نکته اینجا است که انبوه گزارش‌هایی که ما دریافت و پیگیری می‌کنیم تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که جامعه‌ی فارسی زبان با آن مواجه است. در حال حاضر بسیاری از ایرانیان شروع به ترک فضای اینستاگرام کرده‌اند زیرا به سیاست‌های آن و یا شیوه‌ی اجرای این سیاست‌ها اعتماد ندارند.
در پی این گفت‌وگو، آرتیکل ۱۹، اکسس ناو و کمپین حقوق بشر ایران مجموعه توصیه‌های زیر را به متا ارائه کرده‌اند به این امید که شرکت را در درک بهتر پیچیدگی‌های محتوای فارسی یاری کنند و همچنین اطمینان حاصل کنند که ساز و کارهای تعدیل محتوای شرکت در راستای حفظ و بقای حقوق بشر و آزادی بیان همه‌ی کاربران اینستاگرام است.
بستن هشتگ‌ها، بستن دسترسی به اطلاعات
یکی از موضوعاتی که در این گفت‌وگو با حضور متا بررسی شد مسئله‌ی اشتباهات و خطاهای فنی است که مانع دسترسی مردم به برخی اطلاعات شده؛ این محدودیت‌ها شامل بستن برخی هشتگ‌ها می‌شود. در این گفت‌و گو به صورت ویژه از محدودیت اعمال شده بر هشتگ #من_هم_شمعی_روشن_خواهم_کرد گفتیم. این هشتگ برای ابراز همبستگی با خانواده‌ی جانباختگان پرواز شماره‌ی ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین استفاده شده بود. این پرواز در دی ۱۳۹۸ با دو موشک سپاه پاسداران ساقط و منجر به کشته شدن تمام ۱۷۶ سرنشین پرواز شد. در اوج کارزار اعلام همبستگی با خانواده‌ی قربانیان، این هشتگ موقتا مسدود شده بود.
نماینده‌ی «متا» با اشاره به سانسور هشتگ #من_هم_شمعی_روشن_خواهم_کرد توضیح داد که با وجود اینکه خود هشتگ و کارزار ناقض هیچ یک از قوانین متا نبود، امکان جست‌وجوی هشتگ به صورت موقت محدود شده بود زیرا محتوای غیرمرتبط با پیام کارزار با استفاده از هشتگ منتشر شده بود و این محتوای ثانویه ناقض سیاست‌های «متا» بود. به گفته‌ی نماینده‌ی «متا» این محتوای ثانویه‌ی مشکل‌دار با هدف مقابله با کارزار منتشر شده بود و فورا توسط شرکت حذف شد زیرا ناقض سیاست‌های متا دربارهی افراد و سازمان‌های خطرناک بود. با این وجود، درکنار حذف موردی محتوا، محدودیت‌هایی بر جست‌وجو‌پذیری هشتگ‌هایی اعمال شده که از آنها برای نقض مکرر قوانین متا استفاده شده است. به گفته‌ی «متا» پس از آنکه شرکت به واسطه‌ی انبوهی از گزارش‌ها از وجود این مشکل آگاه شد، محتواهای ناقض قوانین را حذف و دسترسی به هشتگ را احیا کرد. نماینده‌ی متا همچنین گفت که شرکت ساز و کارهایی برای مقابله با رفتارهای سازمان یافته‌ی غیرواقعی دارد. در مورد کارزار #من_هم_شمعی_روشن_خواهم_کرد، متا همچنین مدعی شد که ساز و کارهای شرکت می‌توانستند چنین رفتارهایی را شناسایی کنند. البته در پاسخ به این ادعا، خبرنگار بی‌بی‌سی رعنا رحیم‌پور گفت که تنها به دلیل توجه گسترده‌ی رسانه‌ها به کارزار و همچنین شبکه‌ی قوی و صدای رسای انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز ۷۵۲ این مشکل مرتفع شد.
توصیه
آرتیکل ۱۹، اکسس ناو و کمپین حقوق بشر ایران از «متا» می‌خواهند تا با ایجاد ساز و کارهای پاسخگویی سریعتر، کارآمدتر و منصفانه‌تر این امکان را فراهم کند که افراد و گروه‌هایی که صدایی رسا و یا امکان دسترسی به سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی را ندارند بتوانند حذف محدودیت‌های اشتباهی و مشکلات مشابه را پیگیری کنند. ما همچنین از «متا» می‌خواهیم که به صورت فعال کارزارهای مشابه در اینستاگرام را دنبال کند تا بستر و پیش‌زمینه این کارزارها را درک کند، از وقوع اشتباهات مشابه جلوگیری کند و همچنین مانع این شود که بازیگران مخرب (چه وابسته به دولت‌ها و چه غیر آن) از سیاست‌های متا برای آسیب زدن به جریان‌ها و مجموعه‌های حقوق بشری فارسی زبان (همچون انجمن PS752) سواستفاده کنند.
«مرگ بر خامنه‌ای» و تناقضات مکرر
یکی از آخرین مشکلاتی که موضوع بحث در فضای فارسی زبان شده، شعار «مرگ بر خامنه‌ای» و یا سایر شعارهایی است که حاوی «مرگ بر» هستند و نهادها و افراد وابسته به استبداد در ایران را هدف قرار می‌دهند. در تیر ۱۴۰۰، و در پی ارائه‌ی توضیحات مفصل از سوی جامعه‌ی ایرانی، که زمینه‌ی فرهنگی چنین شعارهایی را تشریح کرده بودند، «متا» به صورت موقت محدودیت شعار «مرگ بر خامنه‌ای» را لغو کرد. البته در مقابل، سخنگوی «متا» می‌گوید تعریف موارد استثنا با سیاست‌های کلی شرکت در راستای مقابله با تشویق خشونت علیه رهبران در تضاد است، حتی اگر این موارد شامل شعارهایی با مفهوم نمادین باشند. با این وجود، متا محتوای حاوی نفرت دربارهی حمله‌ی روسیه به اوکراین را از این قوانین مستثنا کرده است. در حالی که «متا» مکرر مدعی شده است که باید در عرصه‌ی بین‌المللی سیاستی همسان اعمال کند، شرکت از شفافیت گریخته که چه زمانی و به چه دلیلی چنین استثناهایی در مواردی چون حمله‌ی نظامی به اوکراین ارائه می‌شود ولی در موارد دیگر نه. در پی انتقادات به ارائه‌ی استثناها، «متا» اعلام کرد که محتوایی را که خواهان مرگ رهبران به ویژه رهبران روسیه و بلاروس باشد از قوانین کلی‌اش مستثنی نخواهد کرد. با وجود همه‌ی اینها، قوانین متا در تعدیل محتوای اوکراینی دربارهی دفاع از خود در برابر متجاوزین روس همچنان گنگ و مبهم است.
ما، سه سازمان امضا کننده‌ی این بیانیه، بر این باوریم که نبود ریزنگری دربارهی محتوای مربوط به ثبت اعتراضات منجر به حذف مشکل‌دار محتوای مرتبط با اعتراضات می‌شود که ارزش خبری دارند و یا محتواهایی که می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در اثبات مصادیق نقض حقوق بشر نقش مهمی ایفا کنند. عدم مستثنا کردن چنین محتواهایی در تضاد آشکار با ساز و کارهای شش مرحله‌ای آزمون محتوا است که سازمان ملل در چهارچوب «برنامه‌ی اقدام رباط» ارائه کرده است که حدود آزادی بیان در زمینه‌ی تشویق به تبعیض، ستیز و خشونت را تعریف می‌کند. این برنامه‌ی اقدام، در کنار موارد دیگر، تعدیل‌کنندگان محتوا را ملزم به در نظر گرفتن زمینه و نیت محتوا و بیانیه‌ها می‌کند.
توصیه
ما از «متا» می‌خواهیم که از تشریح سیاست‌هایش در مورد خشونت علیه رهبران فراتر رود و دلایل مستثنا کردن دیگر محتواهای حاوی تشویق به خشونت را شفاف کند. ما همچنین از متا می‌خواهیم که مجددا به نهاد ناظر خود یعنی «اورسایت بورد» اجازه دهد آزادانه دربارهی تصمیمات مرتبط با محتوا در زمینه‌ی تهاجم روسیه به اوکراین اظهار نظر کند، به ویژه که این اقدام می‌تواند امکان نظارت بر ارائه‌ی چنین استثناهایی را تضمین کند. ما همچنین از «متا» می‌خواهیم، که در کمینه‌ترین حالت، محتوای ناقض قوانین که از مناطق بحرانی منتشر شده را حفظ کند، زیرا این محتواها در ثبت موارد نقض حقوق بشر نقش کلیدی دارند.
ما همچنین از نهاد ناظر متا یعنی «اورسایت بورد» می‌خواهیم در مورد محتوای مرتبط با اعتراضات که به دلیل وجود شعار «مرگ بر خامنه‌ای» حذف شده‌اند اعلام نظر کند تا ساز و کاری باثبات برای ارائه‌ی استثناها ایجاد شود و همچنین فرآیند کار را با قواعد بین‌المللی حقوق بشر منطبق کند. همچنین از «متا» و «اورسایت برد» می‌خواهیم که در همکاری با یک دیگر ساز و کاری تدبیر کنند که امکان تجدیدنظر‌خواهی فرارتر از بازه‌ی دو هفته‌ای فعلی وجود داشته باشد زیرا موارد مختلف نشان داده که وجود این محدودیت زمانی برای کاربرانی که در بحبوحه‌ی بحران مجبور به فرجام‌خواهی شده‌اند ناکارآمد است.
نبود شفافیت دربارهی فرآیند تعدیل محتوا توسط «متا»
دو موضوع مرتبط با شفافیت در جریان گفت‌وگوی «رایتز کان» بررسی شد: فرآیند تعدیل محتوای خودکار و فرآیند بازبینی‌های انسانی.
تعدیل محتوای خودکار
در طول گفت‌وگو، شرکت‌کنندگان فرآیند تعدیل محتوای خودکار را ،که در آن نوشته‌ها، تصاویر یا فایل‌های صوتی بر اساس داده‌های موجود در بانک‌های محتوا و کلیدواژه‌ها حذف می‌شوند، بررسی کردند. با توجه به تصدیق «متا» دربارهی استفاده از لیست‌های خودکار برای حذف محتوا، ما از شرکت می‌خواهیم محتوای بانک‌های داده و کلیدواژه‌ها را شفاف کند. همچنین تاکید می‌کنیم که محتواهایی که در دفاع از سازمان‌ها و افراد خطرناک نیستند به صورت فراگیر و خودکار حذف می‌شوند. بارزترین مورد در زمینه‌ی ایران حضور سپاه پاسداران در لیست سازمان‌ها و افراد خطرناک است. با وجود توصیه‌ی «اورسایت بورد» و پذیرش «متا» دربارهی ریزنگری بیشتر و در نظر گرفتن زمینه‌های اجتماعی-سیاسی محتواهایی که حتا در حمایت یا ستایش نهادهایی چون سپاه پاسداران نیستند، همچنان شاهد تکرار این خطاها هستیم. موارد خطا شامل حذف طنز، نقد، اخبار و هنر سیاسی است که در نقد و یا مخالفت با سپاه پاسداران در پلتفرم‌های مختلف «متا» منتشر می‌شود و بخش عمده‌ایی از بیان محتوا در زبان فارسی و حتا عربی (محتوای منتشر شده از سوی فعالان سوریه‌ای) را تشکیل می‌دهد.
توصیه
ما خواهان شفافیت بیشتر در زمینه‌ی تعدیل محتوای خودکار هستیم. همچنین خواهان شفافیت بیشتر دربارهی محتوای بانک داده‌هایی هستیم که برای حذف خودکار محتوا در بازار فارسی زبان استفاده می‌شود. حذف اشتباه محتوا ادامه دارد زیرا فرآیند موجود فاقد امکان ریزنگری در باب محتوایی است که دربارهی سازمان‌ها و افراد خطرناک منتشر می‌شود. این موارد حذف محتوا در تضاد با تعهدات «متا» در پاسخ به توصیه‌های «اورسایت بورد» در زمینه‌ی سازمان‌ها و افراد خطرناک است که شرکت را ملزم به ریزنگری در امر تفسیر محتوا کرده است.
فرآیند بازبینی‌های انسانی
اخیرا بی‌بی‌سی افشا کرده که مقامات جمهوری اسلامی سعی داشته‌اند به کارکنان شرکت «تلاس اینترنشنال» در شهر «اسن» آلمان، که به صورت قراردادی مسئول تعدیل محتوای فارسی برای متا هستند، رشوه بپردازند. این گزارش به نگرانی در زمینه‌ی نظارت بر فرآیند تعدل محتوا توسط افراد دامن زده است. یک گزارش دیگر از بی‌بی‌سی مجموعه‌ای از اتهامات را آشکار کرد که یکی از آنها نبود نظارت کافی بر افراد مسئول تعدیل محتوا برای خنثی کردن جانبداری‌های آنها بود. یک تعدیل‌کننده‌ی محتوا که از او نام برده نشده است به بی‌بی‌سی گفته که «متا» تنها دقت ۱۰ درصد از اقدامات هر تعدیل‌کننده‌ی محتوا را بررسی می‌کند. در طول گفت‌وگوی رایتزکان «متا» اعلام کرد که بازرسی اقدامات تعدیل‌کنندگان محتوا مبتنی بر انتخاب تصادفی نمونه است و کارکنان نمی‌توانند بدون بازخواست از سیستم نظارتی «متا» بگریزند یا نمونه‌های تصمیماتی را که بر اساس آنها بازخواست و بازرسی می‌شوند، انتخاب کنند. «متا» در مصاحبه با بی‌بی‌سی اعلام کرده که اقدام به تحقیق و بازرسی داخلی خواهد کرد. همچنین نمایندگان شرکت به ما تضمین دادند که این بازرسی‌ها نشان‌دهنده‌ی دقت بالای فرآیندها بوده‌اند.
توصیه
ما نگران این هستیم که شیوه‌ی انتخاب تصادفی نمونه‌ها که «متا» برای تشخیص دقت فرآیند تعدیل محتوا استفاده می‌کند اتهامات موجود مبتنی بر وجود خلا بزرگ در زمینه‌ی نظارت بر عدم اعمال سلیقه و نظر شخصی در تعدیل محتوا را رفع نخواهد کرد. همچنین نگران این هستیم که ادعای شرکت دربارهی «دقت بالا» با تجربه‌ی کاربران فارسی زبان و موارد مستند در تضاد است به ویژه که این مستندات و تجربیات حاکی از وجود جریان مستمر حذف محتوا و «خطاهای» بدون توضیح است. باید در زمینه‌ی داده‌هایی که منتج به آمار دقت بالای شرکت شده شفافیت ایجاد شود.
آرتیکل ۱۹، اکسس ناو و کمپین حقوق بشر ایران از متا می‌خواهند تا بازرسی‌های خود را شفاف کند و همچنین در زمینه‌ی آموزش کارکنان و فرآیندهای بازبینی که ضامن صحت فرآیند تعدیل محتوا هستند داده‌های جامع‌تر و شفاف‌تری منتشر کند. همچنین از متا می‌خواهیم با سرمایه‌گذاری بیشتر و تلاش فزاینده اقدام به احیای اعتماد گروه‌هایی کند که از تصمیمات و اشتباهات شرکت اثر پذیرفته‌اند.
برای طرح سوالات و یا نظرات خود به [email protected] ایمیل بزنید.
